Skutki podatkowe rezygnacji z rozpoczętej inwestycji

Kryzys gospodarczy, który trwa od wielu miesięcy, sprawia, że przedsiębiorcy coraz częściej zmieniają swoje plany i zamiast finalizować inwestycje, muszą je kończyć. Czy poniesione już koszty mogą zostać wprowadzone do rozliczenia podatkowego, a jeśli tak to w jaki sposób?

Zaniechanie inwestycji a podatek PIT

Zacznijmy od tego, że ustawa PIT zawiera szczegółowe informacje o inwestycjach (art. 3 ust. 1 pkt 16 ustawy o rachunkowości). Można tam znaleźć informację, co to środek trwały w budowie, czyli klasyfikowane jako aktywa środki trwałe pozostające w budowie, montażu albo starsze środki trwałe, które są aktualnie ulepszane.

Kiedy środek trwały zostaje dopiero wytworzony, inwestycja przedsiębiorcy nie może zostać zakwalifikowana do kosztów podatkowych. Jednak wydatki, które trzeba było ponieść, aby inwestycja była zakończona, staną się dla firmy kosztem uzyskania przychodu, jednak w nieco innej formie – mowa o odpisach amortyzacyjnych.

Omawiane zasady są uwarunkowane faktem, że w każdym momencie inwestycja może zostać zakończona. Nawiązując do tego tematu, należy przybliżyć art. 22 ust. 5e ustawy PIT, który informuje, że koszty zaniechanych inwestycji należy potrącić zgodnie z datą sprzedaży inwestycji albo oddania w stan likwidacji.

Co to oznacza dla przedsiębiorcy? Wydatki poniesione na nieskończoną inwestycję mogą stać się dla firmy kosztem uzyskania przychodu. Jednak wymagane jest spełnienie kilku warunków.

Gdy podatnik poniósł wydatki na etapie wstępnym, może je zakwalifikować jako koszty podatkowe, kiedy:

• ma miejsce sprzedaż inwestycji, która nie została zakończona – wydatki poniesione na nieskończoną inwestycję umożliwiły uzyskanie przychodu, czyli można wskazać na związek przyczynowo-skutkowy,
• nastąpiła likwidacja zaniechanej inwestycji.

Zgodnie z wykładnią językową zaniechana inwestycja oznacza fizyczną likwidację, co jest możliwe tylko poprzez rozbiórkę, złomowanie albo zniszczenie. Wymaga się udokumentowania tego zdarzenia, chociażby przy pomocy protokołu likwidacji.

Kiedy inwestycja przedsiębiorcy miała charakter intelektualny i niematerialny, jedyne czego wymaga się od podatnika to wydania decyzji o zaniechaniu inwestycji. Zakwalifikowanie wydatków poniesionych na nieskończoną inwestycję wymaga zakończenia wszystkich prac z nią związanych i rozpoczęcia kolejnych niezbędnych czynności. Zabrania się również inwestowania kolejnych środków.

Ustawodawca zapewnia możliwość wliczania do kosztów uzyskania przychodów kosztów inwestycji tylko po decyzji o jej zakończeniu. Nie stawia żadnych innych warunków, nie warunkuje też żadnych przesłanek umożliwiających podjęcie decyzji. Należy jednak podkreślić, że wprowadzając wydatki do kosztów, każdy przedsiębiorca musi mieć możliwość udowodnienia, iż mają one związek z prowadzoną firmą – tak jest i w tym przypadku.

To dobry moment, żeby wspomnieć o interpretacji Dyrektora KIS wydanej 19 grudnia 2019 roku (nr 0115-KDIT3.4011.413.2019.1.JG). Dowiadujemy się z niej, że wydatek poniesiony przez przedsiębiorcę na nabycie budynku magazynowego, który przez podatnika został zakwalifikowany jako środek trwały w budowie, a po wykonanych pracach modernizacyjnych i remontowych miał służyć na wynajem i stanowić źródło przychodu może stanowić dla niego koszt uzyskania przychodu uwarunkowany likwidacją zaniechanej inwestycji.

Do kosztów uzyskania przychodu zalicza się całą kwotę zapłaconą za zakup budynku magazynowego, który nie może zostać określany jako środek trwały. W KPiR w kolumnie 13 „Pozostałe wydatki” należy wpisać koszt zakupu.

Mimo iż inwestycja przedsiębiorcy nie udała się (zaprzestał modernizacji, zanim budynek był używany i wyburzył go), wartość zakupu budynku magazynowego (według przedsiębiorcy środka trwałego w budowie) może zostać jednorazowo zakwalifikowana do kosztów uzyskania przychodu. W Księdze podaje się datę zgodną z terminem wykonania likwidacji.

PRZYKŁAD 1
Przedsiębiorca zajął się budową hotelu na własnej działce. Na inwestycję wydał 500 000 zł. Ta kwota miała stanowić wartość początkową hotelu. Podatnik planował najpierw ukończyć budowę hotelu, zakwalifikować do ewidencji ŚT, a następnie wykonywać odpisy amortyzacyjne, które pozwoliłyby mu zmniejszyć wartość inwestycji. Niestety, jego plany zostały pokrzyżowane przez kryzys gospodarczy, który wybuchł już w trakcie pandemii koronawirusa i trwa mimo jej zakończenia.

Sytuacja zmusiła przedsiębiorcę do zlikwidowania inwestycji poprzez wyburzenie budynku. Środki, które wydał na budowę hotelu, czyli 500 000 zł może zakwalifikować jako koszt podatkowy (na dzień likwidacji).

Z likwidacją mamy do czynienia w sytuacji, gdy przedsiębiorca nie zważając na wydatki, które poniósł, rezygnuje ze swojej inwestycji.

Zaniechanie inwestycji a podatek VAT

Zaniechanie inwestycji ma także wpływ na wysokość podatku VAT. W tym przypadku wymaga się złożenia korekty odliczonego podatku, gdyż czynni podatnicy na bieżąco wykonuję odliczenia podatku naliczonego określanego na podstawie uregulowanych wydatków.

Podatnik może korzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego, gdy:

• nabycie towarów i usług jest powiązane z prowadzoną działalnością opodatkowaną,
• zaniechanie inwestycji nie było celowym działaniem podatnika czy efektem błędnych decyzji, ale przedsiębiorca nie mógł temu zapobiec czy zmienić biegu wydarzeń.

Podatnicy mogą skorzystać z odliczenia VAT (bez korekty) tylko w sytuacji, kiedy zaniechanie jest skutkiem ubocznym przyczyn obiektywnych, które nie są uwarunkowane wolą podatnika.

Wyrok NSA wydany 25 czerwca 2015 roku (I FSK 110/14) wskazuje, iż podatnik, który wykonał zakupy związane z prowadzoną firmą, nie traci prawa do odliczenia, nawet gdy na ze względu na różne obiektywne, niezależne od woli podatnika okoliczności nabyte towary/przedmioty nie zostały wykorzystane zgodnie ze swoim przeznaczeniem.

PRZYKŁAD 2
Przedsiębiorca zajął się budową ośrodka wczasowego, który stawiał na dzierżawionej działce. Od ponoszonych wydatków odliczał podatek naliczony. Zanim umowa dzierżawy została zakończona, wydzierżawiający wypowiedział ją. W omawianym przykładzie nie ma żadnej winy podatnika, co oznacza, że wykonanie korekty podatku naliczonego nie jest obowiązkowe.

PRZYKŁAD 3
Podatnik zdecydował się zbudować ośrodek wczasowy, co sprawiło, że od ponoszonych wydatków regularnie odliczał podatek. Kilka miesięcy później udało mu się kupić działkę w lepsze cenie i lokalizacji, dlatego pierwsza inwestycja przestała być dla niego atrakcyjna i z niej rezygnował. W tym przypadku ustawodawca wymaga od przedsiębiorcy przygotowania korekty podatku naliczonego, gdyż podjął on subiektywną decyzję, nie była mu ona narzucona.

Kiedy mowa o podatku VAT przyczyna zaniechania inwestycji jest szczególnie istotna i warunkuje obowiązek wykonania korekty podatku naliczonego.

Zaniechanie inwestycji ma wpływ zarówno na podatek VAT, jak i podatek PIT. Jednak te kwestie znacząco różnią się między sobą. Dla podatku dochodowego przyczyna zakończenia inwestycji nie odgrywa żadnej roli, a dla podatku VAT warunkuje sposób postępowania podatnika.

Data publikacji: 2023-01-09, autor: FakturaXL