Praca na etacie i własna firma, jakie składki ZUS zapłacę?

U przedsiębiorcy, który osiąga przychody z kilku źródeł dochodzi do zbiegu tytułów ubezpieczeń. W tej sytuacji jak powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne ZUS? Które z nich są obowiązkowe, a które można pominąć?

Kiedy dochodzi do zbiegu tytułów ubezpieczeń? 

Zbieg tytułów do ubezpieczeń wystąpi wtedy, kiedy zostaną spełnione warunki do objęcia przychodów składkami ubezpieczeniowymi w ZUS-ie z dwóch lub więcej tytułów. Przychody mogą pochodzić z różnych źródeł, między innymi z działalności gospodarczej i stosunku pracy lub z działalności gospodarczej i emerytury oraz umowy zlecenia. 

Składki ZUS, a prowadzenie kilku działalności gospodarczych

Jeden przedsiębiorca może prowadzić kilka działalności gospodarczych i uzyskiwać z nich przychody. W takiej sytuacji:

• opłaca składki na ubezpieczenia społeczne tylko z jednej wybranej działalności zgodnie z zasadami ogólnymi
• opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne od każdej prowadzonej działalności. Składka naliczana jest od sumy dochodów.

Od 2022 roku po zmianie przepisów wysokość składki zdrowotnej zależy od wybranej formy opodatkowania oraz wysokości dochodów: 

• rozliczanie podatku dochodowego zgodnie z zasadami ogólnymi (skala podatkowa) - składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki przy działalności gospodarczej
• rozliczanie podatku dochodowego na podstawie podatku liniowego (19%) - składka zdrowotna wynosi 4,9% podstawy wymiaru składki przy dochodzie z działalności gospodarczej
• rozliczanie podatku na podstawie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych – miesięczna składka zdrowotna wynosi 9% zryczałtowanej podstawy
• rozliczanie podatku na podstawie karty podatkowej - podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku.

Obecnie składka zdrowotna rozliczana jest rocznie. W wyniku rozliczenia może okazać się, że:

• przedsiębiorca zapłacił wyższe składki zdrowotne niż wyniosła roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy wymiaru składki – przedsiębiorca może ubiegać się o zwrot nadpłaty
• kwota wpłaconych przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenie zdrowotne jest niższa od składki rocznej – przedsiębiorca musi dopłacić różnicę.

Jeżeli przedsiębiorca rozlicza się wg skali podatkowej lub za pomocą podatku liniowego i jednocześnie prowadzi więcej działalności gospodarczych, to w jego przypadku na roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne będzie składać się suma dochodów ze wszystkich działalności przedsiębiorcy. 

Przy rozliczeniu w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i prowadzeniu kilku działalności roczna i miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wyliczana jest na podstawie sumy przychodów z tych działalności. W tym przypadku obowiązują określone limity przychodów. Po ich przekroczeniu zmienia się wysokość składki zdrowotnej. 
Prowadzenie kilku rodzajów działalności przy zastosowaniu różnych form opodatkowania wymaga wyliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne oddzielnie dla każdej z tych działalności. Wylicza się ją od podstawy wymiaru ustalonej zgodnie z zasadami jakie obowiązują dla wybranej formy opodatkowania. 

W przypadku prowadzenia kilku działalności, dla których stosowane są różne formy opodatkowania i niektóre przychody pochodzą przykładowo z udziałów w spółce komandytowej lub jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, to dodatkowo należy obliczyć odrębną składkę od podstawy wymiaru w wysokości 100% przeciętnego, miesięcznego wynagrodzenia przypadającego na IV kwartał oddzielnie dla każdego rodzaju prowadzonej działalności.  

PRZYKŁAD
Pani Anna prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG. Jednocześnie jest wspólnikiem w spółce jawnej i komandytowej. Przychody z działalności oraz pochodzące z uczestnictwa w spółce jawnej są przychodami z działalności gospodarczej. Jednoosobowa działalność gospodarcza rozliczana jest za pomocą ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Natomiast przychody z tytułu udziału w spółce rozliczane są wg skali podatkowej. Przychody ze spółki komandytowej nie stanowią przychodów z działalności gospodarczej. W tej sytuacji pani Anna powinna wyliczyć składkę zdrowotną oddzielnie dla każdej z prowadzonych działalności:

• przychody z działalności indywidualnej – na podstawie ryczałtu
• dochody ze spółki jawnej – na podstawie skali podatkowej
• działalność w formie udziału w spółce komandytowej – jedna składka od podstawy wymiaru stanowiącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za czwarty kwartał.

Prowadzenie działalności gospodarczej i praca na etacie - składki na ubezpieczenia społeczne

Zasadniczo przedsiębiorca prowadząc działalność gospodarczą ma obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. W przypadku, kiedy przedsiębiorca prowadzi własną działalność gospodarczą i jednocześnie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, to na wysokość ubezpieczenia z działalności wpływ ma wynagrodzenie otrzymywane z pracy na etacie. Jeżeli z tych dwóch tytułów przedsiębiorca otrzymuje przynajmniej wynagrodzenie minimalne, to nie musi już odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. W tej sytuacji składki naliczane są tylko od wynagrodzenia za pracę. 

Przy zatrudnieniu w niepełnym wymiarze czasu pracy i przy wynagrodzeniu niższym od minimalnego, przedsiębiorca zobowiązany jest do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

W 2023 roku wynagrodzenie minimalne wynosiło odpowiednio:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 roku– 3 490 zł brutto
• od 1 lipca do 31 grudnia 2023 roku – 3 600 zł brutto.

W 2024 roku wynagrodzenie minimalne zostało ustalone na wartości:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 roku – 4 242 zł brutto
• od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku – 4 300 zł brutto.

Jeżeli przedsiębiorca z tytułu umowy o pracę osiąga miesięczny przychód w wysokości równej lub przekraczającej wysokość minimalnego wynagrodzenia w danym roku, to z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie musi opłacać obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Nie oznacza to jednak, że jeżeli wyrazi taką chęć to nie może dodatkowo ich wnosić.   

W wynagrodzeniu równym lub wyższym od minimalnego nie kryje się przychód tylko z jednego etatu lub niepełnego etatu. Mieści się w nim suma wynagrodzeń oraz przeliczenie czy w skali miesiąca pracownik otrzymuje wynagrodzenie równe lub wyższe od minimalnego stanowiącego podstawę do naliczania składek społecznych. 
W sytuacji, kiedy przedsiębiorca na podstawie umowy o pracę otrzymuje wynagrodzenie wyższe od minimalnego, to z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie musi obowiązkowo odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne nawet wtedy, kiedy podstawa wymiaru składek z pracy na umowie w danym miesiącu będzie niższa od wynagrodzenia minimalnego, jak np. wtedy, gdy pracownik rozpoczął pracę w trakcie miesiąca lub przez część miesiąca przebywał na zwolnieniu i pobierał zasiłek chorobowy. 

Przedsiębiorca, który jednocześnie zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę i przebywa na urlopie bezpłatnym jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. 

Prowadzenie działalności gospodarczej i praca na etacie – składka na ubezpieczenie zdrowotne

Składka zdrowotna jest obowiązkowa i naliczana jest od każdego źródła przychodu. Płaci się ją zarówno od wynagrodzenia za pracę na etacie, jak i z działalności. Od 2022 roku jej wysokość zależy od wybranej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania. Z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej zwolnione są jedynie osoby zatrudnione na umowie o pracę, u których podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia o ile zostaną spełnione łącznie następujące warunki:

• dodatkowe przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia
• podatek dochodowy z działalności gospodarczej opłacany jest w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
• wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę, które stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie jest wyższe od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego na dzień 1 stycznia danego roku.

Prowadzenie działalności gospodarczej i praca na etacie – deklaracje zgłoszeniowe do ZUS-u

Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej przez obecnego pracownika wymaga dokonania aktualizacji w ZUS-ie. W celu prawidłowego wykazania składki zdrowotnej przedsiębiorca musi złożyć formularz ZUS ZZA w terminie 7 dni od rejestracji działalności. W tej sytuacji przedsiębiorca podlega jedynie pod ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli działalność była prowadzona już wcześniej niż zatrudnienie na etacie, to taka osoba musi zostać wyrejestrowana z ubezpieczeń społecznych na druku ZUS ZWUA i jednocześnie powinna zostać zarejestrowana do ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZZA.

Data publikacji: 2023-12-20, autor: FakturaXL