Kontrola Inspekcji Ochrony Środowiska, co kontroluje?
Przedsiębiorstwa w Polsce co jakiś czas kontrolowane są przez różne instytucje kontrolujące. Sposób przeprowadzania kontroli w firmie przez poszczególne organy kontrolne został przedstawiony w ustawie Prawo przedsiębiorców. Jedną z kontrolujących firm jest Inspekcja Ochrony Środowiska (IOŚ).
Instytucje upoważnione do przeprowadzania kontroli w firmie
Polscy przedsiębiorcy mogą spodziewać się kontroli ze strony:
organu podatkowego
ZUS
Państwowej Inspekcji Pracy
Sanepidu
Inspekcji Ochrony Środowiska.
Czym jest Inspekcja Ochrony Środowiska?
Inspekcja Ochrony Środowiska została powołana w celu kontrolowania, czy przepisy dotyczące ochrony środowiska są przestrzegane. Instytucja zajmuje się również badaniem oraz oceną stanu środowiska. Inspekcja składa się z Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) oraz 16 wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska. Działalność Inspekcji nadzoruje Główny Inspektor Ochrony Środowiska.
Kogo dotyczy kontrola Inspekcji Ochrony Środowiska?
Ogólnie mówiąc Inspekcja Ochrony Środowiska (IOŚ) przeprowadza między innymi kontrole przedsiębiorców korzystających ze środowiska w czasie prowadzenia przez nich działalności. Ze środowiska korzystają firmy, których działalność opiera się na przykład: na pobieraniu wód lub emisji gazów do atmosfery.
Rodzaje kontroli przeprowadzanych przez IOŚ:
planowe
pozaplanowe.
W przypadku kontroli planowej przedsiębiorca musi zostać wcześniej powiadomiony o zamiarze jej przeprowadzenia. Kontrola powinna zostać przeprowadzona w terminie nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni licząc od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia. Jeżeli kontrola nie rozpocznie się w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, to przedsiębiorca powinien ponownie otrzymać zawiadomienie o wszczęciu kontroli. Czynności kontrolne mogą również odbyć się wcześniej niż po upływie 7 dni, ale tylko wtedy, kiedy organ kontrolny otrzyma zgodę od przedsiębiorcy na przesunięcie terminu lub zostanie w tym celu sporządzony wniosek.
Zawiadomienie musi zawierać niżej wymienione elementy:
oznaczenie organu kontrolującego
oznaczenie kontrolowanego przedsiębiorcy
datę i miejsce wystawienia
wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli
imię oraz nazwisko i podpis osoby upoważnionej do wystawienia zawiadomienia razem z podaniem zajmowanego przez nią stanowiska lub pełnionej funkcji.
Kontrole pozaplanowe
Kontrole pozaplanowe zostały podzielone na:
kontrole przeprowadzane na wniosek organów administracji publicznej lub innych podmiotów pod warunkiem, że przepisy szczególne przewidują taką możliwość
kontrole interwencyjne, czyli kontrole przeprowadzane:
na skutek rozpatrywanych skarg i interwencji odnoszących się do zanieczyszczenia środowiska lub podejrzenia, że takie występuje
wystąpienia poważnych awarii
w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia.
Kontrole pozaplanowe nie wymagają wysyłania do przedsiębiorców zawiadomień o kontroli. Inspektor, który będzie przeprowadzał kontrolę musi koniecznie posiadać ważną legitymację służbową. Tylko wtedy ma prawo przeprowadzić czynności kontrolne. Przedsiębiorca powinien wiedzieć, że kontrole pozaplanowe mogą być przeprowadzane o każdej porze dnia i nocy oraz pod nieobecność przedsiębiorcy.
Uprawnienia kontrolującego
Kontroler podczas wykonywania kontroli ma prawo:
wejść przez całą dobę razem z potrzebnym sprzętem na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza
do środków transportu
wejść na teren niezwiązany z prowadzeniem działalności gospodarczej
do przeprowadzenia niezbędnych pomiarów lub badań, w tym do pobierania próbek lub wykonywania innych czynności kontrolnych także z użyciem bezzałogowych statków powietrznych celem ustalenia stanu środowiska i oceny tego stanu w myśl przepisów o ochronie środowiska, a także warunków wykonywania działalności wpływającej na środowisko, które zostały określone indywidualnie w decyzjach administracyjnych na terenie kontrolowanej nieruchomości, w obiekcie lub jego części oraz w kontrolowanym środku transportu
wysunąć żądanie wstrzymania ruchu lub uruchomienia instalacji bądź urządzeń w tym środków transportu oraz żądać powstrzymania się od wykonywania innych czynności w zakresie w jakim jest to niezbędne dla przeprowadzenia badań, takich jak np.: pobrania próbek i wykonania pomiarów na terenie kontrolowanej nieruchomości, w obiekcie lub jego części oraz w kontrolowanym środku transportu
do oceny sposobu eksploatacji instalacji lub urządzeń, w tym środków transportu
do oceny stosowanych technologii i rozwiązań technicznych
żądać udzielenia pisemnych lub ustnych informacji oraz do wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego i jednocześnie pouczenia ich o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o której mówi Kodeks karny
żądać okazania dokumentów, w tym dokumentów finansowych i udostępnienia wszystkich danych mających związek z kontrolą
do ustalania tożsamości osób oraz żądania okazania dokumentów potrzebnych do wymierzenia grzywny w drodze mandatu karnego lub sporządzenia wniosku o ukaranie
do oceny sposobu wykonywania pomiarów emisji, ilości pobranej wody oraz odprowadzanych ścieków przez jednostkę prowadzącą pomiary również poprawności sposobu pobierania i analizy próbek
do określenia składu morfologicznego odpadów w oparciu o wiedzę ekspercką.
Kosztami analiz oraz wykonywanych pomiarów w tym związanych z pobraniem próbek na podstawie, których można byłoby stwierdzić naruszenie wymogów związanych z ochroną środowiska obciążone zostają kontrolowane podmioty, które prowadzą działalność naruszającą te wymogi.
Inne uprawnienia kontrolującego
Jeżeli inspektor kontrolujący przedsiębiorstwo nabierze podczas przeprowadzanej kontroli uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa przeciw środowisku, jak np. zanieczyszczenie środowiska w znacznym rozmiarze, to może również:
obserwować i rejestrować obraz zdarzeń oraz dźwięk towarzyszący tym zdarzeniom wykorzystując w tym celu rożne środki techniczne, takie jak: techniki satelitarne czy bezzałogowe statki powietrzne
gromadzić i zabezpieczać dowody popełnienia przestępstwa lub wykroczenia
żądać pisemnych lub ustnych informacji oraz przesłuchiwać osoby w zakresie potrzebnym do ustalenia stanu faktycznego i jednocześnie pouczać te osoby o odpowiedzialności karnej grożącej za składanie fałszywych zeznań, o czym mówi Kodeks karny
ustalać tożsamość osób i żądać okazania przez nie dokumentów niezbędnych do wymierzenia grzywny w postaci mandatu karnego lub sporządzenia wniosku o ukaranie
nakładać grzywny w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przez przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia
dokonywać oględzin pomieszczeń oraz innych miejsc
zatrzymywać lub przeszukiwać pojazdy przewożące towary i kontrolować dokumenty związane z przewozem towaru w przypadku, kiedy zachodzi podejrzenie przewożenia odpadów
udzielać pouczeń, zwracać uwagę, ostrzegać lub stosować inne środki oddziaływania wychowawczego.
Zalecenia pokontrolne
Inspektor po zakończonej kontroli w oparciu o dokonane ustalenia może wydać przedsiębiorcy:
zalecenia pokontrolne
decyzję administracyjną nakazującą pewne zachowania przedsiębiorcy polegające na tym, aby przestał naruszać przepisy związane z ochroną środowiska. Zmiany powinny zostać przeprowadzone w określonym terminie.
Kontroler może zalecić, aby kierownik kontrolowanej jednostki przeprowadził postępowanie służbowe wobec osób winnych zaniedbań i poinformował go w wyznaczonym terminie o wynikach przeprowadzonego postępowania oraz o podjętych działaniach w tej kwestii. W niektórych, bardziej skrajnych przypadkach może nawet:
wstrzymać działalność w zakresie, który stwarza zagrożenie zdrowia lub życia ludzi bądź w zakresie zniszczenia środowiska
wstrzymać oddanie do użytku obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji, które nie spełniają wymagań ochrony środowiska.
Inspektorzy posiadają również uprawnienia do nakładania mandatów za wykryte nieprawidłowości, a nawet mogą wysyłać zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.
Dokumentacja kontrolna
Po dokonaniu czynności kontrolnych inspektor ma obowiązek sporządzić protokół z kontroli. Jeden egzemplarz powinien przekazać kierownikowi kontrolowanego przedsiębiorstwa lub kontrolowanej osobie fizycznej. Protokół musi być podpisany przez inspektora oraz kierownika kontrolowanej jednostki lub kontrolowanej osoby fizycznej. Można go uzupełnić o zastrzeżenia i uwagi, które powinny zostać odpowiednio umotywowane. Kierownik jednostki lub kontrolowana osoba fizyczna mogą odmówić podpisania protokołu. W takiej sytuacji inspektor powinien umieścić w protokole informację o odmowie złożenia podpisu. Osoba, która odmówi podpisania się na dokumencie może w terminie 7 dni zaprezentować swoje stanowisko do właściwego organu Inspekcji Ochrony Środowiska w formie pisemnej.
