Co to jest zbieg tytułów do ubezpieczeń w ZUS?

Zbieg tytułów ubezpieczeń występuje w momencie, gdy przedsiębiorca osiąga dochody z różnych źródeł. Jakie składki powinien opłacać i w jakiej wysokości?

Zbieg tytułów ubezpieczeń – co to jest?

Zbieg tytułów do ubezpieczeń występuje w sytuacji, gdy spełnione są warunki do objęcia ubezpieczeniami w ZUS z dwóch albo więcej tytułów, co w praktyce oznacza umowy cywilnoprawne, umowy o pracę czy prowadzenie własnej działalności gospodarczej albo nawet korzystanie z emerytury.

Prowadząc kilka działalności gospodarczych, należy przestrzegać następujących zasad:

• składki na ubezpieczenia społeczne są regulowane tylko z jednej dowolnej działalności, na podstawie ogólnych zasad,
• składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaca się od każdej działalności (od sumy dochodów).

Forma opodatkowania i wysokość dochodów mają wpływ na wartość składki zdrowotnej:

• zasady ogólne (skala podatkowa) - składka zdrowotna jest równa 9% podstawy wymiaru składki, czyli dochodu z działalności gospodarczej,
• podatek liniowy (19%) - składka zdrowotna wynosi 4,9% podstawy wymiaru składki,
• karta podatkowa - podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne do minimalnego wynagrodzenia w danym roku.

Przedsiębiorca jest zobligowany do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej, które może przynieść jeden z dwóch scenariuszy:

• uregulowanie zbyt wysokiej składki zdrowotnej niż roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne wyznaczona od rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej daje możliwość uzyskania nadpłaty,
• zapłacenie zbyt małej rocznej składki obliguje przedsiębiorcę do nadpłacenia składki.

Rozliczanie się na podstawie skali podatkowej lub podatku liniowego przy równoczesnym prowadzeniu innej działalności, roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zostaje określona na podstawie sumy osiągniętych dochodów ze wszystkich działalności. Przy czym minimalna suma dochodów nie może spaść poniżej iloczynu liczby miesięcy, kiedy prowadzono działalność oraz minimalnego wynagrodzenia, które jest obowiązkowe w dniu 1 lutego. W 2024 roku mówimy o kwocie 4242 zł.

Dla ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przy prowadzeniu dodatkowej działalności dla rocznej i miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne uwzględnia się sumę przychodów z prowadzonych działalności oraz limit przychodów.

Dla ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i przy równoczesnym prowadzeniu innej działalności gospodarczej, podczas ustalania rocznej oraz miesięcznej podstawy wymiaru kwoty składki miesięcznej oraz rocznej w 2024 roku należy wykorzystać przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, razem z wypłatami zysku w czwartym kwartale 2023, czyli kwocie 7767,85 zł.

Dla przedsiębiorców, którzy zdecydowali się na różne formy opodatkowania, składka na ubezpieczenie zdrowotne musi zostać obliczona osobno dla każdej z działalności od podstawy wymiaru wyznaczonej zgodnie z zasadami obligatoryjnymi dla tej formy opodatkowania.

Kiedy oprócz różnych form opodatkowania, prowadzonych jest kilka rodzajów działalności, dla których obowiązują różne formy opodatkowania i dodatkowo osiągane są przychody, które nie zostają kwalifikowane dla celów podatkowych jako przychody z działalności gospodarczej, co oznacza, chociażby posiadanie udziałów w spółce komandytowej albo jednoosobowej spółce z o.o., wymagane jest obliczenie odrębnej składki od podstawy wymiaru w wysokości 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale od każdego rodzaju prowadzonej działalności.

PRZYKŁAD 1
Pani Julia jest właścicielką firmy i równocześnie wspólnikiem w spółce komandytowej oraz jawnej. Przychody ze spółki jawnej i jednoosobowej działalności gospodarczej są rozliczane jako przychody z działalności gospodarczej. Dla działalności indywidualnej stosowany jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, a przychody z udziału w spółce jawnej zgodnie ze skalą podatkową. Z kolei zarobki, jakie osiąga spółka komandytowa, nie są traktowane jako przychody z działalności gospodarczej.

Zgodnie z przepisami, pani Julia jest zobligowana do wyliczenia składki zdrowotnej oddzielnie dla każdej działalności, czyli:

• dochodów ze spółki jawnej (skala podatkowa)
• przychodów z działalności indywidualnej (ryczałt)
• działalności w formie udziału w spółkach komandytowych – jedna składka od podstawy wymiaru stanowiącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale.

Działalność gospodarcza i praca na etacie

Wynagrodzenie na etacie warunkuje również ubezpieczenie z działalności. Uzyskując minimalne wynagrodzenie z pracy na etacie, z prowadzonej działalności gospodarczej nie ma obowiązku regulowania składek na ubezpieczenie społeczne. Składki trzeba regulować jedynie z wynagrodzenia za pracę.

Sytuacja jest inna dla pracy w niepełnym wymiarze godzin, gdy wynagrodzenie nie jest równe albo większe od minimalnego – konieczne jest wtedy ubezpieczenie również z tytułu prowadzenia działalności i regulowanie składek na ubezpieczenie społeczne.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne należy regulować zarówno od wynagrodzenia na etacie, jak i prowadzonej działalności gospodarczej.

Składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej działalności nie regulują podmioty, gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nie jest większa od minimalnego wynagrodzenia, a do tego:

• dodatkowe przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia,
• przedsiębiorca reguluje podatek dochodowy od prowadzonej działalności w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Umowa zlecenie, umowa agencyjna, umowa o świadczenie usług a prowadzenie działalności gospodarczej

Umowa o świadczenie usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, gdy przedmiot tej umowy jest zgodny z przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej, obliguje do regulowania składek jedynie od prowadzonej działalności gospodarczej. Umowa o świadczenie usług nie wymaga regulowania składek dobrowolnych ani też obowiązkowych.

Sytuacja przedstawia się inaczej, gdy zawarta została umowa o świadczenie usług, a przedmiot umowy nie jest zgodny z przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej. Składki na ubezpieczenie społeczne z działalności oraz od umowy o świadczenie usług jest uwarunkowane wysokością składek regulowanych z działalności, oraz wynagrodzeniem z tytułu umowy o świadczenie usług.

Sytuacje mogą być następujące:

• ubezpieczenie społeczne jedynie z tytułu działalności gospodarczej jest regulowane, gdy płacone są standardowe składki ZUS – minimalna podstawa wymiaru z tytułu działalności jest równa 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
• wartość wynagrodzenia na umowie zlecenie/umowie agencyjnej/umowie o współpracy nie jest większa od kwoty 60% prognozowanego wynagrodzenia za pracę w danym roku.

Jeżeli taka jest wola ubezpieczonego, umowa zlecenie również może zostać objęta ubezpieczeniami (na wniosek).

• ubezpieczenie społeczne z obu tytułów (działalność oraz umowa zlecenie), gdy regulowane są preferencyjne składki na ZUS (od 30% minimalnego wynagrodzenia) lub Mały ZUS Plus (od kwoty, która mieści się między 30% minimalnego wynagrodzenia a 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia)
• wartość wynagrodzenia na umowie-zlecenie/umowie agencyjnej/umowie o współpracy nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Umowa o dzieło a działalność gospodarcza

Po zawarciu umowy o dzieło nie ma miejsca zbieg tytułów ubezpieczeń w stosunku do wykonywania pracy na podstawie umowy o dzieło i prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Podmiot jest zobligowany jedynie odprowadzać składki za własną działalność gospodarczą.

W tym miejscu chcemy przypomnieć, że każda umowa o dzieło musi zostać zarejestrowana w ZUS-ie w terminie 7 dni, liczonych od zawarcia umowy.

Emerytura a działalność gospodarcza

Po uzyskaniu prawa do emerytury, uprawnionej osobie przysługuje zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od działalności, aczkolwiek są one dobrowolne. Wymagane jest z kolei regulowanie składki na ubezpieczenie zdrowotne, pod warunkiem że spełnione zostaną następujące wymogi:

• świadczenie emerytalne brutto nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia,
• dodatkowe przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłacany jest podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Renta a działalność gospodarcza

Po uzyskaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i prowadzenia działalności gospodarczej przysługuje obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu działalności do momentu ustalenia prawa do emerytury. Niniejszej zasady nie należy stosować dla osób, którym przyznano prawo do renty rodzinnej i rencistów, którzy uzyskali rentę spoza systemu powszechnego (wojskowa, policyjna, renta inwalidzka przyznana z tytułu niezdolności do służby, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy).

Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wymagana dla osób, które po przyznaniu renty prowadzą działalność gospodarczą.

Działalność gospodarcza a jednoosobowy wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością reguluje takie samo ubezpieczenie jak osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Dla własnej działalności gospodarczej i jednoosobowych wspólników spółki z o.o. obowiązują następujące zasady:

• składki na ubezpieczenia społeczne są regulowane z jednej, wybranej przez siebie działalności na zasadach ogólnych,
• składki na ubezpieczenie zdrowotne są regulowane z każdej działalności.

Dla jednoosobowej działalności gospodarczej składka zdrowotna będzie właściwa do formy opodatkowania działalności.

Składka z tytułu bycia jednoosobowym wspólnikiem spółki z o.o. to 9% podstawy wymiaru, który jest kwotą przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, razem z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Urlop wychowawczy i macierzyński

Podczas prowadzenia działalności w trakcie urlopu wychowawczego, który udziela pracodawca z tytułu prowadzonej działalności, jest zobligowany do regulowania:

• składki na ubezpieczenia społeczne
• składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Po przyznaniu zasiłku macierzyńskiego i przy prowadzeniu działalności gospodarczej, od prowadzonej działalności nie trzeba regulować składek na ubezpieczenie społeczne. Zabronione jest dobrowolne regulowanie składek na ubezpieczenie chorobowe. Ubezpieczenie wypadkowe również nie jest obowiązkowe.

Od kwoty zasiłku macierzyńskiego nie jest odprowadzana również składka na ubezpieczenie zdrowotne. Jednak za cały okres pobierania zasiłku przysługuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego w ramach publicznej opieki zdrowotnej.

Data publikacji: 2024-07-19, autor: FakturaXL