Czasami przedsiębiorcy z różnych powodów mogą mieć problemy finansowe. Jeżeli będą trwały długo i będą narastać, to w pewnym momencie istnieje ryzyko, że do firmy zapuka komornik i zajmie jej majątek celem szybkiej spłaty wierzycieli. Na czym polega zajęcie komornicze w firmie?
Komornik jest funkcjonariuszem publicznym, ale nie jest urzędnikiem państwowym. Jest jednym z dwóch organów egzekucyjnych w Polsce. Działa przy sądzie rejonowym. Pomaga wierzycielowi w odzyskaniu długu w drodze przymusu egzekucyjnego. Drugim organem egzekucyjnym są sądy powszechne, czyli oddziały egzekucyjne. Tylko te dwa rodzaje podmiotów mają prawo do wykonywania zajęć egzekucyjnych i do przeprowadzania różnych czynności, których celem jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli.
Zadaniem komornika jest ustalenie w jakim charakterze występuje dłużnik, czy prowadzi działalność gospodarczą i czy rzeczywiście jest dłużnikiem, a także czy posiada majątek, który wystarczy na pokrycie zobowiązań wobec wierzyciela lub wierzycieli. W przypadku przedsiębiorców komornik podejmuje takie same czynności egzekucyjne jak wobec dłużników będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej.
Firmy windykacyjne – czy mogą dokonać zajęcia?
Firmy windykacyjne nie posiadają takich samych kompetencji co komornicy oraz sądy. Ich możliwości egzekucyjne są bardzo ograniczone, co oznacza, że między innymi nie mogą zajmować rachunków bankowych, ruchomości, nieruchomości, nachodzić dłużników w pracy oraz w miejscu zamieszkania. Takie możliwości mają jedynie komornicy.
Kiedy komornik zajmie majątek firmy?
Aby komornik mógł zając majątek firmy potrzebuje tytułu wykonawczego. Dopiero wtedy kiedy jest w jego posiadaniu może rozpocząć wykonywanie czynności egzekucyjnych. Komornik działa na zlecenie sądu lub wnioskodawcy. Najczęściej jest nim wierzyciel. Na dokumencie będącym tytułem wykonawczym koniecznie musi znaleźć się klauzula wykonalności nadana przez właściwy sąd. Brak klauzuli oznacza, że komornik na pewno odmówi wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Do tytułów egzekucyjnych na podstawie, których komornik może rozpocząć czynności egzekucyjne należy:
prawomocne orzeczenie sądu (nakaz zapłaty)
nieprawomocne orzeczenie sądu podlegające rygorowi natychmiastowej wykonalności
ugoda zawarta przed sądem polubownym lub przed mediatorem jeżeli zatwierdzi ją sąd
inne orzeczenia, ugody, a także akty podlegające z mocy ustawy wykonaniu na drodze egzekucji sądowej, jak np.: bankowy tytuł egzekucyjny, ostateczna decyzja administracyjna.
Zajęcie komornicze w firmie – jak przebiega?
Celem czynności komorniczej jest odzyskanie jak największej części powstałej zaległości na rzecz wierzyciela.
W pierwszej kolejności komornik powinien sporządzić postanowienie o wszczęciu egzekucji i doręczyć je dłużnikowi listem poleconym. Musi znaleźć się w nim między innymi określenie:
stron postępowania, czyli dłużnika i wierzyciela
wysokości długu
podstawy dochodzenia należności
tytułu egzekucyjnego
terminu do spłaty zadłużenia
pouczenie dłużnika o konsekwencjach wynikających z niespłacenia zaległości jakim jest wszczęcie egzekucji, czyli zajęcie jego mienia.
Ograniczenia w zajęciu komorniczym
Komornik ma prawo zająć każdą rzecz pochodzącą z majątku przedsiębiorcy, takie jak:
rzeczy ruchome (samochód, komputer, meble itp.)
nieruchomości (lokale, hale produkcyjne, mieszkania)
prawa przysługujące dłużnikom
środki finansowe w gotówce oraz na rachunku bankowym.
Zajęcie komornicze objęte jest pewnymi ograniczeniami. Dzięki temu firma chroniona jest przed bankructwem, które mogłoby doprowadzić do jej zamknięcia.
Dłużnik, którego dotyczy egzekucja ma prawo wystąpić do sądu o wyłączenie spod zajęcia rzeczy niezbędnych do prowadzenia działalności. W tym celu musi złożyć do sądu wniosek, w którym powinien wskazać składniki majątku firmy, z których możliwe jest zaspokojenie roszczeń wierzyciela w zamian za zwolnienie z nich określonych rzeczy, które są mu niezbędne w działalności. Sąd podejmuje decyzję o zwolnieniu spod zajęcia, po wysłuchaniu obu stron. Pod uwagę bierze nie tylko interes wierzyciela i dłużnika, ale także aspekt społeczny i gospodarczy znaczący dla działalności dłużnika. Po wydaniu postanowienia o zwolnieniu spod zajęcia, komornik powinien niezwłocznie przystąpić do czynności związanych z zajęciem.
Pod zajęcie komornicze nie podlegają narzędzia oraz inne przedmioty potrzebne dłużnikowi do wykonywania osobistej pracy zarobkowej, a także surowce potrzebne do produkcji na okres 1 tygodnia z wyłączeniem pojazdów mechanicznych. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1996 roku, sygn. akt III CZP 56/96 zostało wskazane, że samochód osobowy będący własnością dłużnika i wykorzystywany przez niego do osobistej pracy zarobkowej (taksówkarz) może być w zależności od okoliczności uznany za niepodlegający egzekucji.
Z kolei w przypadku osób wykonujących działalność na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło warto skorzystać z regulacji zawartych w art. 829 pkt 5 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którymi zajęciu komorniczemu u dłużnika pobierającego stałe wynagrodzenie nie podlegają środki pieniężne w kwocie niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty. Natomiast u dłużnika nieotrzymującego stałego wynagrodzenia lub u dłużnika będącego osobą fizyczną wykonującą działalność gospodarczą, zajęciu nie podlegają środki potrzebne do utrzymania dłużnika i jego rodziny przez okres 2 tygodni.
Podsumowanie
Zajęcie komornicze w firmie może mieć miejsce jedynie w sytuacji kiedy został wystawiony prawidłowy tytuł wykonawczy egzekucyjny z sądową klauzulą wykonalności. Do zajęcia upoważniony jest jedynie komornik i sąd. Takim podmiotem nie jest firma windykacyjna. W zasadzie komornik może zająć każdą rzecz i prawa należące do dłużnika, chociaż obowiązują w tym zakresie pewne ograniczenia. Dłużnik ma prawo wystąpić do sądu o zwolnienie spod zajęcia niektórych przedmiotów, które są niezbędne mu do prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo w art. 829 Kodeksu postępowania cywilnego został zawarty katalog praw i przedmiotów, które wyłączone są spod zajęcia komorniczego przez określony czas.
