Z dniem 1 stycznia 2024 roku zaczął obowiązywać przepis nakazujący przedsiębiorcom naliczania dodatkowych opłat za jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych, w które pakowana jest żywność i napoje. Jest to tzw. opłata za plastik. Czy do opłaty powinien zostać doliczony podatek VAT?
Dyrektywa SUP (Single Use Plastic), czyli dyrektywa plastikowa jest aktem prawnym Unii Europejskiej znana jako Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 roku. Wprowadza rozporządzenia dotyczące używania jednorazowych produktów plastikowych. Do jej uchwalenia doszło w 2019 roku. Do wprowadzenia w życie rozporządzeń w niej zawartych zostały zobowiązane władze poszczególnych krajów unijnych. Celem przyświecającym wprowadzenie dyrektywy SUP było ograniczenie zużycia oraz kontrola plastikowych produktów jednorazowego użytku czego konsekwencją ma być między innymi ograniczenie odpadów morskich i zanieczyszczeń w środowisku morskim. Takie działanie ma doprowadzić do tego, że społeczeństwa poszczególnych państw zaczną wybierać produkty wielokrotnego użytku zamiast towarów jednokrotnego użycia. Wprowadzenie dyrektywy SUP nakłada na przedsiębiorców obowiązek poboru opłaty plastikowej znanej też pod nazwą opłaty produktowej lub od tworzyw sztucznych (art. 3b ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej). Niektórzy przedsiębiorcy mają wątpliwości związane z naliczaniem podatku VAT, a mianowicie chodzi o to czy VAT jest już od razu wliczany w cenę produktu zapakowanego w jednorazowe opakowanie z tworzywa sztucznego czy też należy doliczyć go do opłaty produktowej.
Podmioty zobowiązane do poboru opłaty za opakowania będące jednorazowymi produktami z tworzyw sztucznych
Jak wskazuje art. 3b ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej
1. Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty, jest obowiązany do pobrania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty lub napoje lub żywność w tych produktach, zwanej dalej „opłatą”. 2. Do pobrania opłaty jest również obowiązany przedsiębiorca pakujący i oferujący – za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne – napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami.
Przedsiębiorca wymieniony w ust. 1 powyższego przepisu ma jednocześnie obowiązek zapewnić dostęp do innych opakowań dla produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych z załącznika nr 6 do ustawy, które służą jako opakowania wyprodukowane z innych materiałów niż tworzywa sztuczne, w tym również tworzyw sztucznych biodegradowalnych lub umożliwić dostęp do opakowań wielkokrotnego użytku (art. 3b ust. 3 ustawy). Obowiązek ten zacznie obowiązywać od 1 lipca 2024 roku. Przestrzeganie powyższych przepisów ma być nadzorowane przez Inspekcję Handlową na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1706).
Wysokość opłaty za produkty z tworzyw sztucznych
Stawki opłaty za jedną sztukę produktu jednorazowego użytku wyprodukowanego z tworzyw sztucznych i służącego jako opakowanie kształtują się następująco:
0,20 zł – kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka
0,25 zł – pojemniki na żywność, w tym pudełka z pokrywką lub bez przeznaczone do umieszczania w nich żywności.
Powyższe stawki zostały ustalone przez Ministra Klimatu w rozporządzeniu z dnia 7 grudnia 2023 roku (Dz. U. poz. 2679).
Opłata za opakowania z tworzyw sztucznych, a podatek VAT
Zgodnie z art. 29a ust. ustawy o VAT za podstawę opodatkowania uważa się wszystko co stanowi zapłatę, którą sprzedawca towarów/usług otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy lub usługobiorcy za dokonaną sprzedaż. Do kwoty tej zaliczają się wszelkie dotacje, subwencje oraz inne dopłaty o podobnym charakterze, które bezpośrednio wpływają na cenę dostarczanych towarów lub usług świadczonych przez podatnika. Mówi o tym art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. Dodatkowo do podstawy opodatkowania wlicza się również podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze z wyłączeniem kwoty podatku VAT oraz inne koszty dodatkowe, jak: prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia jakie zostały pobrane przez dostawcę towarów lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.
Naliczona opłata za opakowania z tworzyw sztucznych może zostać uznana za jeden z elementów wynagrodzenia za dostarczony towar, co oznacza, że powiększa ona podstawę opodatkowania podatkiem VAT. Od kwoty podstawy opodatkowania podatnik może wyliczyć należny podatek VAT. Doliczana do produktu oplata plastikowa powinna zawierać podatek VAT. Opłatę należy wykazać na paragonie lub fakturze w cenie posiłku lub napoju. Podlega ona pod opodatkowanie taką samą stawką podatku od towarów i usług co sprzedawany towar.
Sposób wyliczania podatku VAT za jedno opakowanie
Kwotę podatku VAT dla towarów lub usług objętych podatkiem od towarów i usług oblicza się w następujący sposób korzystając ze wzoru:
KP = (WB x SP) : (100 + SP), gdzie:
KP – kwota podatku
WB – wartość dostarczonych towarów/usług objętych stawką podatku z uwzględnieniem kwoty podatku, czyli wartość sprzedaży brutto
SP – stawka podatku.
PRZYKŁAD Jeżeli doliczana cena za opakowanie razem z opłatą za produkty jednorazowego użytku wynosi 1 zł brutto, to przy założeniu, że właściwa stawka podatku dla danego towaru/usługi wynosi 23%, to wartość kwoty podatku VAT będzie wynosiła 0,19 zł.
(1 zł x 23%) : (100 + 23%) = 0,19 zł.
Opłata za plastikowy kubek lub opakowanie – czy musi być wyszczególniona na paragonie lub fakturze?
Jeżeli produkt zostanie dostarczony do nabywcy w opakowaniu, czyli w kubku lub w pojemniku na żywność, to pobrana opłata plastikowa powinna zostać wykazana na paragonie lub fakturze ze stawką podatku odpowiadającą produktowi, do którego doliczana jest opłata, czyli wg stawki przewidzianej dla sprzedawanego produktu np. napoju lub posiłku. Doliczoną opłatę ewidencjonuje się na kasie rejestrującej w jednej pozycji razem z ceną danego towaru. W związku z tym nie ma potrzeby, aby na paragonie lub fakturze dzielić cenę towaru i oddzielnie uwzględniać: wartość towaru oraz wartość opłaty. Sprzedawca ma obowiązek doliczania opłaty plastikowej do każdej sztuki produktu zapakowanego w plastik sprzedawanej dla klienta będącego odbiorcą końcowym.
W przypadku, kiedy użytkownik końcowy nabywa towar na własny użytek i nie ma zamiaru go dalej odsprzedawać, to do każdej sztuki danego towaru należy doliczyć opłatę w wysokości 0,20 zł (kubki) + VAT. Natomiast, jeżeli nabywca ma zamiar odsprzedać nabyty towar w ramach prowadzonej działalności gospodarczej za pośrednictwem jednostki handlu detalicznego, handlu hurtowego lub jednostki gastronomicznej oferujących produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy, które są opakowaniami, to napoje lub żywność pakowane przez sprzedawcę w wymienione produkty z tworzyw sztucznych zobowiązują sprzedającego do pobrania opłaty plastikowej od użytkownika końcowego, który zakupił u niego wymienione produkty.
Czy przepisy pozwalają przedsiębiorcy samodzielnie ustalać stawki za jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych? Czy pobrana opłata powinna zostać w całości odprowadzona do urzędu skarbowego?
Kwotę poboru opłaty plastikowej przedsiębiorca ma obowiązek odprowadzić w całości do urzędu skarbowego na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce pobrania opłaty w terminie do dnia 15 marca następnego roku po roku kalendarzowym, w którym została pobrana opłata. Opłata plastikowa nie może być niższa od tej określonej w rozporządzeniu, czyli 0,20 zł lub 0,25 zł oraz VAT.
Kiedy opakowania z tworzyw sztucznych powinny być opodatkowane VAT?
Zgodnie z przepisami opakowania sprzedawane oddzielnie bez żywności objęte są podatkiem VAT. Jak stanowi art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku VAT podatkiem tym objęta jest odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Za dostawę towarów uważa się przeniesienie prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel. W związku z tym sprzedaż samych opakowań nawet, jeżeli brak jest w nich zawartości uważana jest za dostawę towarów zgodnie z ustawą o VAT, a więc powinna być opodatkowana podatkiem od towarów i usług. Jeżeli będzie miała miejsce odrębna dostawa opakowań niezależnie od zakupu posiłku lub napoju, to w takiej sytuacji dochodzi do nowej transakcji w ramach, której klient kupuje dodatkowe opakowanie i będzie to oddzielna transakcja dostawy, która powinna zostać opodatkowana stawką podatku VAT w wysokości 23%.
Odrębnej transakcji nie będzie stanowić natomiast dostawa opakowania, kiedy klient w ramach usługi gastronomicznej zabiera ze sobą w jednorazowym opakowaniu część zamówionego jedzenia, którego nie skonsumował. Jak uważa Ministerstwo Finansów dostawa takiego opakowania jest spójna ze świadczoną usługą restauracyjną i jest traktowana jako jedna dostawa.
Kwota podatku VAT naliczanego od pustych opakowań bez zawartości sprzedawanych samodzielnie – rozliczanie opłaty plastikowej
Jeżeli dochodzi do sprzedaży pustych opakowań bez ich zawartości, to taka sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT stawką podatkową właściwą dla danego opakowania w wysokości 23%. Oplata plastikowa pobierana jest również od opakowań jednorazowych z tworzyw sztucznych sprzedawanych przez Internet.
W przepisach ustawy o PIT i CIT nie znajdują się żadne szczególne regulacje dotyczące zarówno przychodów jak i kosztów. Z uwagi na brak odpowiednich przepisów dotyczących opłaty za produkty jednorazowego użytku wyprodukowane z tworzyw sztucznych, które służą jako opakowania oraz biorąc pod uwagę konieczność przekazywania opłaty na konto marszałka województwa w ustawowym terminie należy wzorować się na opinii Ministerstwa Finansów zgodnie, z którą pobrana i odprowadzona przez przedsiębiorcę opłata plastikowa nie stanowi dla niego przychodu ani kosztu uzyskania przychodów.
Podsumowanie
Przedsiębiorca ma obowiązek naliczyć i doliczyć do ceny sprzedawanego produktu tzw. opłatę plastikową. Stawka VAT powinna być odpowiednia dla stawki sprzedawanego produktu. Opłata nie musi być wyszczególniana na paragonie lub fakturze i przedstawiana w oddzielnej pozycji niż cena podstawowego towaru. Opłata pobierana jest od użytkownika końcowego, inaczej odbiorcy, który nabył dane towary na własne potrzeby bez zamiaru ich dalszej odsprzedaży.
