Okazjonalna praca zdalna, przekroczenie limitu czasu

W przepisach prawa omówiono zasady powierzania pracownikom zadań służbowych w formie zdalnej, chociaż trzeba przestrzegać wyznaczonego limitu czasowego. Co z pracą zdalną po wyczerpaniu limitu wyznaczonego przez ustawodawcę i ile wynosi limit?

Okazjonalna praca zdalna – podstawa prawna i zasady

Praca zdalna w trybie okazjonalnym została wyznaczona przepisami Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, z późn. zm.), zwanej dalej „kp”.

Art. 67(33) § 1 kp wskazuje, że pracę zdalną można świadczyć okazjonalnie, pod warunkiem że pracownik dostarczy wniosek w formie papierowej lub elektronicznej. Maksymalny czas pracy zdalnej wynosi 24 dni w roku kalendarzowym.

Przepisy kp, a dokładnie art. 67(19)-67(24) oraz art. 67(31) § 3 kp, wyznaczające zasady powierzania pracownikom pracy zdalnej na ogólnych zasadach nie ma odniesienia do pracy zdalnej wykonywanej w trybie okazjonalnym.

W praktyce w przypadku zdalnej pracy okazjonalnej nie trzeba przestrzegać następujących regulacji:

• uzgodnienie zasad wykonywania takiej pracy zdalnej w porozumieniu zawartym ze związkami zawodowymi lub regulaminem, 
• dostarczenia zatrudnionej osobie dodatkowej informacji o warunkach zatrudnienia pracownika, gdy uzgodnienia związane z pracą zdalną podjęto w trakcie zawierania umowy o pracę lub w trakcie zatrudnienia,
• możliwości dostarczenia wiążącego wniosku dotyczącego wycofania się przez obie strony z wykonywania pracy zdalnej,
• obowiązku pracodawcy przekazania zatrudnionej osobie materiałów i narzędzi pracy potrzebnych do świadczenia pracy zdalnej, uregulowania kosztów towarzyszących pracy zdalnej oraz zagwarantowania pracownikowi świadczącemu pracę zdalną pomocy technicznej i potrzebnych szkoleń w zakresie obsługi narzędzi pracy, 
• wyłączenia obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych, bez względu na rodzaj przeważającej działalności pracodawcy.

Pracownik razem z pracodawcą reguluje kwestie związane z kontrolą wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej, kontrolą w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub kontrolą przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, wliczając do tego procedury ochrony danych osobowych.

Okazjonalna praca zdalna - precyzyjne założenia

Okazjonalna praca zdalna została uregulowana w odniesieniu do ogólnych zasad świadczenia pracy w formie zdalnej, uwarunkowanego incydentalnym charakterem.

Zgodnie z zasadami możliwość wnioskowania o wykonywanie okazjonalnej pracy zdalnej w zakresie 24 dni w ciągu roku przysługuje tylko pracownikowi. Wniosek jest najczęściej dostarczany w przypadku wystąpienia konieczności sprawowania opieki nad członkiem rodziny albo wyjazdu poza miejsce zamieszkania zmierzającego do załatwienia spraw prywatnych (z zastrzeżeniem, że zatrudniona osoba będzie w stanie w tym czasie pełnić obowiązki służbowe na odległość).

Minister Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) zajął stanowisko w odpowiedzi na interpelację poselską z dnia 3 lutego 2023 roku, z której wynika, że wniosek o świadczenie pracy zdalnej nie jest wiążący dla pracodawcy. Dla wielu profesji praca zdalna jest po prostu niemożliwa. Kluczowe znaczenie odgrywa tutaj organizacja pracy albo rodzaj świadczonej pracy. Warto mieć świadomość, że pracodawca ma prawo wydać odmowną decyzją po otrzymaniu wniosku, czyli nie zgodzić się na świadczenie pracy zdalnej.

Pracodawca nie może jednak podejmować pochopnych decyzji, gdyż obowiązuje go zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu. Jeżeli jeden pracownik uzyskał zgodę na okazjonalną pracę zdalną, a inny już nie, gdy w obu przypadkach praca może być świadczona w takiej formie, zostanie to zakwalifikowane jako postępowanie dyskryminacyjne.

Limit 24 dni pracy zdalnej w ciągu roku

Ustawodawca wyznaczył 24-dniowy limit pracy zdalnej w ciągu roku. Ta zasada jest uwarunkowana stosunkowo krótkim zapisem widniejącym w art. 67(33) § 1 kp. Znajdują się tam informacje, że praca zdalna (okazjonalna) nie może przekraczać 24 dni w ciągu roku kalendarzowego. Nie zastosowano żadnych dodatkowych uwag, czyli przepis musi być rozumiany w sposób liberalny. Ta informacja jest bardzo ważna, kiedy pracownik zmienia miejsca zatrudnienia. Interpretacja MRiPS przygotowana w odpowiedzi na interpelację poselską z dnia 3 lutego 2023 roku (nr 38835) wskazuje, że limit 24 dni okazjonalnej pracy zdalnej odnosi się do pracy świadczonej na rzecz wcześniejszego oraz następnego pracodawcy.

PRZYKŁAD 1
Pracownik świadczył pracę w przedsiębiorstwie przez 3 miesiące. W tym czasie przez 10 dni wykonywał okazjonalną  pracę zdalną. Rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło ze  względu na problemy osobiste. Jaki będzie wymiar pracy zdalnej okazjonalnej po rozpoczęciu pracy na rzecz nowego pracodawcy?

Jeżeli pracodawca zgodzi się na świadczenie pracy w formie zdalnej, pracownika obowiązuje limit 24 dni w ciągu roku. Limit jest przyznawany na jeden rok kalendarzowy. Jeżeli pracownik rozpoczął pracę w tym samym roku, pozostało mu do wykorzystania 14 dni na okazjonalną pracę zdalną.

Sytuacja przedstawia się jeszcze inaczej, kiedy pracownik podlega częściowo pracy zdalnej na zasadach ogólnych (naprzemiennie).

PRZYKŁAD 2
Pracownik zajmuje stanowisko księgowo-kadrowe. Wybrane obowiązki są wykonywane z domu, a inne z miejsca pracy. Podstawą są tutaj uzgodnienie dotyczące naprzemiennej pracy zdalnej. Zmiana sytuacji rodzinnej sprawiła, że pracownik dostarczył wiosek o pracę zdalną okazjonalną, która nie przekracza 24 dni w ciągu roku. Czy są ku temu jakieś przeciwwskazania?

W przepisach kp nie występują żadne ograniczenia dotyczące wnioskowania o okazjonalną pracę zdalną. Pracownik świadczący pracę zdalną częściowo, czyli naprzemiennie może zdecydować się na rozwiązania wskazane w art.67 (33) § 1 kp.  

Kiedy roczny limit zostanie już wyczerpany, pracownikowi przysługuje możliwość wysłania pracodawcy wniosku o wykonywanie pracy zdalnej na zasadach ogólnych poświęconych pracy zdalnej naprzemiennej.

Przekroczenie limitu okazjonalnej pracy zdalnej – kilka słów podsumowania

Okazjonalna praca zdalna to rozwiązanie stosunkowo nowe, co oznacza, że nie wszystkie kwestie są jeszcze zrozumiałe. Aktualnie, przedmiotem dyskusji jest dalsze wnioskowanie o pracę zdalną, kiedy limit dni wyznaczonych przez ustawodawcę zostanie już wyczerpany. Jednak zastosowanie liberalnej wykładni przepisów wydaje się w tej sytuacji najbardziej odpowiednie. Takie stanowisko zajął resort pracy.

Data publikacji: 2023-07-12, autor: FakturaXL