Polski Ład miał wprowadzić tzw. abolicję podatkową, która miała obowiązywać od 1 stycznia 2022 roku. W ramach abolicji podatnicy mieli uzyskać czyste konto pod względem podatkowym w zamian za ujawnienie nieopodatkowanych dochodów. Jednak program został wycofany i obecnie nie można z niego skorzystać.
Abolicja podatkowa wprowadzona przez Polski Ład to program, który miał zacząć działać w okresie od lipca do grudnia 2022 roku. W tym czasie podatnik mógł zgłosić dochód uzyskany we wcześniejszych latach, którego nie opodatkował.
Zgodnie z planem Ministerstwa po ujawnieniu, podatnik miał zapłacić:
8% podatku od dochodu (tzw. ryczałt przejściowy)
2% od wartości majątku za granicą.
Abolicja miała być formą premii dla podatników za ujawnienie dochodów. Za zaległe podatki miały nie być naliczane odsetki za zwłokę. Dodatkowo podatnik miałby wnosić opłatę w wysokości 1% od dochodu wykazanego we wniosku. Abolicją podatkową mały być objęte dochody wynikające z posiadania udziałów w spółkach zagranicznych, nieruchomości, z tytułu instrumentów finansowych, a także uzyskane korzyści podatkowe, które nie zostały zadeklarowane w Polsce. Z programu mogliby również skorzystać podatnicy, którzy niewłaściwie ocenili swoją rezydencję podatkową i nie opodatkowali dochodu lub podjęli decyzję niemającą uzasadnionego celu pod względem ekonomicznym.
Program miał dotyczyć jedynie podatku PIT i podatku CIT. Podatek VAT nie miał być brany pod uwagę.
Abolicja podatkowa – dlaczego z niej zrezygnowano?
Okazało się, że wprowadzane przepisy o abolicji podatkowej nie były do końca zgodne z Konstytucją RP. W szczególności naruszone zostały:
zasady zaufania do państwa i prawa stanowionego przez państwo (art. 217 Konstytucji)
zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji)
zasady powszechności i równości opodatkowania (art. 84 Konstytucji)
przepisy art. 1 i 2 Konstytucji – wskazujące, że z możliwości skorzystania z abolicji podatkowej nie zostały wykluczone osoby pełniące funkcje publiczne.
Zastrzeżenia do przepisów o abolicji podatkowej miał prezydent RP, który ocenił, że:
zakres praw i obowiązków osób pełniących funkcje publiczne uwzględniać musi wartości, jakim mają służyć instytucje władzy publicznej oraz zasadę sprawiedliwości społecznej. W przekonaniu Prezydenta RP budowanie autorytetu państwa i zaufania obywateli do jego organów wymaga tworzenia prawa w sposób wykluczający akceptację naruszających porządek prawny działań osób pełniących funkcje publiczne. Obejmuje to także zachowania polegające na uzyskiwaniu, w sposób niezgodny z prawem, korzyści majątkowych.
W związku z posiadanymi wątpliwościami, prezydent skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności wprowadzonych przepisów z Konstytucją RP w trybie kontroli następczej. Trybunał przyjął wniosek prezydencki i obecnie sprawa o numerze K 4/22 jest rozpatrywana. Argumentacja prezydenta została uwzględniona i w oparciu o nią jak i po analizie treści przepisu, ustawodawca podjął decyzję o uchyleniu przepisów wprowadzających abolicje podatkową. Jednak uchylenie przepisów abolicyjnych może również być niezgodnie z Konstytucją, ponieważ przepisy wprowadzające abolicję były korzystne dla podatników. Zgodnie z prawem obowiązującym w Polsce wszelkie zmiany w ustawodawstwie, które działają na niekorzyść podatników powinny być wprowadzane z wyprzedzeniem. Powinny zostać ogłoszone co najmniej miesiąc przed nowym rokiem podatkowym, czyli do 30 listopada. Zmian niekorzystnych dla podatnika nie wolno wprowadzać w trakcie roku podatkowego, dlatego nie tylko wprowadzenie, ale i zniesienie abolicji podatkowej może być niezgodne z Konstytucją.
Sposób na opodatkowanie nieujawnionych dochodów
Przez dochód nieujawniony należy rozumieć wszelkie wydatki ponoszone przez przedsiębiorcę, które nie wchodzą w skład majątku zgromadzonego przed poniesieniem tych wydatków oraz skumulowanego majątku pochodzącego z dochodów, które były wcześniej opodatkowane lub zwolnione z podatku. Praktycznie wygląda to w ten sposób, że po uzgodnieniu poniesionych przez podatnika nakładów finansowych oraz skumulowanej wartości aktywów powstaje różnica, która zostaje opodatkowana stawką 75%. Uwzględniany jest zarówno dochód zwolniony z podatku, jak i opodatkowany. Podatki ustalane są w oparciu o decyzje podejmowane przez właściwe organy podatkowe. Jeżeli wobec podatnika prowadzone jest postępowanie skarbowe i organ podatkowy stwierdzi, że podatnik nie wykazał dochodu lub go zaniżył, to ma on obowiązek dokonać prawidłowego wyliczenia podatku i zapłaty należnego podatku dochodowego. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z Olsztyna z dnia 5 marca 2020 roku, sygn. I SA/OI 45/20 podatnik może uniknąć zapłaty podatku w wysokości 75%.
Aby nie narazić się na ustalenie 75% podatku, podatnik powinien wykazać, że w dacie poniesienia badanego przez organ wydatku posiadał stanowiące pokrycie wydatku zasoby pochodzące albo z przychodów (dochodów) opodatkowanych, albo z przychodów nieopodatkowanych, w stosunku do których zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia.
