Obowiązujące przepisy pozwalają na pracę dzieci, ale tylko w określonych przypadkach i po spełnieniu warunków. Czy zatrudnienie dziecka wymaga posiadania zezwolenia do wykonywania pracy? Jeżeli tak, to kto wydaje takie zezwolenie? Jakie dokumenty są potrzebne? Takie i inne podobne pytania mogą pojawiać się w związku z zatrudnianiem osób małoletnich.
Konstytucja Polski nie pozwala na stałe zatrudnianie dzieci do lat 16. Dodatkowo jak wskazuje art. 22 par. 3 Kodeksu pracypracownikiem może zostać osoba, która ma ukończone 18 lat. Jednocześnie Kodeks pracy dopuszcza pod określonymi warunkami, że pracownikiem może zostać też osoba, która jest w wieku poniżej 18 roku życia.
Dzieci do ukończenia 16 lat mogą zostać zatrudnione i wykonywać pracę lub inne zajęcia zarobkowe jedynie na rzecz podmiotu, który prowadzi działalność:
reklamową
sportową
artystyczną
kulturalną.
Poza tym na zatrudnienie małoletniego muszą wyrazić zgodę przedstawiciele ustawowi lub opiekunowie dziecka oraz właściwy inspektor pracy.
Obecnie obowiązujące przepisy zezwalające na pracę dzieci powstały na podstawie dyrektywy Rady 94/33/WE z 22.6.1994 r. w sprawie ochrony pracy osób młodych (Dz. Urzędowy WE L Nr 216, s. 12 ze zm.). W art. 5 wspomnianej dyrektywy znajduje się zapis mówiący, że pracownicy młodociani podlegający pod obowiązek szkolny mogą być zatrudniani w działalności kulturalnej, sportowej, artystycznej i reklamowej tylko po uzyskaniu zezwolenia od właściwych urzędów. Dotyczy to jedynie poszczególnych, indywidualnych przypadków.
Zezwolenie na pracę dziecka – kto wydaje?
Podmiotem właściwym do wydania zezwolenia na świadczenie pracy osoby małoletniej objętej obowiązkiem szkolnym jest właściwy inspektor pracy. Zezwolenie wydawane jest na wniosek podmiotu zatrudniającego.
Inspektor ma prawo do odmowy wydania zezwolenia, jeżeli wykonywana przez małoletniego praca lub inne zajęcia zarobkowe:
są zagrożeniem dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka
stanowią zagrożenie w wypełnianiu przez dziecko obowiązku szkolnego.
Zakres zezwolenia na pracę dziecka
W zezwoleniu na pracę dziecka, które wydaje inspektor pracy muszą znaleźć się następujące dane:
dane osobowe dziecka oraz jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna
oznaczenie podmiotu zatrudniającego dziecko
określenie rodzaju pracy lub innych zajęć zarobkowych, które może wykonywać dziecko
określenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych
określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zajęć zarobkowych
ustalenia dotyczące rodzaju, charakteru lub warunków wykonywanej pracy bądź innych zajęć zarobkowych oraz inne niezbędne ustalenia jakie wymagane są ze względu na dobro małoletniej osoby.
Brak zezwolenia przedstawiciela ustawowego lub inspektora pracy zanim jeszcze zostanie zawarta umowa z dzieckiem skutkuje nieważnością umowy zgodnie z art. 58 par. 1 Kodeksu cywilnego.
Wykaz dokumentów składanych do inspektora pracy w celu zatrudnienia dziecka
Zatrudnienie dziecka musi być zasadne i legalne. Podmiot, który chce zatrudnić młodocianego powinien złożyć odpowiednie dokumenty, które muszą potwierdzać, że wykonywana praca nie będzie kłóciła się z obowiązkiem szkolnym oraz to, że dziecko może wykonywać powierzone mu czynności.
Dokumenty jakie muszą zostać złożone do inspektora pracy:
wniosek
pisemna zgoda przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka (rodzica) na wykonywanie przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych
opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej dotycząca braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych
orzeczenie lekarza o braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych
opinia dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, która ma dotyczyć możliwości wypełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w czasie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych - jeżeli dziecko podlega pod obowiązek szkolny.
Zezwolenie na pracę dziecka – czy można je wycofać?
Zezwolenie na pracę dziecka może zostać wycofane w każdej chwili, jeżeli rodzic lub opiekun ustawowy będzie widział, że dziecko przykładowo:
zaniedbuje obowiązki szkolne
trudno jest mu pogodzić pracę z przeżywaniem dzieciństwa
ma problemy psychiczne
jest często zmęczone, wyczerpane.
W celu wycofania zezwolenia na pracę dziecka wydanego przez inspektora pracy rodzic musi złożyć wniosek o wycofanie zezwolenia do inspektora pracy, który po jego otrzymaniu powinien wycofać wydane zezwolenie. Właściwy inspektor pracy ma również prawo do wycofania zezwolenia wydanego z urzędu po stwierdzeniu, że warunki pracy dziecka nie są takie same jakie zostały określone w wydanym zezwoleniu.
Kary dla przedsiębiorcy za naruszenie przepisów
Przedsiębiorca, który zatrudnia małoletniego bez posiadanego zezwolenia wydanego przez inspektora pracy i tym samym dopuszcza do wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych dziecko, które nie ukończyło 16 lat naraża się na karę grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł (art. 283 par. 2 pkt 9 Kodeksu pracy).
