Jak ustalić proporcję VAT za pierwszy rok?

Podatek VAT to jeden z kluczowych elementów systemu podatkowego, dlatego jest tematem wielu pytań i wątpliwości przedsiębiorców. Jednym z bardziej skomplikowanych zagadnień, zwłaszcza dla początkujących firm, jest kwestia ustalenia proporcji podatku VAT w przypadku, gdy działalność obejmuje zarówno czynności opodatkowane, jak i zwolnione z VAT. Jak poradzić sobie z ustaleniem proporcji w pierwszym roku prowadzenia działalności? Odpowiadamy.

Proporcjonalne odliczenie VAT – na czym polega?

Ogólna zasada VAT mówi, że przedsiębiorcy mają prawo do odliczenia podatku naliczonego na fakturach za zakupy związane z działalnością opodatkowaną (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). To fundamentalne prawo zapewnia neutralność podatku VAT dla czynnych podatników.

Jeżeli jednak przedsiębiorca prowadzi działalność obejmującą zarówno czynności opodatkowane, jak i zwolnione z VAT, odliczenie podatku naliczonego nie jest już tak proste. W takich przypadkach przedsiębiorca nie może odliczyć pełnej kwoty podatku, a jedynie tę część, która proporcjonalnie dotyczy działalności opodatkowanej.

Kiedy ustalenie proporcji VAT jest obowiązkowe?

W sytuacji, gdy nie da się jednoznacznie przypisać wydatków do konkretnej działalności opodatkowanej lub zwolnionej z VAT, pojawia się obowiązek ustalenia proporcji. Proporcja ta wyznacza część podatku naliczonego, którą można odliczyć od podatku należnego.

Jak ustalić proporcję VAT?

Ustalenie proporcji VAT reguluje art. 90 ustawy o VAT. W skrócie, proporcja ta to udział obrotu z działalności opodatkowanej w całkowitym obrocie przedsiębiorstwa (obejmującym zarówno działalność opodatkowaną, jak i zwolnioną z VAT). Proporcję tę wyraża się w procentach, zaokrąglając wynik w górę do najbliższej liczby całkowitej.

PRZYKŁAD 1
 Jeśli 60% obrotu przedsiębiorstwa pochodzi z działalności opodatkowanej, to przedsiębiorca ma prawo do odliczenia 60% podatku naliczonego od zakupów związanych z działalnością mieszaną.

Proporcja VAT w pierwszym roku działalności

Problem pojawia się, gdy przedsiębiorca dopiero rozpoczyna działalność gospodarczą i nie ma danych z poprzedniego roku, na podstawie których można by obliczyć proporcję. Co wtedy?

Zgodnie z art. 90 ust. 8 ustawy o VAT, w pierwszym roku działalności przedsiębiorca musi samodzielnie określić szacunkową proporcję. Należy jednak pamiętać, że ustalona proporcja musi być oparta na racjonalnych przesłankach. Przykładowo, jeśli przewidujesz, że 70% sprzedaży będzie opodatkowane VAT, to właśnie taki udział należy przyjąć jako szacunkową proporcję.

Jak zgłosić proporcję?

Po ustaleniu szacunkowej proporcji, przedsiębiorca jest zobowiązany zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji. Zgłoszenie musi nastąpić do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym proporcja została zastosowana po raz pierwszy, ale nie później niż w dniu przesłania ewidencji VAT.

PRZYKŁAD 2
Pani Ilona rozpoczęła działalność gospodarczą w lutym 2024 roku. Świadczy usługi najmu krótkoterminowego (opodatkowane VAT) oraz długoterminowego (zwolnione z VAT). Pani Ilona ponosi wydatki związane z obiema działalnościami. Aby odliczyć podatek VAT od zakupów, musi ustalić szacunkową proporcję. Przewiduje, że 60% obrotu będzie pochodziło z najmu krótkoterminowego, dlatego może odliczyć 60% podatku naliczonego.

Korekta proporcji VAT

Po zakończeniu roku podatkowego przedsiębiorca musi dokonać korekty proporcji, uwzględniając rzeczywisty obrót. Jeśli na przykład Pani Ilona po zakończeniu roku stwierdzi, że faktyczna proporcja wynosiła 55%, będzie musiał dokonać korekty w deklaracji za styczeń 2025 roku, zgodnie z art. 91 ustawy o VAT.

Kilka słów podsumowania

W przypadku przedsiębiorców rozpoczynających działalność, ustalenie proporcji VAT w pierwszym roku jest szacunkowe. Jest to zadanie, które wymaga przemyślanego podejścia i rzetelnej analizy planowanej struktury obrotów. Ważne jest również, aby pamiętać o obowiązku zgłoszenia przyjętej proporcji do urzędu skarbowego oraz dokonaniu odpowiedniej korekty na zakończenie roku podatkowego. Właściwe ustalenie proporcji to klucz do prawidłowego rozliczenia VAT i uniknięcia problemów w przyszłości.

Data publikacji: 2024-10-08, autor: FakturaXL