Paragon fiskalny i jego rola
Paragon fiskalny to dowód sprzedaży, który jest wystawiany przez podatników VAT na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub rolników ryczałtowych. Zgodnie z art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy o VAT, przedsiębiorcy prowadzący ewidencję sprzedaży za pomocą kas rejestrujących są zobowiązani do wystawienia i wydania nabywcy paragonu fiskalnego lub faktury.
Istotnym faktem jest, że paragon fiskalny musi być wystawiony i wydany nabywcy bez jego żądania podczas dokonywania sprzedaży – nie później niż w momencie przyjęcia należności, niezależnie od formy płatności. W praktyce, większość transakcji detalicznych kończy się wydaniem paragonu fiskalnego, który dokumentuje nie tylko kwotę sprzedaży brutto, ale także wartość podatku VAT według przypisanych stawek.Korygowanie treści paragonu fiskalnego
Kasy fiskalne, z których korzystają przedsiębiorcy, są skonstruowane w taki sposób, aby uniemożliwiać modyfikację zapisanych transakcji. Paragon fiskalny, raz zapisany w pamięci kasy, staje się niezmienialny. Korekta jego treści, w przeciwieństwie do faktur, jest możliwa wyłącznie przed wydrukowaniem dokumentu.
Jeżeli po wydrukowaniu paragonu fiskalnego okaże się, że doszło do pomyłki – np. błędnie wprowadzono stawkę VAT, przedsiębiorca nie może po prostu zmienić treści paragonu. W takim przypadku istnieje konieczność zastosowania odpowiednich mechanizmów korekcyjnych, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.Oczywista pomyłka i procedura korekty
W rozporządzeniu w sprawie kas rejestrujących, paragraf 3 ust. 4-5 wskazuje, że w przypadku oczywistej pomyłki, podatnik musi niezwłocznie dokonać korekty przez wprowadzenie danych do odrębnej ewidencji.
Korekta powinna obejmować:- błędnie zewidencjonowaną sprzedaż (wartość sprzedaży brutto i wysokość podatku należnego),
- krótki opis przyczyny pomyłki i okoliczności jej powstania,
- dołączenie oryginału paragonu potwierdzającego sprzedaż, w której wystąpiła pomyłka.
Zakaz ingerencji w pamięć fiskalną
Kasa fiskalna, ze względu na swoją konstrukcję, uniemożliwia modyfikację zapisanych danych po wydrukowaniu paragonu. Oznacza to, że w sytuacji wystąpienia błędu, korekta nie dotyczy samego dokumentu (paragonu), ale transakcji. Podatnik ma obowiązek prowadzić rzetelną dokumentację sprzedaży, jednak wszelkie zmiany muszą być dokonywane w dodatkowej ewidencji, a nie bezpośrednio na paragonie.Zawyżony VAT na paragonie – problematyka korekty
Jednym z najczęściej spotykanych problemów w praktyce przedsiębiorców jest zawyżenie stawki VAT na paragonie fiskalnym. Omyłkowe wprowadzenie wyższej stawki podatku, np. 23% zamiast 8%, prowadzi do niepoprawnego obliczenia kwoty podatku należnego i ceny brutto, co wpływa na finalnego konsumenta, który płaci zawyżoną kwotę.
Polskie organy podatkowe konsekwentnie odmawiają prawa do korekty zawyżonego VAT na paragonie. W interpretacjach podatkowych argumentują, że podatek VAT ma charakter cenotwórczy, a jego ciężar ponosi ostateczny konsument. Z tego względu, zwrot zawyżonego VAT jest możliwy tylko wtedy, gdy sprzedawca zidentyfikuje nabywcę transakcji i dokona zwrotu różnicy.
Organy podatkowe podkreślają, że bez możliwości zidentyfikowania konkretnego nabywcy, który poniósł koszt zawyżonego VAT, nie ma podstaw do dokonania korekty podatkowej. Sam fakt prowadzenia dodatkowej ewidencji nie wystarcza, aby skorygować stawkę VAT i dokonać zwrotu nadpłaconego podatku na rzecz Skarbu Państwa.Wyjątki – stanowisko sądów administracyjnych
Choć organy podatkowe zajmują stanowisko nieprzychylne podatnikom w sprawach korekty VAT na paragonach, sądy administracyjne wykazują większą elastyczność. Przykładem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 4 czerwca 2020 roku (sygn. akt I SA/Rz 263/20). Sąd uznał, że jeśli zawyżenie stawki VAT było wynikiem błędu, podatnik powinien mieć prawo do jego skorygowania, jeśli tylko rozliczenie jest niezgodne z obowiązującymi przepisami.
Takie wyroki wskazują, że mimo formalnego zakazu ingerencji w pamięć fiskalną, sądy dostrzegają możliwość korekty sprzedaży w szczególnych przypadkach, gdy błędy te mają wpływ na kwoty podatkowe.Jak skutecznie skorygować VAT na paragonie?
Korekta VAT na paragonie, mimo ograniczeń wprowadzonych przez prawo, jest możliwa, ale wymaga spełnienia określonych warunków.Aby dokonać korekty, przedsiębiorca musi:
- zidentyfikować nabywcę transakcji – to kluczowy warunek, ponieważ korekta nie jest możliwa bez wskazania osoby, która faktycznie poniosła koszt zawyżonego podatku.
- prowadzić odrębną ewidencję korekt, w której uwzględnia się błędnie zewidencjonowane transakcje.
- dokonać zwrotu zawyżonego VAT na rzecz nabywcy – w przypadku zawyżonego podatku, przedsiębiorca musi zwrócić różnicę klientowi, który poniósł wyższy koszt.
Korekta paragonu – kiedy jest możliwa?
Zasadniczo paragonu fiskalnego nie można korygować tak, jak faktury – kasy fiskalne nie pozwalają na zmianę raz zarejestrowanych danych. Nie oznacza to jednak, że wystawiony paragon jest niezmienny. Przepisy wymagają prowadzenia ewidencji sprzedaży paragonowej, a rozporządzenie Ministra Finansów z 29 kwietnia 2019 r. dopuszcza prowadzenie dwóch dodatkowych ewidencji: dotyczącej zwrotów i reklamacji oraz ewidencji oczywistych pomyłek. Możliwe są więc korekty danych pierwotnych, jednak nie dotyczą one bezpośrednio zmiany stawki VAT ani wysokości podatku.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w swoich interpretacjach podatkowych (np. interpretacja z 16 marca 2023 r., 0113-KDIPT1-3.4012.780.2022.3.JM) stwierdza, że zmiana stawki VAT jest możliwa jedynie przy jednoczesnym zwrocie zawyżonej kwoty podatku konsumentowi. Taki pogląd opiera się na założeniu, że ekonomiczny ciężar VAT ponosi ostateczny nabywca. Z tego powodu, zdaniem KIS, przedsiębiorca, chcąc skorygować VAT, musiałby najpierw „zubożeć”, czyli zwrócić różnicę konsumentowi.Czy KIS ma rację?
Stanowisko Dyrektora KIS jest jednak kwestionowane. Po pierwsze, stawkę VAT określa ustawa o VAT, a nie rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących, które nie powinno blokować możliwości zastosowania właściwych przepisów. Po drugie, przepisy dotyczące nadpłat podatku nie przewidują konieczności „zubożenia” podatnika. Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wielokrotnie stwierdził (np. wyroki z 17 marca 2022 r.), że przedsiębiorca nie musi zwracać różnicy konsumentowi, aby mógł odzyskać nadpłatę VAT. Co więcej, stosowanie zawyżonych stawek VAT prowadziłoby do wyższych cen, co czyniłoby podatnika mniej konkurencyjnym, a więc ryzyko nadużyć jest niewielkie.Stanowisko sądów i oczekiwanie na wyrok TSUE
Choć orzeczenia NSA wskazują na prawidłową interpretację przepisów, sprawa nie jest jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta. NSA skierował pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), który ma orzec, czy odmowa zwrotu nadpłaty z tytułu zawyżonego VAT na paragonie jest zgodna z unijnymi przepisami. Na korzyść podatników przemawia już wyrok TSUE z grudnia 2022 r. (C-378/21), w którym trybunał stwierdził, że korekta VAT nie powinna być blokowana, nawet jeśli przedsiębiorca nie poniósł bezpośredniego kosztu nadpłaty.Konsekwencje podatkowe
Warto także pamiętać, że korekta VAT wpływa na rozliczenia podatku dochodowego. Obniżenie stawki VAT zmienia proporcję między VAT należnym a przychodem podatkowym. Ostatecznie może to prowadzić do konieczności skorygowania również podatku dochodowego – mniejszy VAT to wyższy przychód do opodatkowania.Kilka słów podsumowania
Korekta VAT na paragonie fiskalnym to skomplikowany proces, który wymaga zachowania określonych procedur i spełnienia wielu warunków. Choć organy podatkowe odmawiają prawa do korekty w przypadku zawyżenia VAT, sądy administracyjne niejednokrotnie przyznają rację podatnikom, podkreślając, że błędy w stawkach VAT powinny być możliwe do skorygowania. Aby skutecznie skorygować VAT, kluczowe jest jednak prowadzenie odrębnej ewidencji oraz możliwość zidentyfikowania nabywcy transakcji.
Przedsiębiorcy, którzy napotkali problem zawyżonego VAT na paragonie, powinni dokładnie zapoznać się z obowiązującymi przepisami oraz interpretacjami organów podatkowych i orzeczeniami sądów, aby uniknąć potencjalnych problemów związanych z korektą podatkową.
Data publikacji: 2024-11-11, autor: FakturaXL
