Zakaz handlu w niedzielę i święta – wyjątki i zasady

Od 1 marca 2018 roku w niedziele i święta obowiązuje zakaz handlu, chociaż ustawodawca wyznaczył wyjątki od tej zasady. Kiedy właściciele sklepów mogą otworzyć swoje placówki w niedziele?

Zakaz handlu w niedziele i święta – na czym polega?

Zakaz handlu w niedziele i święta zabrania wykonywania czynności, które są związane z handlem. W tym czasie zatrudniona osoba (pracownik, pracownik tymczasowy i inne osoby fizyczne, które zawarły umowę prawa cywilnego, czyli świadczą odpłatną pracę u przedsiębiorcy działającego w branży handlowej) również nie może pracować w handlu oraz wykonywać czynności z tym związanych.

Aby dobrze zrozumieć obowiązujące przepisy, warto zapoznać się z definicją czynności związanych z handlem. Oznacza to czynności, które odbywają się w placówce handlowej i prowadzące do zawarcia transakcji sprzedaży.

Czynności związane z handlem to m.in.:

• przyjmowanie i realizacja zamówień,
• ekspozycja towaru,
• brakowanie,
• ustawienia produktów wadliwych lub przeterminowanych,
• pakowanie,
• realizacja (jeżeli towar zostaje wydany w późniejszym terminie).

Do definicji należy dodać także czynności, które polegają na przygotowaniu placówki handlowej do sprzedaży, co w praktyce oznacza:

• przygotowanie kas,
• podzielenie gotówki,
• odprawę pracowników,
• działania powiązane z kończeniem handlu w ten dzień oraz zamknięciem placówki, co w praktyce oznacza, chociażby przeliczenie i rozliczenie utargu, kontrolę zabezpieczeń i uruchomienie alarmu.

W niedziele i święta nie ma zakazu ochrony obiektu, sprzątania obiektu przez ekipę sprzątającą oraz wykonywania prac konserwatorskich i serwisowych, które są związane z obsługą sprzętu.

W praktyce zakaz handlu dotyczy sklepów, stoisk, straganów, składów węgla, materiałów budowlanych, domów towarowych, domów wysyłkowych, biur zbytu, gdy czynności są świadczone przez pracowników.

Zakaz handlu w inne dni

Ustawodawca oprócz niedziel i świąt zakazał handlu 24 grudnia po godzinie 14 oraz w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy, po godzinie 14. Jeżeli czas pracy jest krótszy niż w pozostałe dni, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, obliczone zgodnie z zasadami ustalania wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

Czy są wyjątki od zakazu handlu w niedziele i święta?

Zakaz handlu nie odnosi się do przedsiębiorców (osób fizycznych), którzy prowadzą handel osobiście, we własnym imieniu oraz na własny rachunek. Nie ma przeciwwskazań, aby korzystali oni z nieodpłatnego wsparcia małżonka, dzieci własnych, dzieci małżonka, dzieci przysposobionych, rodziców, macochy, ojczyma, rodzeństwa, wnuków, dziadków, pod warunkiem że wskazane osoby nie zostały przez przedsiębiorcę zatrudnione.

Zakaz nie dotyczy też:

• stacji paliw płynnych
• placówek handlowych, gdzie główna działalność opiera się na handlu kwiatami,
• aptek i punktów aptecznych,
• zakładów leczniczych dla zwierząt,
• placówek handlowych, gdzie główna działalność polega na handlu pamiątkami lub dewocjonaliami,
• placówek handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych
  i zakładów wzajemnych,
• placówek pocztowych, gdzie przeważająca działalność polega na świadczeniu usług pocztowych,
• placówek handlowych w obiektach infrastruktury krytycznej (m.in. szpitale oraz instytucje zaopatrujące w energię elektryczną, paliwa czy surowce energetyczne),
• placówek handlowych w zakładach hotelarskich,
• placówek handlowych w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku,
• placówek handlowych organizowanych wyłącznie na potrzeby festynów, jarmarków i innych imprez okolicznościowych, tematycznych lub sportowo-rekreacyjnych, także, gdy są one zlokalizowane w halach targowych,
• placówek handlowych w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
• placówek handlowych na dworcach, w portach i przystaniach – w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych,
• sprzedaży ryb w gospodarstwach rybackich, ze statku rybackiego i w placówkach handlowych zajmujących się wyłącznie odbiorem produktów rybnych,
• placówek handlowych w portach lotniczych,
• stref wolnocłowych,
• środków transportu, na statkach, a także na statkach handlowych, statkach powietrznych, platformach wiertniczych i innych morskich budowlach hydrotechnicznych,
• na terenie jednostek penitencjarnych,
• placówek handlowych na terenie jednostek wojskowych,
• sklepów internetowych i platform internetowych,
• handlu towarami z automatów,
• rolniczego handlu detalicznego,
• hurtowni farmaceutycznych,
• od 1 czerwca do 30 września każdego roku kalendarzowego — placówek handlowych prowadzących handel wyłącznie maszynami rolniczymi, częściami zamiennymi do tych maszyn, materiałami eksploatacyjnymi do maszyn rolniczych, materiałami używanymi w trakcie bieżącej pracy maszyn rolniczych lub narzędziami do wymiany części zamiennych w maszynach rolniczych
• handlu kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach,
• zakładów pogrzebowych,
• piekarni, cukierni i lodziarni, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi,
• placówek handlowych, gdzie przeważającą działalnością jest działalność gastronomiczna,
• na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego, których przeważająca działalność polega na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi,
• placówek handlowych prowadzonych przez podmioty nabywające towary na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych,
• placówek handlowych, gdzie jest prowadzony wyłącznie skup produktów pochodzenia rolniczego, w szczególności zboża, rzepaku, rzepiku, buraków cukrowych, roślin białkowych, innych upraw polowych, owoców, warzyw, mleka surowego lub runa leśnego.

W przepisach poruszono wątek przeważającej działalności – dotyczy to rodzaju wskazanego we wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON), gdy działalność jest świadczona w danej placówce handlowej i równocześnie przedsiębiorca osiąga z niej minimum 40% przychodu ze sprzedaży.

Aby przedsiębiorca skorzystał z wyłączeń od zakazu handlu w niedziele i święta, jest zobligowany do uzupełniania ewidencji miesięcznego przychodu ze sprzedaży, ze wskazaniem przychodów z działalności objętej wyłączeniem i przychodu z pozostałej działalności. W taki sposób możliwe jest obliczenie progu 40%, który pozwala na prowadzenie handlu, nawet jeżeli obowiązuje zakaz.

Rozporządzenie Ministra Finansów zawiera dokładne informacje związane ze sposobem prowadzenia ewidencji. Brak ewidencji wiąże się dla przedsiębiorcy z nałożeniem kary w wysokości od 1000 zł do maksymalnie 100 tys. zł.

W jakie niedziele nie obowiązuje zakaz handlu?

Zakaz handlu nie dotyczy następujących dni:

• ostatnia niedziela stycznia,
• ostatnia niedziela kwietnia,
• ostatnia niedziela czerwca,
• ostatnia niedziela sierpnia,
• dwie kolejne niedziele przed Bożym Narodzeniem,
• ostatnia niedziela przed Wielkanocą.

Wymienione dni, kiedy zakaz handlu nie obowiązuje, zostały wprowadzone w 2020 roku, co daje 7 niedziel w roku kalendarzowym. Gdy jedna z wymienionych niedziel jest świętem, zakaz handlu obowiązuje również w tę niedzielę.

Konsekwencje złamania zakazu handlu w niedzielę

Kara od 1000 zł do maksymalnie 100 tys. zł. jest nakładana na podmiot, który nie przestrzega zakazu handlu i wykonywania czynności związanych z handlem po godzinie 14:00 w dniu 24 grudnia albo w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy, powierza wykonywanie pracy w handlu albo wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikom, albo osobie zatrudnionej.

Data publikacji: 2024-06-02, autor: FakturaXL