Od 1 stycznia 2022 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy dotyczące naliczania składki zdrowotnej. Na grupy podatników, które do tej pory nie były objęte ubezpieczeniem zdrowotnym został nałożony obowiązek rozliczania składki zdrowotnej.
Podmioty podlegające pod obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego dotyczy między innymi osób spełniających warunki do objęcia ich ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które to osoby są:
pracownikami zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych
rolnikami lub ich domownikami w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub pomocnikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników
osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi z wyłączeniem osób, które zawiesiły działalność
osobami wykonującymi pracę nakładczą
osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia bądź innej umowy o świadczenie usług, do której stosowane są przepisy Kodeksu cywilnego, które dotyczą zlecenia lub osobami, które z nimi współpracują
osobami duchownymi
członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz spółdzielni kółek rolniczych lub członkami ich rodzin
osobami pobierającymi świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu, a także osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i okresie poszukiwania nowej pracy
osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, które wynika z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy
osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.
Dodatkowo ubezpieczenie zdrowotne obowiązkowe jest dla osób wskazanych w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, a także dla osób z nimi współpracujących z wyłączeniem podmiotów, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców.
Zgodnie z wymienionym powyżej przepisem, przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który:
podejmie działalność gospodarczą po raz pierwszy
podejmie działalność ponownie po upływie przynajmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia
z zastrzeżeniem, że nie wykonuje działalności na rzecz byłego pracodawcy, dla którego w ramach stosunku pracy wykonywał przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym, usługi wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy licząc od dnia podjęcia działalności gospodarczej.
Wymienione osoby podlegają pod ubezpieczenie zdrowotne, a jednocześnie zwolnione są z ubezpieczeń społecznych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach społecznych.
Ustalanie składki zdrowotnej w zależności od formy opodatkowania
Od 2022 roku składka zdrowotna ustalana jest w zależności od wybranej formy opodatkowania poza małymi wyjątkami.
Zgodnie z art. 81 ustawy o Narodowym Funduszu Zdrowia wysokość składki zdrowotnej wynosi:
9% od dochodu miesięcznego przy opodatkowaniu skalą podatkową
4,9% od dochodu miesięcznego przy opodatkowaniu podatkiem liniowym
335,94 zł lub 558,89 zł lub 1 007,81 zł, w zależności od wysokości przychodu jaki podatnik osiągnie z działalności gospodarczej narastająco od początku roku.
Niektórzy wspólnicy w spółce nie mają możliwości wyboru i skorzystania z wymienionych form opodatkowania. Grupa tych osób może ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne określone w art. 81 ust. 2za ustawy o NFZ.
Zgodnie z tym przepisem podstawę wymiaru składki zdrowotnej ustala się w inny sposób. Dotyczy to:
pozostałych osób, które prowadzą działalność gospodarczą, które zostały wymienione powyżej, innych od tych, które stosują skalę podatkową, podatek liniowy, ryczałt oraz kartę podatkową
osób, które współpracują z pozostałymi osobami prowadzącymi działalność gospodarczą oraz z osobami wymienionymi w art. 18 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców.
Dla wymienionych osób podstawę składki zdrowotnej stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z czwartego kwartału roku poprzedniego razem z wypłatami z zysku ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”. Nowa wysokość składki obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku kalendarzowego. W 2022 roku będzie to kwota 6 221,04 zł, co miesięcznie daje kwotę 559,89 zł. Do tej grupy osób fizycznych zaliczają się:
wspólnicy spółki jawnej jeżeli spółka stanie się podatnikiem podatku CIT lub gdy jednym ze wspólników jest osoba prawna
wspólnicy spółki komandytowej
wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
akcjonariusze PSA wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług.
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego - osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą
Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o ubezpieczeniach społecznych do osób prowadzących działalność gospodarczą zaliczają się tylko niektóre grupy osób. Należą do nich następujące podmioty:
osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub innych szczególnych przepisów z wyjątkiem ust. 6a
twórcy i artyści
osoby prowadzące działalność, które wykonują wolny zawód
w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
z której to działalności przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych
wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub spółki partnerskiej
akcjonariusze PSA wnoszący wkład do spółki, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług
osoby prowadzące szkołę publiczną lub niepubliczną bądź inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub zespół zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe.
Składka zdrowotna – wspólnik prostej spółki akcyjnej
Wspólnik prostej spółki akcyjnej nie został wymieniony w art. 66 ust. 1 ustawy o NFZ jako osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego oraz w art. 8 ust. 6 ustawy o ubezpieczeniach społecznych jako osoba prowadząca działalność gospodarczą poza jednym wyjątkiem, Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4a ustawy o ubezpieczeniach społecznych akcjonariusz prostej spółki akcyjnej wnoszący do spółki wkład stanowiący świadczenie pracy lub usług uważany jest za osobę prowadzącą działalność gospodarczą. Jeżeli więc osoba fizyczna nabędzie akcje PSA za wniesiony wkład w formie świadczenia pracy lub usług i w ten sposób uzyska prawa akcjonariusza spółki, to zostanie uznana za osobę prowadzącą działalność gospodarczą i tym samym będzie miała obowiązek opłacania składki zdrowotnej w oparciu o art. 81 ust. 2za ustawy o NFZ.
W 2022 roku podstawę do ustalenia wysokości miesięcznej składki zdrowotnej stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, czyli z 2021 roku. W 2022 roku jest to kwota 6 221,04 zł. Składka zdrowotna wynosi 9% z tej kwoty, czyli 559,89 zł.
Składka zdrowotna – wspólnik spółki jawnej
Spółka jawna jest spółką osobową. W niektórych okolicznościach spółka jawna może uzyskać status podatnika CIT:
spółka jawna osób fizycznych – wspólnicy są tylko osobami fizycznymi
spółka jawna – część wspólników to osoby fizyczne, a jeden lub większa liczba wspólników są osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Mogą nimi być np. inne spółki osobowe poza spółką cywilną.
W tej kwestii obowiązuje jeden wyjątek. Zgodnie z art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawa o CIT, opodatkowaniem podatkiem CIT mogą być objęte również spółki jawne mające siedzibę lub zarząd na terytorium Polski o ile:
wspólnikami spółki jawnej nie są jedynie osoby fizyczne
spółka jawna nie złoży przed rozpoczęciem roku obrotowego informacji CIT 15J, w której poda dane o podatnikach podatku dochodowego CIT oraz o podatnikach podatku dochodowego PIT, którzy posiadają bezpośrednio lub za pośrednictwem podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego, prawa do udziału w zysku spółki
spółka jawna nie złoży aktualizacji wskazanej powyżej informacji w terminie 14 dni liczonych od dnia zaistnienia zmian w składzie podatników
spółka jawna nie złoży wskazanej powyżej informacji w terminie 14 dni liczonych od dnia zarejestrowania spółki jawnej w przypadku nowo utworzonej spółki jawnej i spółki jawnej powstałej z przekształcenia innej spółki.
Informacja powinna być złożona do naczelnika urzędu skarbowego właściwego na siedzibę spółki jawnej oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla każdego podatnika osiągającego dochody ze spółki.
W przypadku wspólników spółki jawnej mającej status podatnika CIT składka zdrowotna liczona jest na podstawie art. 81 ust. 2za ustawy o NFZ, co oznacza, że podstawą do obliczenia składki zdrowotnej jest kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego razem z wypłatami z zysku ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”. Kwota ta wynosi 6 221,04 zł. Składka zdrowotna wynosi 9% podstawy z kwoty 6 221,04 zł, czyli 559,89 zł.
Składka zdrowotna – wspólnik spółki komandytowej
Wspólnicy spółki komandytowej jako osoby fizyczne rozliczali podatek dochodowy na podstawie posiadanego udziału w dochodzie i opłacali go zgodnie z zasadami obowiązującymi osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Od chwili kiedy spółka komandytowa jest podatnikiem podatku CIT, to jej wspólnicy będący osobami fizycznymi mają obowiązek rozliczyć przychód uzyskany w spółce w związku z wypłatą dywidendy, podobnie jak wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dodatkowo wspólnicy jako osoby fizyczne spółki komandytowej będącej podatnikiem CIT obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu i są uznani za osoby prowadzące działalność gospodarczą (art. 8 ust. 6 ustawy o ubezpieczeniach społecznych). Poza tym w ich przypadku zgodnie z art. 81 ust. 2za ustawy o NFZ podstawę do ubezpieczenia zdrowotnego stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego łącznie z wypłatami z zysku ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”, która wynosi 6 221,04 zł. Procent składki wynosi 9%, czyli 559,89 zł.
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne – wspólnik spółki komandytowo-akcyjnej
Wspólnik spółki komandytowo-akcyjnej, zarówno komplementariusz, jak i komandytariusz nie są wymienieni jako osoby prowadzące działalność gospodarczą na podstawie art. 8 ust. 6 ustawy o ubezpieczeniach społecznych. Podobnie, nie podlegają również obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. W związku z tym nie muszą być zgłaszane do ubezpieczenia zdrowotnego, ani nie muszą płacić składki zdrowotnej.
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne – wspólnik spółki akcyjnej
Zgodnie z obowiązującymi przepisami wspólnicy spółki akcyjnej nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu ani nie mają obowiązku odprowadzania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o ubezpieczeniach społecznych, wspólnicy spółki akcyjnej nie zostali uznani za osoby prowadzące działalność gospodarczą i nie podlegają również pod obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Wynika z tego, że wspólnicy spółki akcyjnej będące osobami fizycznymi nie mają obowiązku odprowadzania składki zdrowotnej, ani nie mają obowiązku zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego i ubezpieczeń społecznych.
