Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą zobowiązany jest do opłacania składek do ZUS-u. Opłacone kwoty mogą zostać odliczone dzięki czemu podatnik płaci niższy podatek dochodowy.
Opłacone składki ZUS mogą stanowić koszt uzyskania przychodu. Potwierdzeniem ich zapłaty są na przykład dowody wpłaty lub potwierdzenia przelewu z rachunku bankowego. W zależności od rodzaju składki może ona różnie wpływać na podatek dochodowy. Składka może:
być odliczona od podstawy opodatkowania w zaliczce na podatek dochodowy
być odliczona od podatku w zaliczce na podatek.
Składka zdrowotna może zostać ujęta tylko w postaci odliczenia od podatku w zaliczce na podatek dochodowy. Odliczeniu nie podlega całość wpłaconej kwoty (9% podstawy wymiaru składek), a tylko 7,75% podstawy wymiaru. Natomiast składki na Fundusz Pracy ujmuje się tylko jako koszt w KPiR. Z kolei składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe) ujmuje się bezpośrednio jako koszt w KPiR w kolumnie 13 – „Pozostałe wydatki” lub odlicza się je od podstawy opodatkowania w zaliczce na podatek. Od nowego roku podatkowego przedsiębiorców czekają zmiany podatkowe wprowadzone przez Nowy Polski Ład. Dotyczyć będą między innymi sposobu rozliczania składki zdrowotnej. Przedsiębiorcy nie będą mogli odliczyć jej od podatku mimo, że dokonali zapłaty.
Podatnik ma prawo wybrać najbardziej korzystną dla siebie formę opodatkowania biorąc pod uwagę wysokość podatku lub przysługujące ulgi. Od każdej z nich może odliczać składki ZUS.
Skala podatkowa i podatek liniowy
Zarówno w przypadku skali podatkowej jak i podatku liniowego, podatnik może wybrać sposób rozliczania opłaconych składek na ZUS. Przy obu tych formach podstawę opodatkowania stanowi dochód (przychód pomniejszony o koszty uzyskania). Przedsiębiorca ma prawo zdecydować czy chce, aby składki na ubezpieczenie społeczne zostały odliczone od podstawy opodatkowania w zaliczce na podatek dochodowy, czy jako koszt w KPiR. Jednak decyzja na odliczanie składek przez potrącenie w zaliczce jest nieco ryzykowne, ponieważ w sytuacji kiedy podatnik wykaże w zeznaniu rocznym stratę w prowadzonej działalności, to wtedy składki, które zostały opłacone przepadają. Natomiast w sytuacji kiedy składki społeczne ujmowane są w kosztach uzyskania przychodu powiększają stratę, która może zostać rozliczana w kolejnych latach.
PRZYKŁAD 1 Podatnik wybrał podatek liniowy jako formę opodatkowania. Składki ZUS odlicza od podstawy opodatkowania w zaliczce na podatek dochodowy. W trakcie roku zapłacił składki społeczne w wysokości 1 000 zł. Na koniec 2020 roku wykazał stratę w wysokości 5 000 zł. Jak powinien odliczyć składki ZUS w zeznaniu rocznym za 2020 rok?
Odpowiedź: Podatnik wykazał stratę z prowadzonej działalności gospodarczej, a składki odliczał w zaliczce na podatek dochodowy. W takiej sytuacji nie powinien wykazywać ich w zeznaniu rocznym, ponieważ opłacone składki nie będą powiększały powstałej straty z działalności. Podstawa opodatkowania posiada wartość mniejszą od 0 i w związku z tym nie ma od czego odliczyć zapłaconych składek na ZUS.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca wybrał formę opodatkowania zasady ogólne i ujmuje składki ZUS bezpośrednio jako koszt w KPiR. Zapłacił składki w wysokości 1 000 zł. W 2020 roku wykazał stratę w wysokości 5 000 zł. Jak powinien odliczyć składki ZUS w zeznaniu rocznym na 2020 rok?
Odpowiedź: Z racji tej, że przedsiębiorca ujmuje opłacone składki na ubezpieczenie społeczne bezpośrednio jako koszt w KPiR, to nie może ich wykazać w zeznaniu rocznym. W tym przypadku zapłacone składki nie przepadną, ponieważ powiększają stratę z działalności. Opłacone składki zdrowotne przedsiębiorca może ująć wyłącznie jako odliczenie w zaliczce na podatek. Jeżeli na koniec roku została wykazana strata z działalności, to składek zdrowotnych nie można wykazać w zeznaniu rocznym. Składki przepadną, ponieważ nie ma od czego ich odliczyć. W związku ze stratą nie powstał podatek.
Przy opodatkowaniu ryczałtem podstawę do obliczenia podatku stanowi uzyskany przychód. Z kolei przy karcie podatkowej wysokość podatku ustalana jest przez naczelnika urzędu skarbowego. Jest to wartość stała obowiązująca przez cały rok. Zarówno przy karcie jak i przy ryczałcie na wysokość podatku dochodowego opłacanego w danym roku nie mają wpływu ponoszone koszty podatkowe. Przedsiębiorca nie może więc odliczyć składek na Fundusz Pracy, jak również nie może dokonać odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i wliczyć ich do kosztów. Przedsiębiorca, który wybrał ryczałt jako formę opodatkowania ma prawo dokonać odliczenia składek społecznych wyłącznie od podstawy opodatkowania, a składkę zdrowotną od podatku tylko w zaliczce na podatek.
PRZYKŁAD 3 Przedsiębiorca rozlicza podatki ryczałtowo. W 2020 roku opłacone przez niego i podlegające odliczeniu składki ZUS wynoszą:
składki społeczne – 3 000 zł
składki zdrowotne – 1 000 zł.
Podatnik wykazał w zeznaniu PIT-28 przychód w wysokości 2 000 zł. Jak powinien odliczyć składki ZUS w zeznaniu rocznym?
Odpowiedź: Przy opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych przedsiębiorca może odliczyć składki społeczne wyłącznie od podstawy opodatkowania, czyli od przychodu. Składki społeczne zmniejszą podstawę o 2 000 zł. Pozostała kwota z nieodliczonych składek w wysokości 1 000 zł oraz składek zdrowotnych w kwocie 1 000 zł nie może być odliczona i niestety przepadnie. Podstawa opodatkowania wynosi 0 zł i składek nie ma od czego odliczyć. W przypadku opodatkowania kartą podatkową, przedsiębiorca wie już na początku roku jaka jest wysokość należnego podatku dochodowego. Nie ma prawa do odliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. Może jedynie odliczyć opłacone składki zdrowotne.
