Założenie działalności gospodarczej wiąże się z podjęciem kilku ważnych decyzji. Jedną z nich jest wybór formy opodatkowania. Przyszły przedsiębiorca ma obowiązek podać ją jeszcze na etapie składania wniosku CEIDG-1 (wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). W Polsce dopuszcza się kilka form opodatkowania. Co je różni? Którą z nich wybrać? To pytania najczęściej zadawane przez osoby otwierające własną działalność.
Przedsiębiorca jest tym podmiotem, który wybiera sposób w jaki będzie rozliczał się z urzędem skarbowym. Pod uwagę powinien wziąć przede wszystkim rodzaj wykonywanej działalności.
W Polsce występują 4 podstawowe formy opodatkowania działalności do wyboru:
skala podatkowa (zasady ogólne), najczęściej stosowana forma (12% lub 32% w zależności od wysokości dochodu)
podatek liniowy, również dość popularna forma (19% - stała stawka)
ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (10 podstawowych stawek podatku w zależności od rodzaju działalności)
karta podatkowa (stawka podatku zależy między innymi od wielkości zatrudnienia, czy rodzaju usług).
Wybór formy opodatkowania firmy nie jest więc prosty, ale po zapoznaniu z dalszą treścią artykułu stanie się bardziej oczywisty.
Skala podatkowa
Ogólne informacje Skala podatkowa to najczęściej stosowana i podstawowa forma opodatkowania ze stosunku o pracę, umów cywilnoprawnych, świadczeń uzyskiwanych z ZUS (zasiłki, renty, emerytury). Opodatkowaniu podlega dochód według dwóch stawek (12% i 32% w zależności od uzyskanych dochodów w danym roku). Dochód obliczamy odejmując od przychodu z działalności gospodarczej koszty uzyskania przychodu. Przedsiębiorca, który korzysta ze skali podatkowej ma obowiązek prowadzić Książkę Przychodów i Rozchodów służącą do ewidencji przychodów i rozchodów w firmie. Koniec roku obliguje go do sporządzenia spisu z natury (remanentu).
Zgłoszenie formy opodatkowania Przedsiębiorcy mogą wybrać skalę podatkową już podczas rejestracji działalności na druku CEIDG-1. Pozostali, którzy już prowadzą działalność i wcześniej korzystali z innej formy rozliczania podatku (podatek liniowy lub ryczałt) mogą zmienić obecną formę opodatkowania na zasady ogólne do 20 dnia następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca osiągnął swój pierwszy przychód w nowym roku podatkowym. W pratyce zmiany należy dokonać w terminie do 20 lutego. W tym celu trzeba złożyć pisemne oświadczenie do naczelnika właściwego urzędu skarbowego lub dokonać aktualizacji na formularzu CEIDG-1.
Zaliczki okresowe i zeznanie roczne Zaliczki na podatek dochodowy płaci się co miesiąc lub co kwartał. Z rozliczenia kwartalnego mogą skorzystać jedynie tzw. mali podatnicy (sprzedaż w ciągu 1 roku podatkowego nie przekracza wartości 2 000 000 euro. W 2025 r. jest to kwota 8 569 000 zł) oraz osoby dopiero rozpoczynające działalność gospodarczą. Po obliczeniu zaliczki wpłacamy ją na konto urzędu skarbowego na indywidualny mikrorachunek podatkowy w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po wybranym okresie rozliczeniowym. Jeżeli dzień ten przypada na dzień wolny od pracy lub niedzielę bądź święto, to w takiej sytuacji zaliczkę należy wpłacić w najbliższym dniu roboczym. Nie trzeba wysyłać deklaracji z tego tytułu. Po zakończeniu roku podatkowego składa się do właściwego urzędu skarbowego zeznanie roczne na formularzu PIT-36. Ostateczny termin składania deklaracji upływa z dniem 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego.
Zalety i wady skali podatkowej
Zalety skali podatkowej
prawo do rozliczeń wszystkich uzyskanych przychodów opodatkowanych skalą podatkową na jednym formularzu zeznania rocznego
prawo do pomniejszenia osiąganych przychodów o poniesione koszty uzyskania przychodów
prawo do skorzystania z przysługujących ulg podatkowych
prawo do wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub z dzieckiem jako osoba samotnie wychowująca dziecko
możliwość skorzystania z kredytu podatkowego.
Wady skali podatkowej
przekroczenie dochodu o kwotę 120 000 zł wywołuje zapłatę wyższego podatku zgodnie ze stawką 32%
więcej formalności związanych z dokumentami firmy
obowiązek prowadzenia PKPiR
składka zdrowotna płatna 9% od dochodu bez możliwości odliczenia.
Art. 27 ust. 1 ustawy o PIT (obowiązuje od 8 sierpnia 2023 r.)
Ogólne informacje Podatek liniowy ze stałą stawką podatku dochodowego to druga po skali podatkowej najczęściej wybierana forma opodatkowania. Przedsiębiorca, który go wybrał korzysta z opodatkowania dochodu jedną stawką w wysokości 19% bez względu na wysokość uzyskanego dochodu. Podatnik ma obowiązek prowadzenia Księgi Przychodów i Rozchodów.
Zgłoszenie formy opodatkowania Podatek liniowy można wybrać podczas rejestracji firmy na druku CEIDG-1. Przedsiębiorcy, którzy już prowadzą działalność gospodarczą mogą dokonać zmiany na podatek linowy do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnęli pierwszy przychód w roku podatkowym. Zmiany z karty podatkowej na podatek liniowy należy dokonać w terminie do 20 stycznia aktualizując druk CEIDG-1 lub składając oświadczenie o zmianie do naczelnika właściwego urzędu skarbowego.
Zaliczki okresowe i zeznanie roczne Zaliczki płaci się miesięcznie lub kwartalnie na indywidualny mikrorachunek podatkowy w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po wybranym okresie rozliczeniowym. Rozliczenia okresowe nie wymagają od podatnika składania deklaracji do urzędu skarbowego. Opcja kwartalna przeznaczona jest tylko dla tzw. małych podatników oraz osób dopiero rozpoczynających działalność gospodarczą. Po zakończeniu roku podatkowego składa się zeznanie roczne na druku PIT-36L w terminie do 30 kwietnia roku następnego za rok poprzedni.
Zalety i wady podatku liniowego
Zalety podatku liniowego
jedna stawka podatku niezależnie od osiąganego dochodu
brak łączenia dochodów, co nie wpływa na podwyższenie stawki podatku dochodów opodatkowanych skalą podatkową
łatwy sposób wyliczenia podatku (stała stawka 19%)
możliwość odliczenia kosztów podatkowych od przychodu.
niższa składka zdrowotna niż na skali podatkowej, 4,9% od dochodu
możliwość pomniejszenia dochodu o 12 900 zł opłaconej składki zdrowotnej w 2025 roku
Wady podatku liniowego
brak możliwości skorzystania z ulg podatkowych
bez prawa do kredytu podatkowego
brak prawa do wspólnego rozliczania z małżonkiem lub z dzieckiem jako osoba samotnie wychowująca dziecko
brak kwoty wolnej od podatku.
Jeżeli przedsiębiorca nie chce zmieniać obecnej formy opodatkowania na inną nie musi w kolejnym roku podatkowym informować o tym naczelnika urzędu skarbowego.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Ryczałt nie jest przeznaczony dla wszystkich podatników. W ten sposób mogą rozliczać się osoby fizyczne uzyskujące przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej (również spółki cywilne osób fizycznych oraz spółki jawne osób fizycznych), które w poprzednim roku podatkowym uzyskały przychody: 1. z działalności prowadzonej samodzielnie w wysokości nieprzekraczającej 2 000 000 euro (od 2025 r. jest to 8 569 200 zł) 2. wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, gdzie suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie była wyższa od kwoty 2 000 000 euro.
W art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowymznajduje się katalog działalności, których przychody nie mogą być opodatkowane ryczałtem.
Zgłoszenie formy opodatkowania Ryczałt, podobnie jak i inne pozostałe formy opodatkowania może wybrać podatnik, który rozpoczyna działalność. Swoją decyzję zgłasza na druku rejestracyjnym CEIDG-1. Przedsiębiorcy, którzy korzystają z innej formy opodatkowania mogą ją zamienić na ryczałt do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik osiągnął pierwszy przychód. Zmianę z karty podatkowej należy zgłosić do 20 stycznia roku podatkowego. O decyzji musi być poinformowany naczelnik właściwego urzędu skarbowego na podstawie pisemnego oświadczenia lub aktualizacji CEIDG-1.
Zaliczka na podatek i zeznanie roczne Zaliczkę na podatek można opłacać zarówno w okresie miesięcznym jak i kwartalnym. W pierwszym przypadku obliczamy ją i należną wpłacamy do 20 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Podatek za grudzień należy uregulować przed upływem terminu złożenia zeznania rocznego na druku PIT-28 (do końca lutego następującego po roku, którego dotyczy deklaracja). W 2025 r. jest to dzień 30 kwietnia. Rozliczenie kwartalne nie jest dostępne dla każdego podatnika. Mogą z niego skorzystać jedynie przedsiębiorcy, których przychody z samodzielnie prowadzonej działalności lub przychody spółki za rok poprzedzający rok podatkowy nie przekroczyły kwoty o równowartości 200 000 euro (856 920 zł w 2025 r.). Zaliczkę kwartalną wpłacamy do urzędu skarbowego do 20 dnia miesiąca następującego po danym kwartale. W przypadku ostatniego kwartału i grudnia będzie to termin do końca lutego roku kolejnego, razem z zeznaniem rocznym.
Przedsiębiorca, który wybrał ryczałt jako formę opodatkowania ma obowiązek:
sporządzania wykazu składników majątku jeżeli mamy do czynienia z przekształceniem przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę z o. o.
Karta podatkowa (od 2022 została wycofana!)
Karta podatkowa to zryczałtowana forma opodatkowania. Podatek wpłacony do Urzędu Skarbowego może odbiegać od rzeczywistego przychodu osiągniętego przez podatnika.
Stawka podatku na karcie podatkowej zależy od kilku czynników, do których zaliczamy:
rodzaj wykonywanych usług
wielkość zatrudnienia i wielkość miejscowości, w której prowadzona jest działalność (ilość mieszkańców)
rozmiar prowadzonej działalności.
Kartę podatkową mogą wybrać przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność określoną w art. 23 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.Są to przykładowo usługi rozrywkowe, usługi świadczenia opieki domowej nad dziećmi lub osobami chorymi.
Zgłoszenie opodatkowania Jeżeli przedsiębiorca planuje rozpoczęcie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego to wtedy ma obowiązek złożenia wniosku o zastosowanie karty podatkowej zanim jeszcze ją rozpocznie. Wniosek składa do właściwego dla miejsca zamieszkania urzędu skarbowego. Oprócz wniosku musi złożyć PIT-16, który może dołączyć do wniosku CEIDG-1. Jeżeli podatnik w terminie do 20 stycznia nie zgłosi chęci zmiany karty podatkowej na inną formę opodatkowania to nadal będzie mógł ją stosować. Zmianę karty podatkowej na inną formę musi zgłosić na formularzu PIT-16. Przedsiębiorca ma prawo zrezygnować z karty podatkowej w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji ustalającej lub zmieniającej wysokość podatku dochodowego.
Obowiązki przedsiębiorcy Podatnicy, którzy wybrali kartę podatkową jako formę opodatkowania nie muszą prowadzić KPiR, ale mają obowiązek:
prowadzić ewidencję zatrudnienia (jeżeli zatrudniają pracowników)
rozliczać zaliczki na podatek oraz składki ZUS od przychodów pracowników
płacić podatek do 7 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni (podatek za grudzień płaci się do 28 grudnia)
złożyć roczną deklarację za poprzedni rok podatkowy na formularzu PIT-16A do 31 stycznia informujące o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w danym roku
informować o wszystkich zmianach, jak np. stan zatrudnienia
sporządzać wykaz składników majątku jeżeli działalność jest w likwidacji.
Zalety karty podatkowej:
niska wartość podatku
brak obowiązku prowadzenia KPiR
jednolita opłata niezależnie od osiąganych przychodów.
Wady karty podatkowej:
brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów
możliwość odliczenia wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Ostatnia aktualizacja: 2025-01-18 Data publikacji: 2020-03-01, autor: FakturaXL
