Jakie odsetki od niezapłaconej zaliczki na podatek?
Niezapłacenie w terminie miesięcznej lub kwartalnej zaliczki na podatek dochodowy wiąże się z poniesieniem określonych konsekwencji podatkowych między innymi w postaci naliczenia odsetek od niezapłaconej zaliczki na podatek. Do tego w niektórych okolicznościach na podatnika mogą zostać nałożone sankcje karnoskarbowe.
Niezapłacone zaliczki na podatek dochodowy, a odsetki
Podatek, który nie zostanie opłacony w terminie jest traktowany jak zaległość podatkowa. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej zaległością podatkową jest również niezapłacona w terminie zaliczka na podatek, a także rata podatku. Dodatkowo od niezapłaconej w terminie zaliczki na podatek naliczane są odsetki za zwłokę. Zaliczki podatkowe są zobowiązaniem, które powstaje w trakcie roku podatkowego. Po zakończeniu okresu rozliczeniowego zaliczka staje się podatkiem. Jeżeli organ podatkowy będzie prowadził postępowanie podatkowe w trakcie roku podatkowego, to zapewne wyda decyzję orzekającą o wysokości zaliczki na podatek i zapłacie odsetek. Po zakończonym roku podatkowym nie ma już możliwości wydania decyzji określającej wysokość zaliczek. W tej sytuacji urząd skarbowy nie może już dochodzić odsetek od nieterminowo opłaconych zaliczek na podatek dochodowy. W rozliczeniu okresowym w trakcie roku podatkowego właściwy organ powinien określić wysokość niezapłaconej zaliczki na podatek dochodowy, która jest już zaległością podatkową. Odsetki od zaliczki powinien ustalić samodzielnie podatnik za okres liczony od dnia terminu płatności zaliczki aż do dnia faktycznego jej uregulowania.
PRZYKŁAD 1 Podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ma obowiązek zapłaty zaliczki na podatek dochodowy. W styczniu 2023 roku nie zapłacił zaliczki. Jeżeli organ podatkowy przeprowadzi u podatnika kontrolę podatkową, to w przypadku braku wpłaty zaliczki w terminie może zażądać zapłaty nieuregulowanej kwoty razem z odsetkami do końca 2023 roku. Po zakończonym roku zaliczka przekształca się w roczne zobowiązanie podatkowe.
Odsetki od niezapłaconej zaliczki na podatek – zasady naliczania, wydanie decyzji odsetkowej
W art. 53a par. 1 Ordynacji podatkowej znajduje się zapis mówiący, że jeżeli organ podatkowy stwierdzi w postępowaniu podatkowym przeprowadzonym po zakończonym roku podatkowym lub po zakończeniu innego okresu rozliczeniowego, że podatnik pomimo iż miał taki obowiązek nie złożył deklaracji lub wysokość zaliczek jest inna niż wynika to ze złożonej deklaracji lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części, to zobowiązany jest wydać decyzję, w której określi wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy. W przypadku niezłożenia zeznania podatkowego w terminie odsetki wyliczane są na ostatni dzień terminu złożenia zeznania przy założeniu prawidłowej wysokości zaliczek na podatek.
W oparciu o wymieniony powyżej przepis, organ podatkowy podejmuje decyzję odsetkową odnośnie określenia wysokości samych odsetek od zaliczek podatkowych niepłaconych w trakcie roku podatkowego lub płaconych w niższych kwotach niż wynikało to z deklaracji. Jak wskazuje przepis powyższa decyzja o wysokości odsetek za zwłokę może zostać podjęta jedynie po zakończeniu roku podatkowego, kiedy urząd skarbowy stwierdzi błędy w ustaleniu zaliczki przez podatnika lub w płatnościach. Decyzja nie określa wysokości odsetek za zaliczki na podatek, ponieważ wygasły one z końcem roku. Jednak, jeżeli organ podatkowy nie wyliczy wysokości zaliczki, to nie będzie mógł obliczyć odsetek za zwłokę. W związku z tym na podstawie uzyskanej decyzji odsetkowej podatnik musi wyliczyć wysokość konkretnej zaliczki, ale tylko w celu ustalenia kwoty odsetek. W tym przypadku ich egzekucja nie ma zastosowania. Powyższa zasada wynika z treści art. 53a Ordynacji podatkowej.
Cechą charakterystyczną decyzji odsetkowej jest jej samodzielność, co oznacza, że decyzja może być wydana nawet wtedy, kiedy organ podatkowy nie wydał decyzji o wysokości podatku za dany rok. Uzasadnienie wyroku wydanego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach z dnia 6 maja 2019 roku, sygn. I SA/Gl 1204/18 zawiera zapis:
Wydanie decyzji określającej wysokość odsetek za zwłokę od niezapłaconych w terminie (czy w należnej wysokości) zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych nie jest uzależnione od uprzedniego ostatecznego rozstrzygnięcia o zobowiązaniu rocznym w tym podatku. Wprawdzie decyzja "odsetkowa" stanowi niejednokrotnie konsekwencję wydania decyzji wymiarowej, to jednak z art. 53a o.p. wynika pewna niezależność (samodzielność) świadczenia z tytułu odsetek i możliwość orzekania o ich wysokości w odrębnej i niezależnej od wymiarowej decyzji. Decyzja w sprawie zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, nie stanowi zagadnienia wstępnego dla możliwości wydania decyzji odsetkowej.
Odsetki od zaliczek – termin ich naliczenia
Z art. 53a Ordynacji podatkowej wynika, że wysokość odsetek od zaliczek należy określić na dzień złożenia zeznania podatkowego lub jeżeli zeznanie nie zostało złożone w terminie, to na ostatni dzień terminu jego złożenia. W tej sytuacji bez znaczenia jest termin rzeczywistej zapłaty dokonanej przez podatnika. Termin przedawnienia odsetek od zaliczek na podatek wynosi tyle samo co termin przedawnienia samego podatku i wynosi 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności zaliczki.
PRZYKŁAD 2 Podatnik prowadzi działalność gospodarczą. W trakcie roku podatkowego 2022 nie płacił zaliczek na podatek. Zaległe kwoty odsetek od nieuregulowanych zaliczek zapłacił 20 marca 2023 roku. Natomiast roczne zeznanie podatkowe na druku PIT-36 złożył w dniu 2 maja 2023 roku. W tej sytuacji organ podatkowy wydał w stosunku do podatnika decyzję odsetkową i naliczył zaliczki łącznie do 2 maja 2023 r.
W tym przypadku organ podatkowy działał zgodnie z przepisami. Co prawda podatnik zapłacił całość zaległości 20 marca, to jednak pomimo tego organ podatkowy miał prawo naliczyć zaliczki do dnia złożenia zeznania podatkowego. Jakie działania powinien podjąć podatnik w danej sprawie?
Odpowiedź: Zgodnie z przepisami podatnik powinien złożyć zeznanie podatkowe 20 marca, a nie w dniu 30 kwietnia, ponieważ zaliczki naliczane są na dzień złożenia zeznania podatkowego.
Podsumowanie
W Ordynacji podatkowej znajdują się zapisy wskazujące na zasady związane z naliczaniem odsetek od niezapłaconej zaliczki na podatek. Pomimo, że zaliczki na podatek wygasają z końcem roku, to urząd skarbowy i tak ma prawo wydać decyzję odsetkową. Zasady naliczania odsetek od zaliczek są dość niekorzystne dla podatników. Z tego względu podatnicy powinni jak najszybciej składać deklarację roczną. W ten sposób będą mogli uniknąć naliczania dodatkowych odsetek.
