Jak zaksięgować zniszczony towar?

Prowadzenie działalności gospodarczej, zwłaszcza związanej z handlem wymaga od przedsiębiorców ciągłego sprawdzania towarów handlowych, głównie pod kątem ewentualnych uszkodzeń. Sprawdzane są również terminy przydatności do użycia. Pomimo takich kontroli może zdarzyć się, że towar będzie uszkodzony lub przeterminowany. Dla przedsiębiorcy taka sytuacja zawsze oznacza stratę, która powinna być odpowiednio udokumentowana oraz ujęta w książce przychodów i rozchodów.

Straty materiałowe 

Działalność handlowa polega przede wszystkim na tym, że najpierw zostaje zakupiony towar, który następnie jest sprzedawany. Czasami z różnych powodów może zostać zniszczony, przeterminowany lub może utracić swoją wartość handlową. Taka sytuacja najczęściej ma konsekwencje na gruncie podatku PIT i VAT. Uszkodzony lub przeterminowany towar powinien być poddany utylizacji. 

Wydatki nieuznawane za koszty uzyskania przychodów

Art. 23 ustawy o PIT zawiera katalog wydatków, które nie zostały uznane za koszty uzyskania przychodu. Czy znalazł się w nim wydatek związany z utylizacją towarów? Z analizy wynika, że straty poniesione w środkach obrotowych firmy mogą obniżać dochód przedsiębiorcy. Jednocześnie z żadnych przepisów nie wynika, że wartości utylizowanych towarów lub materiałów nie mogą zostać uznane za koszt podatkowy. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca ma prawo dowolnie niszczyć oraz poddawać utylizacji zakupione wcześniej i magazynowane towary. Strata nie może bowiem wynikać z zaniedbania podatnika. Może jednak powstać na skutek jego nieumyślnego działania. Podatnik, aby jej uniknąć musi podejmować niezbędne działania. Powstałe straty powinny zostać właściwie udokumentowane.  

Utylizacja towarów – ujęcie w KPiR

Straty materiałowe wynikające z niezawinionych działań podatnika dają mu prawo do rozpoznania kosztu podatkowego w kwocie zakupionych towarów. Podatnik powinien w KPiR wyksięgować wartość utylizowanych towarów. W tej sytuacji zlikwidowanych wartości nie powinien wliczać do spisu z natury pomniejszając w ten sposób jego wartość.
Dla podatnika opodatkowanego w formie ryczałtu, który prowadzi ewidencję przychodów, utylizacja towarów jest neutralna podatkowo. W przypadku zmiany formy opodatkowania na zasady ogólne utylizacja dokonana jeszcze przed zmianą może powiększyć koszty uzyskania przychodu co oznacza, że wartość likwidowanych produktów może być pominięta w spisie z natury. Zasadę tę potwierdza Dyrektor Izby Skarbowej z Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej nr sygn. ITPB1/4511-1210/15/WM z dnia 29 lutego 2016 roku. 

Rodzaj czynności podlegających opodatkowaniu VAT 

Podatkiem od towarów i usług opodatkowane są określone czynności, co może skutkować zapłatą podatku. Do tych czynności należy między innymi: 

• odpłatna dostawa towarów
• odpłatne świadczenie usług.

Do żadnej z tych kategorii nie zalicza się zniszczenie towaru, ponieważ nie jest to czynność mająca charakter odpłatny. Poza tym odbywa się ona bez udziału nabywcy, czyli jest czynnością jednostronną. Oznacza to, że zniszczenie towaru nie podlega pod opodatkowanie podatkiem od towarów i usług.

PRZYKŁAD 1 
Przedsiębiorca kupił towary spożywcze z zamiarem ich sprzedaży. Niestety nie udało mu się sprzedać wszystkich produktów i część z nich przeterminowała się i popsuła. Podatnik musiał je zutylizować. Zgodnie z przepisami powyższa czynność nie podlega pod opodatkowanie podatkiem VAT. 

Zniszczenie towaru – czy można odliczyć podatek VAT? (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach)

Jednym z praw czynnego podatnika VAT jest prawo do odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych w prowadzonej działalności gospodarczej. Podatnik może dokonać obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie jakim towary lub usługi wykorzystywane są do czynności opodatkowanych. Wysokość odliczenia wyliczana jest na podstawie posiadanych faktur zakupowych VAT. Czy podatnik po utylizacji towaru powinien zwrócić podatek VAT od zakupu, który wcześniej został przez niego odliczony? 

Sposób postępowania w takiej sytuacji wyjaśnia między innymi Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 29 lutego 2012 roku, który zajmował się sprawą o podobnym charakterze. W interpretacji organ skarbowy wskazał, że jeżeli podatnik nabył towary celem wykorzystania ich w prowadzonej działalności gospodarczej, które następnie uległy zniszczeniu z przyczyn niezawinionych przez podatnika, to w takiej sytuacji nie traci on prawa do odliczenia podatku naliczonego od dokonanego zakupu.

W odniesieniu do powyższego należy wskazać, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której to Wnioskodawca nabywał towary, z zamiarem wykorzystywania ich do działalności opodatkowanej. Jednakże w wyniku zdarzenia, na które Wnioskodawca nie miał wpływu tj. przejęcie wytwórni kontrahenta przez inną firmę oraz wypowiedzenie umowy przez kontrahenta przez co Wnioskodawca został zmuszony do wycofania produktów kontrahenta ze sprzedaży oraz zniszczenia pozostałej partii towarów, Wnioskodawca nie wykorzystał nabytych towarów w prowadzeniu tej działalności opodatkowanej.
Należy stwierdzić, że jeżeli zakup płyt CD i DVD przez Wnioskodawcę był dokonany z zamiarem wykorzystania tego towaru do działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, i jeżeli zgodnie z warunkami umowy Wnioskodawca został zmuszony do wycofania produktów wytwórni ze sprzedaży oraz zniszczenia pozostałego towaru, to pomimo likwidacji tego towaru z przyczyn od Wnioskodawcy niezależnych, tj. w sposób niezawiniony, jego prawo do odliczenia w związku z ww. nabyciem zostało zachowane, a tym samym nie ma podstaw do dokonywania korekt odliczonego podatku.

Podobnie uważa też Trybunał Sprawiedliwości UE, który w wyroku o nr C-37/95 z dnia 5 stycznia 1998 roku wydał orzeczenie mówiące, że jeżeli podatnik nabędzie towar lub usługi z zamiarem wykorzystania ich w opodatkowanej działalności gospodarczej, których jednak nie wykorzysta z przyczyn od niego niezależnych, to nadal zachowuje on prawo do odliczenia.   

W związku z powyższym, jeżeli towar utraci swoją przydatność w wyniku niezawinionych działań podatnika, to należy przyjąć, że prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabycia towarów będzie zachowane. W tej sytuacji utylizacja towarów i tym samym niemożność wykorzystania ich do dalszych czynności opodatkowanych nie będzie wymagać sporządzenia korekty podatku naliczonego. Potwierdzeniem takiego stanowiska może też być interpretacja indywidualna z dnia 7 września 2012 roku, sygn. IPTPP2/443-482/12-5/AW wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi. 

Natomiast w odwrotnej sytuacji, w której towar został zniszczony z winy podatnika, który jednocześnie miał wpływ na zaistniałe powody przyczyniające się do zniszczenia, to wtedy podatnik traci prawo do odliczenia podatku VAT. W tej sytuacji przedsiębiorca powinien dokonać korekty odliczonego podatku od tego zakupu zgodnie z zapisem art. 91 ust. 7d ustawy o VAT.

Przedstawiony przepis mówi, że korekta powinna zostać sporządzona w taki sposób, że gdyby zostało zmienione prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony VAT, przede wszystkim w zakresie towarów handlowych lub surowców oraz materiałów nabytych z myślą o wykorzystaniu ich do czynności opodatkowanych w prowadzonej działalności gospodarczej co do, których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego bądź do czynności co do, których prawo do obniżenia podatku nie przysługuje i które nie zostały wykorzystane zgodnie z powziętym zamiarem aż do dnia zmiany, to w takiej sytuacji korekta podatku naliczonego powinna być sporządzona w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym miała miejsce zmiana. 
Na powyższy przepis powołał się też Dyrektor Izby Skarbowej z Bydgoszczy w interpretacji z dnia 22 lutego 2016 roku, w której wskazał:  

Jeżeli zatem utrata/zniszczenie nastąpiło z przyczyn niezawinionych przez podatnika, to nie ma podstaw dokonania korekty podatku naliczonego, natomiast jeżeli utrata/zniszczenie towaru nastąpiło z przyczyn zawinionych przez podatnika, należy dokonać korekty podatku naliczonego.
Analiza okoliczności faktycznych sprawy w kontekście obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa prowadzi do stwierdzenia, że - jak słusznie wskazano we wniosku - Spółka zobowiązana jest do korekty odliczonego podatku naliczonego, utraciła bowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego. Skoro określony w treści zawartej ugody obowiązek zniszczenia części Produktów stanowił konsekwencję naruszenia przez Spółkę cudzych praw do Wzoru, nie można mówić, że zniszczenie rzeczy wynika z przyczyn niezawinionych przez Spółkę i powodów pozostających poza jej kontrolą.
Korekty podatku naliczonego Spółka winna dokonać zgodnie z dyspozycją przepisu art. 91 ust. 7d ustawy tj. w deklaracji podatkowej składanej za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.

PRZYKŁAD 2
Przedsiębiorca prowadzi punkt apteczny. Zamawia do niego potrzebne medykamenty, które następnie odsprzedaje pacjentom. Niektóre z zamawianych leków koniecznie muszą być przechowywane w lodówce. Ostatnie jego zamówienie było dużo większe niż poprzednie i trudno było wszystkie leki zmieścić w lodówkach, dlatego część z nich była przechowywana na półkach w magazynie w temperaturze pokojowej. Niestety z uwagi na nieodpowiednie warunki leki utraciły swoje właściwości i nie nadawały się do leczenia. Z tego powodu musiały zostać zutylizowane. W tym przypadku widać ewidentną winę przedsiębiorcy, który nie potrafił zapewnić odpowiednich warunków do przechowywania. Podatnik powinien wykonaną czynność zniszczenia leków odzwierciedlić w pliku JPK_V7 składanym za okres, w którym doszło do utylizacji poprzez dokonanie korekty odliczonego wcześniej podatku VAT.

Data publikacji: 2023-12-02, autor: FakturaXL