Podatek cukrowy, ile wynosi i kto musi płacić?

Państwo polskie w trosce o zdrowie swoich obywateli wprowadziło podatek cukrowy. Obecnie dużo osób, zwłaszcza dzieci i młodzież zmagają się z chorobą jaką jest otyłość. Wprowadzenie dodatkowej opłaty w postaci podatku cukrowego ma zmotywować konsumentów do wybierania zdrowszych produktów. Z kolei producenci zostali w ten sposób zachęceni do zmniejszenia ilości cukru oraz słodzików w swoich produktach, zwłaszcza w napojach.

Podatek cukrowy – podstawowe informacje

Podatek cukrowy został wprowadzony w Polsce 1 stycznia 2021 roku poprzez zmianę ustawy z dnia 11 września 2015 roku o zdrowiu publicznym. Do ustawy został dodany art. 3a „Opłata od środków spożywczych”, w którym zostały uregulowane wszelkie kwestie związane z obowiązywaniem nowej opłaty, która objęła napoje zawierające w składzie cukier, słodziki i kofeinę. 

Opłata od środków spożywczych, znana też pod nazwą opłata cukrowa lub podatek cukrowy jest opłatą, która ma za zadanie ograniczenie spożycia słodkich napojów. Jej celem jest zniechęcenie konsumentów do spożywania napojów o wysokiej zawartości cukru i jednocześnie ma za zadanie zmotywować producentów napojów do zmniejszenia jego ilości i innych substancji słodzących w produkowanych przez siebie produktach. 

Jakie napoje objęte są opłatą cukrową?

Opłata cukrowa dotyczy napoi z dodatkiem: 

• cukrów, takich jak: monosacharydy, disacharydy oraz środków spożywczych zawierających wymienione substancje
• substancji słodzących, na które wskazuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008, takie jak np. ksylitol, sorbitol, aspartam
• kofeiny lub tauryny.

Podatkiem cukrowym została objęta większość popularnych napojów gazowanych, głównie napojów energetycznych, ale i też owocowych. Jak wskazuje art. 12b ust. 1 ustawy o zdrowiu publicznym, opłatą nie zostały objęte produkty zawierające substancje naturalne, jak np. kofeina w kawie. 

Opłatą nie są objęte napoje takie jak: 

• wyroby medyczne, na które wskazuje art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z dnia 5 kwietnia 2017 roku
• suplementy diety
• żywność specjalnego przeznaczenia, preparaty do początkowego i dalszego żywienia niemowląt
• wyroby akcyzowe
• napoje zawierające więcej niż 20% naturalnego soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego, w których zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5 g na 100 ml napoju
• roztwory węglowodanowo - elektrolitowe, w których zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5 g w przeliczeniu na 100 ml napoju
• wyroby produkowane na bazie mleka lub jego przetwory, przykładowo: jogurty, maślanki, kefiry, mleko zsiadłe.

Jeżeli podmiot sprzedaje lub wprowadza na rynek napoje, od których wcześniej została pobrana opłata cukrowa, to w takiej sytuacji nie musi już płacić podatku ani wykazywać tych napojów w informacji. Jednak w przypadku, kiedy napoje objęte opłatą sprzedawane są podmiotowi prowadzącemu jednocześnie sprzedaż detaliczną i hurtową, to sprzedawca musi zapłacić podatek od wszystkich napojów jakie sprzedał kontrahentowi.   

Podmioty zobowiązane do zapłaty podatku cukrowego

Obowiązkiem zapłaty podatku cukrowego objęte są następujące podmioty:

• osoby fizyczne
• osoby prawne
• jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej
  • sprzedające napoje do punktów sprzedaży detalicznej (hurtownik lub producent)
  • prowadzące sprzedaż detaliczną napojów jako:
    - podmiot będący producentem
    - nabywca napojów w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego
    - importer napojów spoza terytorium Unii Europejskiej
  • zamawiające u producenta wyprodukowanie napojów objętych opłatą cukrową z zastrzeżeniem, że skład napoju podlegającego opłacie jest elementem umowy. 

Produkcja napojów na zamówienie – obowiązki producenta

Producent napojów, który zawrze umowę z zamawiającym na wyprodukowanie napoju objętego opłatą ma obowiązek powiadomić o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub miejsce siedziby zamawiającego najpóźniej w dniu powstania obowiązku zapłaty podatku. Informacja powinna zawierać takie elementy, jak:

• dane producenta oraz podmiotu zobowiązanego do zapłaty opłaty, takie jak: nazwa firmy lub imię i nazwisko, adres siedziby bądź miejsce zamieszkania, numer NIP, a także imię i nazwisko, numer telefonu lub adres poczty elektronicznej osoby wskazanej do kontaktu
• skład napojów, które będą produkowane, informację o dodatku kofeiny lub tauryny, substancji słodzących oraz o zawartości cukrów w przeliczeniu na objętość napojów w zakresie, który pozwoli obliczyć wysokość opłaty
• data i podpis producenta lub osoby przez niego upoważnionej.

Powyższą informację powinien otrzymać zamawiający, który ma obowiązek zapłaty opłaty cukrowej w terminie, który pozwoli mu w terminie uregulować należność. 

Wysokość opłaty cukrowej

Na opłatę cukrową składają się dwie wartości: zmienna i stała przypadające na 1 litr napoju:

• opłata stała w wysokości 0,50 zł – naliczana za zawartość cukru w ilości równej lub mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju lub za zawartość w dowolnej ilości przynajmniej jednej substancji słodzącej
• opłata zmienna w wysokości 0,05 zł – naliczana za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju.

Za napoje z zawartością kofeiny lub tauryny trzeba dodatkowo zapłacić 0,10 zł w przeliczeniu za litr napoju. Opłata cukrowa nie może przekroczyć kwoty 1,2 zł w przeliczeniu na 1 litr napoju. Jeżeli napoje zawierają powyżej 5 g cukru w 100 ml: 

• w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo – warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego
• które są roztworami węglowodanowo – elektrolitowymi, jak przykładowo napoje izotoniczne

to na wyżej wymienione napoje nakładana jest opłata zmienna w wysokości 0,05 zł za każdy gram cukru powyżej 5 g w 100 ml napoju. W ich przypadku nie obowiązuje opłata stała. 

Sposób naliczania opłaty cukrowej

Do wyliczenia opłaty cukrowej pod uwagę brana jest zawartość cukrów w 100 ml napoju zaokrąglona w górę do pełnego grama. Należna opłata zostaje pomniejszona o kwotę opłaty naliczonej od napojów jaka została zwrócona podmiotowi, który ma obowiązek zapłacić podatek cukrowy. 

Zawartość substancji w 100 ml napoju	Zawartość cukru lub substancji słodzącej <= 5 g	Zawartość cukrów > 5 g	Zawartość kofeiny lub tauryny	Wysokość opłaty za litr napoju
3 g cukru	50 gr	-	-	50 gr
10,3 g cukru	50 gr	6 x 5 gr = 30 gr	-	80 gr
6 g cukru + 21% soku owocowego	-	1 x 5 gr = 5 gr	-	5 gr
substancja słodząca + kofeina	50 gr	-	10 gr	60 gr
substancja słodząca + 20 g cukru + tauryna	50 gr	15 x 5 gr = 75 gr	10 gr	1,35 zł – maksymalna opłata 1,20 zł.

Termin wpłaty podatku cukrowego 

Podmioty zobowiązane do zapłaty podatku cukrowego wpłacają go na indywidualny numer rachunku podatkowego, czyli na tzw. mikrorachunek podatkowy w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została sporządzona informacja. Każda osoba, która nie zna numeru swojego rachunku podatkowego może go sprawdzić na stronie www.podatki.gov.pl. Dodatkowo oprócz zapłaty podatku cukrowego zobowiązany powinien złożyć drogą elektroniczną informację o wysokości opłaty (CUK-1) poprzez system informatyczny Ministerstwa Finansów. 

Informacja o wysokości opłaty (CUK-1)

Informacja CUK-1 powinna zawierać następujące dane: 

• okres, za który jest składana
• miejsce składania informacji (nazwa właściwego urzędu skarbowego)
• cel składania informacji: 
  • złożenie informacji
  • korekta informacji
• dane podmiotu zobowiązanego do zapłaty opłaty, jak: nazwa (firma) lub imię i nazwisko, NIP, imię i nazwisko osoby, numer telefonu lub adres poczty elektronicznej osoby wskazanej do kontaktu
• prawidłowo ustalona kwota opłaty
• informacje o opłacie, jak: łączna kwota opłaty, kwota opłaty za poszczególne napoje liczba litrów napojów sprzedanych w danym okresie z podziałem na poszczególne napoje razem z informacją o dodatku o ilości w składzie kofeiny lub tauryny lub substancji słodzących oraz o zawartości cukrów w 100 ml napoju, numery faktur, daty ich wystawienia, NIP dostawcy lub nabywcy, numery partii towaru o ile nie zostały zawarte na fakturze
• data i podpis podmiotu zobowiązanego do zapłaty opłaty lub osoby przez niego upoważnionej
• pouczenie, że informacja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego.

Jeżeli podmiot nie dokona zapłaty podatku cukrowego w terminie, to organ podatkowy ma prawo nałożyć na dany podmiot dodatkową opłatę w wysokości 50% kwoty należnej opłaty. 

Najczęściej pojawiające się pytania wraz z odpowiedziami

1. Jak należy postąpić w sytuacji, kiedy partia napoju, od której została wniesiona opłata cukrowa została wycofana z rynku? Czy w takiej sytuacji, kiedy nastąpi zwrot napojów do producenta, to czy osoba zobowiązana powinna dokonać korekty informacji?

Odpowiedź Ministerstwa Finansów:
Tak w takim przypadku przypadku, kiedy ze względu na zwrot do hurtowni części zakupionych napojów przez podmiot detaliczny nie dojdzie do wprowadzenia na rynek napojów w zwróconej części, to osoba zobowiązana może dokonać korekty informacji. W konsekwencji kwota należnej opłaty zostaje pomniejszona o kwotę opłaty naliczonej od zwróconych napojów na rzecz podmiotu zobowiązanego do zapłaty opłaty

2. Czy moment zapłaty opłaty cukrowej następuje w chwili dokonania sprzedaży, czy raczej zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy o podatku VAT? 

Odpowiedź Ministerstwa Finansów:
Obowiązek podatkowy powstaje w dacie pierwszego zdarzenia, które występuje po stronie podmiotu zobowiązanego do zapłaty opłaty cukrowej. Nie ma tu znaczenia rodzaj występującego zdarzenia: czy jest to wystawienie faktury, otrzymanie zapłaty czy wydanie towaru. 

3. Czy podmiot zobowiązany powinien wskazać w informacji numery partii, jeżeli nie posiada on wiedzy o takiej numeracji?

Odpowiedź Ministerstwa Finansów: 
Wykaz danych jakie powinny znaleźć się w informacji został zawarty w art. 12g ust. 2 ustawy. Zgodnie z tym przepisem numer partii towaru może być wskazany na fakturze, ale nie musi. Jest to element dodatkowy. Jeżeli na dokumencie brak jest informacji o numerze partii, to wtedy taka wzmianka powinna być ujęta w składanej informacji jako jej oddzielny element.

Data publikacji: 2023-11-07, autor: FakturaXL