Jak rozliczyć sprzedaż bonów, które nie zostały wykorzystane?

Niektórzy przedsiębiorcy wykorzystują w prowadzonej działalności gospodarczej vouchery, bony towarowe lub karty podarunkowe. W ten sposób chcą zwiększyć sprzedaż i rozwinąć bardziej firmę. W jaki sposób przedsiębiorca powinien rozliczyć bony pod kątem podatkowym, zwłaszcza w sytuacji, kiedy nie zostaną one wykorzystane.

Czym jest bon? 

Bon został uznany za instrument płatniczy. Stanowi pewnego rodzaju wynagrodzenie lub część wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług. Potencjalni dostawcy lub usługodawcy mogą zostać wskazani na bonie lub ich dane mogą być podane w dokumentach związanych z bonem. Bony towarowe emitują same przedsiębiorstwa, które umożliwiają ich realizację lub w ich emisji mogą brać udział podmioty pośredniczące. Nabywcą bonu może być osoba fizyczna lub przedsiębiorstwo. Bony towarowe najczęściej kupowane są z okazji świąt, a następnie wydawane są pracownikom. 

Rodzaje bonów

Rozróżniamy:

• bon jednego przeznaczenia (SPV)
• bon różnego przeznaczenia (MPV). 

Bon jednego przeznaczenia jest bonem, dla którego miejscem dostawy towarów lub świadczenia usług, których dotyczy bon, a także kwota należnego podarku VAT z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług znane są w momencie emisji bonu
Bon różnego przeznaczenia jest innym bonem niż bon jednego przeznaczenia. W jego przypadku nie jest znane miejsce świadczenia usług lub dostawy towarów. Nie jest znana też wartość podatku należnego, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze. 

Co jeszcze należy wiedzieć o bonie? 

Bon przeważnie posiada określony cel handlowy lub promocyjny. Konsumenci zwykle otrzymują bony poprzez ich zakup, ale zdarzają się też przedsiębiorcy, którzy oferują darmowe bony. Za pomocą bonów przedsiębiorcy starają się pobudzić sprzedaż określonych towarów i usług. Bony pomagają również budować lojalność wobec klientów i tym samym rozwijać rynek zbytu. 
Bon wymieniany na towary lub usługi nie jest traktowany jak płatność, ale wynika z płatności dokonanej w związku z emisją bonu przez emitenta lub przejęciem bonu przez następnego właściciela.

Bon może występować w postaci:

• materialnej np. papierowej
• elektronicznej np. w postaci kodu kreskowego bądź numerowego. 

Rozliczanie bonów – podatek VAT 

W Polsce każda transakcja powinna być obowiązkowo rozliczona pod kątem przepisów podatkowych. Rozliczenie podatkowe VAT inaczej wygląda w przypadku bonów jednego przeznaczenia, a inaczej przy bonach różnego przeznaczenia. 

Bony jednego przeznaczenia (SPV) – podatek VAT powinien być pobrany od każdej transmisji bonu już w momencie jego emisji. Przekazanie towarów lub faktyczne świadczenie usług w zamian za bon nie jest uważane za transakcję niezależną. Oba przypadki podlegają pod jedną stawkę podatku VAT. Obowiązuje zasada, że w przypadku przedsiębiorcy działającego we własnym imieniu każdy transfer dokonany w chwili emisji bonu zostaje uznany za dostawę towarów lub świadczenie usług, których dotyczy bon jednego przeznaczenia. 

Bony różnego przeznaczenia (MPV) – podatek VAT należy pobrać w chwili dostarczenia towarów lub wykonania usługi, których dotyczy bon. Każdy transfer, który będzie miał miejsce w tej sytuacji nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Dostawa towarów lub świadczenie usług bonu MPV objęte są różnymi stawkami VAT. 
Wartość nominalna bonu określana jest w kwocie brutto (netto z podatkiem VAT). Podstawę opodatkowania stanowi kwota jaką zapłacił konsument zmniejszona o podatek VAT zawarty w tej kwocie. 
 

Na czym polega emisja bonów? 

Emisja bonów polega na przekazaniu bonu przez emitenta do pierwszego posiadacza, czyli mówiąc prosto jest to sprzedaż bonu. Oznacza pierwsze wprowadzenie bonu do obrotu bez czynności składających się na jego wytworzenie. Za emisję nie uważa się wydrukowania bonów przez drukarnię w ramach zlecenia przez emitenta, ani nie jest nią też przekazanie na zlecenie emitenta wydrukowanych bonów.  

Kim jest emitent i kiedy ma miejsce transfer bonu?

Transfer bonu, inaczej emisja bonu, a także każde przekazanie bonu następujące po emisji. 
Emitentem jest podmiot zlecający drukarni wydrukowanie bonów, które następnie sprzedaje na własny rachunek. Emitent działa we własnym imieniu. Może nim być przykładowo: Skarb Państwa, instytucja finansowa, a także przedsiębiorca. 

Rozliczanie bonów – podatek dochodowy

Przy określaniu wysokości podatku dochodowego płaconego od bonów należy w pierwszej kolejności określić czym jest przychód. W działalności gospodarczej za przychód uważane są kwoty należne nawet, jeżeli faktycznie nie zostały otrzymane. Przychodu nie stanowią pobrane wpłaty lub ujęte należności za dostawy towarów i usług wykonane w kolejnych okresach rozliczeniowych, inaczej zaliczki. Według organów podatkowych, jeżeli zaliczka zostanie wpłacona na 100% wartości zamówienia, czyli ma charakter definitywny i jest bezzwrotna, to należy ująć ją w przychodach firmy. 

Za moment powstania przychodu uważany jest dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi bądź częściowego wykonania usługi, jednak nie może to być później niż dzień wystawienia faktury lub uregulowania należności. 
W momencie dokonania transferu bonu jednego przeznaczenia od razu znana jest kwota netto danej transakcji. Przy bonach różnego pochodzenia taka kwota nie jest wiadoma. 

Organy podatkowe uważają, że sprzedaż bonów w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy traktować jak zaliczkę pobieraną na przyszłą dostawę towarów i usług. Podatnicy często zastanawiają się jaką datę powinni uznać za datę powstania przychodu w przypadku bonów różnego przeznaczenia. Między innymi pytanie poruszające powyższą kwestię pojawiło się w interpretacji o numerze 0111-KDIB1-3.4010.410.2021.4.JKT z dnia 3 listopada 2021 roku, w której Dyrektor KIS przyznał rację przedsiębiorcy i uznał, że przychód podatkowy powstaje w chwili wykorzystania bonu przez klienta w momencie nabycia towaru lub usługi. Jeżeli bon nie zostanie zrealizowany w całości lub w części, to w takiej sytuacji przychód powstaje dopiero w dniu, w którym upłynie termin jego ważności. 

Jak to się ma więc do stanowiska wyrażonego powyżej stwierdzającego, że wpłacona zaliczka na 100% wartości zamówienia o charakterze definitywnym i bezzwrotnym powinna być traktowana jak przychód. W zasadzie bony jednego przeznaczenia spełniają powyższe założenia, ponieważ już w momencie ich sprzedaży znana jest kwota podatku VAT oraz kwota netto przychodu. Natomiast w przypadku bonów różnego przeznaczenia nie ma już takiej przejrzystości, co do zaliczki na 100%, ponieważ bon może być zrealizowany na nieznaną kwotę, która może być niższa lub wyższa.   

Niewykorzystanie bonu, a podatek VAT (bon różnego przeznaczenia)

Kwestia rozliczania niewykorzystanych bonów odnosi się przede wszystkim do bonów różnego przeznaczenia. Do bonów tego rodzaju nie jest naliczany podatek VAT zarówno w momencie jego emisji, jak i transferu. W sytuacji, w której nabywca nie wykorzysta całej kwoty bonu, to wartość zakupu kształtuje się poniżej wartości nominalnej. Kwestia ta została poruszona w wydanych interpretacjach. Poniżej dwie odmienne opinie na ten temat. Przykładowo w interpretacji nr 0111-KDIB3-2.4012.579.2021.3.MN z dnia 2 lutego 2022 roku podatnik zadał pytanie dotyczące sposobu rozliczania bonów różnego przeznaczenia. W odpowiedzi Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej napisał, że kwota niezrealizowanego bonu różnego przeznaczenia MPV nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Zdaniem Dyrektora, kwoty otrzymywane przez zainteresowaną spółkę od klientów w związku z wydaniem im bonów MPV nie mogą zostać uznane za kwoty otrzymywane za czynności podlegające pod opodatkowanie podatkiem VAT. Oznacza to, że zatrzymane kwoty pochodzące ze sprzedaży niewykorzystywanych bonów lub ich części po upływie terminu ich ważności również nie podlegają pod opodatkowanie VAT, ponieważ nigdy nie miało miejsca faktyczne przekazanie towarów lub nie doszło do faktycznego świadczenia usług w zamian za bony. Powyższa kwestia została uregulowana w art. 29a ust. 1b ustawy o VAT. 

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej swoje stanowisko przedstawione w powyższej interpretacji oparł na przeprowadzonej analizie wskazanego przepisu, z której wynika, że niewykorzystana część bonu różnego przeznaczenia nie podlega pod opodatkowanie podatkiem VAT. 

Zupełnie odmienne stanowisko zostało przedstawione w interpretacji nr 0114-KDIP1-3.4012.233.2019.2.ISK z dnia 10 września 2019 roku. Podatnik zadał pytanie jak należy rozliczyć bon różnego przeznaczenia wykorzystany w kwocie niższej niż jego wartość nominalna oraz czy w podstawie do opodatkowania powinna znaleźć się cena brutto sprzedanych towarów i usług, czyli kwota faktycznie zapłacona za bony pomniejszona o niezrealizowaną przez klienta wartość bonu i o kwotę podatku należnego za sprzedane towary lub usługi. Należy wskazać, że różnica pomiędzy kwotami nie jest zwracana do nabywcy.
Według Dyrektora KIS takie stanowisko jest nieprawidłowe. Dyrektor uznał, że w podstawie do opodatkowania dla wskazanego bonu różnego przeznaczenia powinna zostać przyjęta kwota wynagrodzenia jaką nabywca zapłacił za bon, czyli w opisanym przypadku jest to wartość nominalna bonu. Kwota ta powinna być pomniejszona o kwotę podatku VAT za dostarczone towary lub wyświadczone usługi. 

W przypadku bonów różnego przeznaczenia podstawa opodatkowania z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług dokonanych w zamian za bon, który został zrealizowany w części może być równa właściwej części wynagrodzenia zapłaconego za ten bon różnego przeznaczenia, która została pomniejszona o kwotę podatku VAT i związana jest z dostarczonymi towarami lub świadczonymi usługami.  

Ewidencjonowanie bonów na kasie fiskalnej 

Zasadniczo bony sprzedawane są osobom fizycznym, co oznacza, że ich sprzedaż powinna być zaewidencjonowana na kasie fiskalnej, jeżeli sprzedawca nie korzysta ze zwolnienia z kasy.  
W przypadku sprzedaży bonów jednego przeznaczenia sprzedawca powinien w dniu sprzedaży wystawić paragon. Sprzedaż bonów różnego przeznaczenia wymaga wystawienia paragonu w dniu dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi bądź z upływem terminu ważności bonu. Potwierdzeniem na stosowanie takiej zasady są interpretacje wydawane przez organy podatkowe. Za przykład może posłużyć interpretacja nr 0111-KDIB3-2.4012.802.2020.2.AZ z dnia 18 grudnia 2020 roku.
W przypadku bonu jednego przeznaczenia, kiedy sprzedaż ewidencjonowana jest na kasie fiskalnej przedsiębiorca może rozpoznać przychód w dniu pobrania wpłaty. Wiąże się to z treścią ustawy o PIT dotyczącą pobrania wpłat na przyszłe dostawy towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych podlegające rejestracji z zastosowaniem kasy fiskalnej. 

Sprzedaż bonów w pliku JPK_V7

Czynni podatnicy VAT mają obowiązek oznaczania we właściwy sposób wybranych transakcji w pliku JPK_V7. Obowiązkiem tym zostały objęte także niektóre transakcje związane ze sprzedażą bonów.

Podatników obowiązują następujące oznaczenia w JPK_V7: 

• B_SPV - transfer bonu jednego przeznaczenia dokonanego przez przedsiębiorcę działającego we własnym imieniu
• B_SPV_DOSTAWA – dotyczy dostawy towarów oraz świadczenia usług, które związane są z bonem jednego przeznaczenia na rzecz przedsiębiorcy, który dokonał emisji bonu zgodnie z art. 8a ust. 4 ustawy o VAT, czyli jeżeli dostawca towarów lub usługodawca nie jest przedsiębiorcą działającym we własnym imieniu, który wyemitował bon jednego przeznaczenia to należy uznać, że dostawca ten bądź usługodawca dokonali odpowiednio dostawy towarów lub świadczenia usług, których dotyczy bon na rzecz przedsiębiorcy, który wyemitował ten bon
• B_MPV_PROWIZJA – dotyczy usług pośrednictwa oraz innych usług związanych z transferem bonu różnego przeznaczenia, które są opodatkowane zgodnie z art. 8b ust. 2 ustawy o VAT. Jeżeli transferu bonu różnego przeznaczenia dokonuje inna firma niż przedsiębiorca dokonujący czynności opodatkowanej podatkiem VAT to opodatkowaniu podlegają usługi pośrednictwa oraz inne usługi, które mogą zostać zidentyfikowane jako usługi dystrybucji lub promocji dotyczące tego bonu. 

PRZYKŁADY

• B_SPV - przedsiębiorca dostarczył towary opodatkowane stawką 23%. Postanowił zająć się sprzedażą bonów jednego przeznaczenia. Taką transakcję powinien oznaczyć w JPK_V7 jako B_SPV
• B_SPV_DOSTAWA - Przedsiębiorca podjął współpracę z inną firmą, która podjęła się dla niego wykonania usług. Przedsiębiorca płaci za usługę bonem SPV. W tym przypadku przedsiębiorca dokonuje transferu bonu i oznacza transakcję w JPK_V7 jako B_SPV. Natomiast firma świadcząca usługi na rzecz przedsiębiorcy powinna oznaczyć daną transakcję w pliku JPK_V7 jako - B_SPV_DOSTAWA
• B_MPV_PROWIZJA – przedsiębiorca zajmuje się sprzedażą bonów różnego przeznaczenia dla innych podmiotów zajmujących się ich dystrybucją. Taka sprzedaż powinna być wykazana w JPK_V7 przez przedsiębiorcę jako B_MPV_PROWIZJA. 

Podsumowanie

Rozliczanie bonów nie jest łatwym zadaniem. W zależności od rodzaju bonu obowiązują inne regulacje związane z podatkiem VAT, a inne z podatkiem PIT. Różnią się też zasady obowiązujące przy bonach jednego przeznaczenia, a inne przy bonach różnego przeznaczenia, głównie w podatku VAT. W bonach jednego przeznaczenia SPV obowiązek podatkowy powstaje w momencie emisji i transferu bonu. Natomiast w przypadku bonu różnego pochodzenia MPV obowiązek podatkowy powstaje w momencie dostawy towarów lub świadczenia usług. Jeżeli bon MPV nie zostanie w całości wykorzystany lub zostanie wykorzystany w części to w takiej sytuacji nie ma konieczności rozliczania podatku VAT od części lub całości. Takie stanowisko zostało potwierdzone przez organy podatkowe w wydanych interpretacjach. 

Rozliczenie zakupu bonów w podatku dochodowym traktowane jest przez urząd skarbowy na takich samych zasadach jakie obowiązują przy rozliczaniu zaliczki. W tej sytuacji przychód powstaje w chwili realizacji dostawy lub usługi. Ze względu na to, że nabywcami bonów najczęściej są konsumenci, to ich sprzedaż podlega pod ewidencję na kasie fiskalnej. W tej sytuacji przy zaliczce za datę powstania przychodu uważa się datę wpłaty. Jednak należy mieć na uwadze fakt, że w chwili zakupu bonu różnego przeznaczenia nie jest znana kwota netto transakcji, dlatego w jego przypadku nie obowiązuje powyższa zasada. Możliwość taka nie jest przewidziana również dla przedsiębiorców zwolnionych z VAT. Przychód powinien zostać wykazany w kwocie netto wartości nominalnej bonu. Nie ma znaczenia czy bon został wykorzystany, czy też nie. Powyższe dotyczy obu rodzajów bonu. 
Przedsiębiorcy mają obowiązek właściwego oznaczania transakcji związanych ze sprzedażą bonów w pliku JPK_V7.

Data publikacji: 2023-08-06, autor: FakturaXL