Jednym z praw czynnego podatnika VAT jest prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jaka wynika z dokonanego zakupu pod warunkiem, że zakupione towary/usługi służą do wykonywania czynności opodatkowanych (art. 86 ustawy o VAT).
Prawo do odliczania VAT związane jest z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi. Przedsiębiorca ma obowiązek dokonać kwalifikacji zakupów towarów lub usług do konkretnych czynności wykonywanych w prowadzonej działalności. Ma to znaczenie zwłaszcza w sytuacji kiedy dany przedsiębiorca wykonuje czynności zarówno opodatkowane, jak i zwolnione z opodatkowania VAT.
Odliczanie VAT w części
Jeżeli przedsiębiorca dokonuje zakupu towarów i usług przeznaczonych do wykonywania czynności w przypadku, których będzie miał prawo do obniżenia podatku należnego oraz jednocześnie czynności przy wykonywaniu, których nie będzie miał takiego prawa, to odliczenie podatku będzie mu przysługiwało jedynie w części, w której zakup służył czynnościom opodatkowanym.
Przedsiębiorca, który prowadzi sprzedaż mieszaną powinien postępować zgodnie z zapisem wskazanym w art. 90 ustawy o VAT, czyli ma obowiązek do oddzielnego określania kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, co do których przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
W praktyce jednak większość podatników ma problem z określeniem, które kwoty podatku naliczonego związane są z czynnościami opodatkowanymi. Przykładem takiej sytuacji może być sprzedaż przez telefon podczas, której podatnik sprzedaje towary opodatkowane VAT oraz towary używane zwolnione z opodatkowania. Aby prawidłowo dokonać określenia kwot podatku warto zaznajomić się z treścią art. 90 ust. 2 ustawy mówiącym o stosowanej proporcji.
Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10.
Proporcjonalne odliczanie VAT
Zgodnie z ustawą o VAT w przypadku kiedy nie można wyodrębnić całości lub części kwot, to podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o część kwoty podatku naliczonego, która może być proporcjonalnie przypisana czynnościom w przypadku, których podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Proporcję ustala się na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, za który ustalana jest proporcja.
Wzór na wyliczenie proporcji: Roczny obrót z tytułu wykonywania czynności pozwalających obniżyć kwotę podatku należnego podzielony przez obrót całkowity (razem czynności opodatkowane i zwolnione z VAT). Uzyskany wynik proporcji zaokrągla się w górę do liczby całkowitej. Na przykład: proporcja wynosi 87,29% to zaokrąglamy ją do 88%.
Wyliczanie proporcji – obrót
Największym problemem przy wyliczaniu proporcji jest samo zrozumienie pojęcia obrotu. W art. 29a ust. 1 ustawy zostało podane określenie podstawy opodatkowania, do której zgodnie z przepisem zalicza się wszystko to co stanowi zapłatę, którą dostawca towarów lub usług otrzymał lub ma otrzymać z tytułu danej sprzedaży od nabywcy tychże towarów lub usług bądź osoby trzeciej łącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, które mają bezpośredni wpływ na cenę dostarczanych towarów lub świadczonych usług. Wynika z tego, że do wyliczania proporcji pod uwagę brana jest kwota netto.
Z kolei w art. 90 ust. 5 i 6 można wyczytać, że do wyliczenia proporcji do obrotu nie wlicza się sprzedaży, która wiąże się z dostawą towarów i usług, które zostały zaliczone przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, jak np.: grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów o ile zostały zaliczone do środków trwałych. Do wyliczenia obrotu pod uwagę nie są brane także transakcje dokonywane sporadycznie, które dotyczą między innymi: nieruchomości, usług ubezpieczeniowych lub finansowych. W przypadku kiedy przedsiębiorca nie osiągnął w poprzednim roku podatkowym obrotu lub był on niższy niż 30 000 zł, to do określenia kwoty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu przy sprzedaży mieszanej przyjmuje się proporcję szacunkową, którą należy wyliczyć wg prognozy uzgadnianej z naczelnikiem właściwego urzędu skarbowego na podstawie sporządzonego protokołu.
Skrajne wartości proporcji
Art. 90 ust. 10 ustawy o VATmówi, że:
W przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust. 2-8: 1) przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 500 zł - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%; 2) nie przekroczyła 2% - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.
Sprzedaż mieszana – sposób działania
Przedsiębiorca, który prowadzi sprzedaż mieszaną powinien wyodrębnić grupy zakupów uwzględniając te:
związane tylko z czynnościami opodatkowanymi w przypadku których przysługuje prawo do odliczenia VAT
związane tylko z czynnościami nieopodatkowanymi w przypadku których podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT
związane z czynnościami opodatkowanymi i nieopodatkowanymi w przypadku których można wyodrębnić część wydatków związanych tylko z jedną lub tylko z drugą grupą
związane z czynnościami opodatkowanymi, jak i nieopodatkowanymi w przypadku których trudno jest ustalić rzeczywistą wartość związaną tylko z jedną grupą.
