Państwowa Inspekcja Sanitarna, powszechnie znana jako Sanepid, pełni kluczową rolę w monitorowaniu przestrzegania przepisów dotyczących higieny i zdrowia publicznego. Choć standardowa kontrola jest zazwyczaj poprzedzona zawiadomieniem, w niektórych przypadkach inspektorzy mogą przeprowadzić wizytację bez wcześniejszego uprzedzenia. W jakich sytuacjach jest to możliwe? Jakie prawa i obowiązki ma przedsiębiorca w takiej sytuacji?
Sanepid odpowiada za kontrolowanie zgodności z przepisami w zakresie:
higieny środowiska (m.in. jakość wody pitnej, powietrza, gleby i ogólnego stanu sanitarnego),
warunków higienicznych nieruchomości, zakładów pracy, instytucji i obiektów użyteczności publicznej,
bezpieczeństwa żywności – od produkcji, przez transport i przechowywanie, aż po sprzedaż i żywienie zbiorowe.
Kiedy Sanepid nie musi zawiadamiać o kontroli?
W większości przypadków przed planowaną kontrolą przedsiębiorca otrzymuje zawiadomienie na co najmniej 7 dni przed jej rozpoczęciem. Jednak istnieją sytuacje, w których inspektorzy mogą przeprowadzić niezapowiedzianą kontrolę.
Dotyczy to przede wszystkim urzędowych kontroli żywności – wówczas Sanepid ma prawo wejść na teren zakładu o każdej porze dnia i nocy. Tego rodzaju kontrola jest uzasadniona koniecznością natychmiastowej weryfikacji warunków sanitarnych, szczególnie jeśli istnieje podejrzenie zagrożenia zdrowia publicznego.
Uprawnienia inspektorów Sanepidu
Podczas standardowej kontroli inspektorzy mają prawo:
wejścia do zakładów pracy, obiektów handlowych, środków transportu czy obiektów w budowie,
żądania dokumentacji, udzielania wyjaśnień oraz przesłuchiwania osób,
pobierania próbek do badań laboratoryjnych.
W przypadku urzędowej kontroli żywności zakres uprawnień jest jeszcze szerszy i obejmuje m.in.:
wejście do zakładu bez względu na porę,
badanie procesów technologicznych i receptur,
przegląd dokumentacji produkcyjnej,
pobieranie próbek żywności i materiałów do kontaktu z żywnością w celu ich analizy.
Konsekwencje naruszeń przepisów
W przypadku stwierdzenia naruszeń przepisów, przedsiębiorca ponosi koszty badań laboratoryjnych oraz innych czynności wykonywanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Jeśli inspektor stwierdzi naruszenie wymagań higienicznych i zdrowotnych, nakaże ich usunięcie w określonym czasie w drodze decyzji administracyjnej. W sytuacji, gdy naruszenie stanowi bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, Sanepid może natychmiast nakazać:
unieruchomienie zakładu pracy lub jego części (np. stanowiska pracy, maszyny lub urządzenia),
zamknięcie obiektu użyteczności publicznej,
wyłączenie z eksploatacji środka transportu,
wycofanie z obrotu żywności, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetyków lub innych produktów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi,
podjęcie lub zaprzestanie innych działań.
Takie decyzje podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Sanepid może również nakazać likwidację hodowli lub chowu zwierząt.
Zakończenie kontroli
Po zakończeniu kontroli sporządzany jest protokół zawierający opis przebiegu wizytacji oraz zalecenia pokontrolne. Przedsiębiorca ma prawo nie podpisać protokołu i zgłosić do niego swoje uwagi.
Dodatkowo, każdy przedsiębiorca jest zobowiązany do prowadzenia książki kontroli i odnotowywania w niej każdej wizytacji Sanepidu.
Jak przygotować się na niezapowiedzianą kontrolę?
Najlepszym sposobem na uniknięcie problemów podczas kontroli jest stałe utrzymywanie wysokiego standardu higieny i zgodności z obowiązującymi przepisami. Warto również:
mieć zawsze aktualną dokumentację sanitarną i rejestr badań jakościowych,
dbać o porządek i przestrzeganie procedur higienicznych w zakładzie,
regularnie szkolić personel w zakresie zasad bezpieczeństwa żywności.
Podsumowanie
Kontrole Sanepidu bez zapowiedzi są możliwe w wyjątkowych przypadkach, zwłaszcza w obszarze nadzoru nad bezpieczeństwem żywności. Przedsiębiorcy powinni być na nie przygotowani, dbając o przestrzeganie norm sanitarnych na co dzień. Dzięki temu nawet niezapowiedziana wizyta inspektorów nie będzie stanowić problemu.
