Podstawa wymiaru składki zdrowotnej od sprzedaży środków trwałych
Po zmianach wprowadzonych przez Polski Ład przedsiębiorcy w niektórych przypadkach mają problem z prawidłowym wyliczeniem składki zdrowotnej. Wątpliwości pojawiają się w momencie ustalania podstawy do naliczania składki zdrowotnej. Jakie zasady obowiązują przy określaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej przy sprzedaży środków trwałych?
Zasady obowiązujące przy ustalaniu dochodu potrzebnego do obliczania składki zdrowotnej
W ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zostały wskazane zasady dotyczące obliczania dochodu znajdującego się w podstawie do naliczania składki zdrowotnej. Powyższe dotyczy przedsiębiorców prowadzących podatkową książkę przychodów i rozchodów oraz rozliczających się wg skali podatkowej lub podatkiem liniowym. Obecnie przy wyliczaniu składki zdrowotnej w trakcie roku podatkowego bierze się pod uwagę miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od dochodu z działalności gospodarczej jaki przedsiębiorca uzyskał w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który ma być opłacana składka.
W tej sytuacji dochód należy określić w następujący sposób:
dochód za pierwszy miesiąc podlegania pod ubezpieczenie w danym roku składkowym ustala się jako różnicę pomiędzy osiągniętymi przychodami, a poniesionymi kosztami uzyskania przychodów
dochód ustalony w ten sposób należy pomniejszyć o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłacane w danym miesiącu, jeżeli wcześniej nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów
dochód za kolejne miesiące należy ustalić jako różnicę pomiędzy sumą przychodów osiągniętych od początku roku, a sumą kosztów uzyskania przychodów
dochód ustalany narastająco należy pomniejszyć o sumę dochodów ustalonych za poprzednie miesiące oraz o różnicę pomiędzy sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, które zostały zapłacone od początku roku, a sumą składek jakie zostały odliczone za poprzednie miesiące pod warunkiem, że składki te nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Jeżeli podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego za pierwszy dzień roku składkowego, to w tej sytuacji podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc będzie stanowić powyższa kwota. W 2024 roku minimalna składka zdrowotna liczona jest od kwoty 4 242 zł x 9%.
Dochód do wyliczenia składki zdrowotnej i podatku – podstawa wymiaru składki zdrowotnej
Z zasady dochód brany pod uwagę przy wyliczaniu składki zdrowotnej i zaliczki na podatek dochodowy jest taki sam, to jednak występują pomiędzy nimi pewne różnice. Zgodnie z nowymi przepisami zasady naliczania składki zdrowotnej w działalności gospodarczej nie są spójne dla wszystkich przedsiębiorców. Jak stanowi art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi dochód uzyskany z działalności gospodarczej jaki został ustalony za dany rok kalendarzowy wynikający z różnicy pomiędzy osiągniętymi przychodami, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów. Do kwoty przychodów nie dolicza się przychodów niepodlegających pod opodatkowanie podatkiem dochodowym innych niż te, które zostały określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152 – 154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychody te muszą zostać pomniejszone o kwotę opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe pod warunkiem, że nie zostały wcześniej ujęte w kosztach uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej jest obowiązująca jedynie w danym roku kalendarzowym. Po zakończeniu roku należy ustalić nową podstawę wymiaru składki na kolejny rok.
Dla podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej, którzy prowadzą książkę przychodów i rozchodów za dochód z działalności przyjmuje się różnicę pomiędzy przychodem, a kosztami uzyskania przychodu, którą należy powiększyć o różnicę wynikającą z wartości remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów, półwyrobów, produkcji w toku, braków, odpadów i innych pozostałych o ile wartość remanentu końcowego przewyższa wartość remanentu początkowego. W odwrotnym przypadku, kiedy wartość remanentu początkowego jest wyższa od wartości remanentu końcowego, to należy dokonać pomniejszenia tej kwoty.
Podstawa do naliczania składki zdrowotnej – czego nie obejmuje?
Dochód, który brany jest pod uwagę przy obliczaniu składki zdrowotnej nie obejmuje:
przychodów i kosztów uzyskania przychodów z okresu, za który ma być obliczana składka zdrowotna – w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej
dochód brany pod uwagę do wyliczenia składki zdrowotnej nie może zostać pomniejszony o stratę z działalności – w przypadku straty w działalności gospodarczej
ulgi zarówno po stronie wierzyciela jak i po stronie dłużnika – w przypadku ulgi na złe długi.
Przedsiębiorcy, których przychody nie podlegają pod zapłatę podatku dochodowego, ponieważ z różnych powodów zostali zwolnieni z jego zapłaty, to w przypadku składki zdrowotnej ich przychody brane są pod uwagę. W tej sytuacji przedsiębiorca nadal zobowiązany jest od takich przychodów naliczyć i zapłacić składkę zdrowotną.
Przychód z działalności, a zwrócone wierzytelności
Do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się również zwrócone wierzytelności, które wcześniej zostały oznaczone jako nieściągalne i zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. W przypadku, kiedy przychód został osiągnięty po zmianie przepisów dotyczących naliczania składki zdrowotnej, a koszt został ujęty do końca 2021 roku, to w celu określenia podstawy do naliczania składki zdrowotnej wymaga się, aby dochód został pomniejszony o koszty.
Sprzedaż środków trwałych – czy wpływa na wysokość składki zdrowotnej?
Dochód ze sprzedaży środka trwałego powinien zostać doliczony do podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Należy ustalić go zgodnie z zasadami wskazanymi w ustawie o podatku dochodowym. Dochód lub stratę z odpłatnego zbycia składników majątku firmy stanowi różnica pomiędzy przychodem, a wartością początkową środka trwałego, którą wykazuje się w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, którą należy powiększyć o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od tych środków.
Do 1 stycznia 2022 roku dochód brany pod uwagę do wyliczenia składki zdrowotnej nie był powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.
Strata powstała ze sprzedaży środka trwałego, a prawo do zmniejszenia dochodu podatkowego
Początkowo Zakład Ubezpieczeń Społecznych uważał, że strata powstała po sprzedaży środka trwałego nie może zmniejszać dochodu potrzebnego do wyliczenia składki zdrowotnej w następnych miesiącach. Obecnie ZUS zmienił swoje poprzednie stanowisko w tej kwestii, czego dowodem są ostatnio wydane interpretacje podatkowe wskazujące, że strata powstała ze sprzedaży środka trwałego może zmniejszyć dochód podatkowy, od którego naliczana jest składka zdrowotna. Przykładem takiego stanowiska może być wydana decyzja ZUS-u zawarta w piśmie nr WPI/200000/43/629/2023 z dnia 20 lipca 2023 roku. Sprawa dotyczyła przedsiębiorcy, który wprowadził do ewidencji środków trwałych samochód zamortyzowany w całości do końca 2021 roku. Przedsiębiorca uważa, że zarówno dochód jak i strata z odpłatnego zbycia tego środka trwałego w danym miesiącu powinna zostać doliczona do ogólnej kwoty dochodu branego pod uwagę przy ustalaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej w danym miesiącu. Pomimo wykazanej straty przedsiębiorca i tak zobowiązany jest do zapłaty składki zdrowotnej za ten miesiąc w minimalnej wysokości. ZUS zajął również podobne stanowisko w innej wydanej decyzji nr DI/200000/43/1177/2023 z dnia 31 stycznia 2024 roku.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca wybrał opodatkowanie w formie podatku liniowego. W jaki sposób powinien obliczyć dochód potrzebny do wyliczenia wysokości składki zdrowotnej w sytuacji, kiedy sprzeda środek trwały nabyty w 2020 roku przy założeniu, że:
wartość początkowa środka trwałego wynosiła: 100 000 zł
przychód ze sprzedaży wyniósł: 60 000 zł
odpisy amortyzacyjne do końca 2021 roku wyniosły: 10 000 zł
odpisy amortyzacyjne od 2022 roku do 2024 roku wyniosły: 20 000 zł.
Wyliczenie dochodu do składki zdrowotnej: 60 000 zł – (100 000 zł – 20 000 zł) = -20 000 zł Z wyliczenia wyszła strata w dochodzie, dlatego składka zdrowotna będzie naliczana od podstawy wymiaru w wysokości 0 zł co oznacza, że będzie to minimalna składka zdrowotna.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca rozlicza podatek wg skali podatkowej oraz prowadzi książkę przychodów i rozchodów. W 2024 roku sprzedał środek trwały, który został w części zamortyzowany w poszczególnych latach: w 2021, 2022, 2023 i 2024 roku. Jeżeli założymy, że:
wartość początkowa środka trwałego wyniosła: 150 000 zł
przychód ze sprzedaży wyniósł: 80 000 zł
odpisy amortyzacyjne do końca 2021 roku wyniosły: 20 000 zł
odpisy amortyzacyjne w latach 2022 – 2024 wyniosły: 50 000 zł.
czyli z obliczenia wynika, że podstawa do wyliczenia składki zdrowotnej może zostać zmniejszana w kolejnych miesiącach o poniesioną stratę wynikającą ze sprzedaży środka trwałego.
