Obecnie na rynku pracy coraz częściej można zaobserwować zjawisko obniżania wynagrodzeń pracowniczych. Powodem jest trudna sytuacja gospodarcza spowodowana trwającą już od ponad roku pandemią koronawirusa. Przedsiębiorcy chcąc przetrwać ten trudny czas zmuszeni są do podejmowania różnych kroków ratujących firmę, jak np.: redukcja etatów, czy obniżanie pensji pracownikom.
Dzisiaj coraz więcej firm boryka się z brakiem płynności finansowej. Duża część kontrahentów spóźnia się z zapłatą za towar, co w konsekwencji jest przyczyną, że dobrze funkcjonujące przedsiębiorstwo zaczyna popadać w kłopoty finansowe. Pracodawcy zaczynają szukać nie tylko dodatkowych źródeł finansowania, ale również zastanawiają się nad wprowadzeniem oszczędności w firmie. Jednym ze sposobów, do których uciekają, jest obniżanie pensji pracowników.
Umowa o pracę – w jakim stopniu chroni pracownika?
Umowa o pracę zapewnia pracownikowi pewnego rodzaju ochronę prawną. Jej zawarcie wiąże się z licznymi obowiązkami i prawami pracodawcy względem pracownika i odwrotnie. Stopień ochrony zależy od rodzaju zawartej umowy, która może mieć postać umowy na czas próbny, określony i nieokreślony. Jedną z podstawowych zasad obowiązujących w prawie pracy jest ochrona wysokości wynagrodzenia umownego. Pomimo tego pracodawca ma prawo obniżyć pensję o ile będzie to zgodne z przepisami prawa i odbędzie się wg określonych reguł.
Obniżka wynagrodzenia
może mieć miejsce po spełnieniu podstawowych formalności. Wybór sposobu zależy od koncepcji pracodawcy, jego oczekiwań i możliwości negocjacyjnych. Obowiązkiem zatrudniającego jest zaproponowanie pracownikowi nowych warunków pracy i płacy. Do obniżenia wynagrodzenia może dojść za porozumieniem stron. Jest to najbardziej korzystna i przyjazna forma porozumienia. Pracodawca spotyka się z pracownikiem i przedstawia mu nowe warunki jakie może mu zaproponować w tym czasie. Dozwolona jest negocjacja w wyniku której współpraca może zostać przedłużona lub zakończona.
Warunki obniżenia wynagrodzenia
mogą zostać przekazane pracownikowi przez wręczenie mu przez pracodawcę tzw. wypowiedzenia zmieniającego. Taki sposób jest prawidłowy i zgodny z przepisami Kodeksu pracy, w którym zostało określone też, że wypowiedzenie polega na zmianie warunków zatrudnienia z umowy na mniej korzystne dla pracownika w stosunku do tych, które obowiązywały do tej pory. W wypowiedzeniu zmieniającym nie chodzi o zakończenie stosunku pracy, ale o zmianę warunków obowiązujących w chwili obecnej. W przypadku zaakceptowania przez pracownika nowych warunków zatrudnienia nie jest wymagane sporządzenie nowej umowy o pracę. Wystarczy dołączyć aneks do już obowiązującej. Wypowiedzenie zmieniające powinno być przygotowane i skutecznie doręczone pracownikowi na piśmie. Powyższe dotyczy wszystkich umów zawartych zarówno na okres próbny, czas nieokreślony, a także na czas dłuższy niż 6 miesięcy jeżeli strony zastrzegły, że jest możliwość złożenia wypowiedzenia.
Obniżenie wynagrodzenia, a zgoda pracownika
Wypowiedzenie zmieniające powinno zawierać warunki dalszej pracy oraz wynagrodzenia przedstawione w sposób przejrzysty i dokładny. Obowiązkiem pracodawcy jest poinformowanie pracownika o przysługującym mu prawie wniesienia sprzeciwu (odmowy przyjęcia nowych warunków). Pracownik na wniesienie sprzeciwu ma określony czas. Przeważnie upływa on przed połową okresu wypowiedzenia. Jeżeli w tym czasie nie złoży sprzeciwu, to oznacza, że wyraził zgodę na zmianę warunków. Brak umieszczenia przez pracodawcę na piśmie informacji o wniesieniu sprzeciwu daje zatrudnionemu możliwość złożenia oświadczenia o odmowie przyjęcia warunków w terminie do końca okresu wypowiedzenia. W przypadku odmowy ich przyjęcia, umowa o pracę zgodnie z prawem zostaje rozwiązana z upływem okresu wypowiedzenia. Niby pracownik ma prawo nie zgodzić się na obniżenie wynagrodzenia, ale skutkiem podjęcia takiej decyzji jest zakończenie stosunku pracy.
Konsekwencje zmniejszenia wynagrodzenia
Pracodawca ma prawo obniżyć pracownikowi wynagrodzenie jeżeli zajdą ku temu ważne powody. Jednym z takich powodów jest na pewno widmo bankructwa firmy lub duży spadek jej przychodów. Zmniejszenie pensji nie musi być stałe. Jeżeli po jakimś czasie sytuacja w przedsiębiorstwie poprawi się, to pracodawca może zaproponować pracownikowi powrót do poprzedniej kwoty wynagrodzenia. Obniżenie pensji nie jest możliwe w przypadku osoby otrzymującej wynagrodzenie w wysokości najniższej krajowej. Takim osobom można zaproponować zmniejszenie czasu pracy, na mniej niż pełen etat. Jeżeli pracownik stwierdzi, że wypowiedzenie zmieniające narusza jego prawa, to może wystąpić do sądu o rozstrzygnięcie.
Obniżenie wynagrodzenia w świetle pandemii koronawirusa
W czasach trwania pandemii koronawirusa zmieniły się możliwości pracodawcy w sprawie zmniejszenia pensji pracownika. W tarczy antykryzysowej pojawiły się zapisy, które dają pracodawcy możliwość korzystania z takich rozwiązań jak między innymi: obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika maksymalnie o 20% jednak nie więcej niż do połowy etatu z zastrzeżeniem, że otrzymane wynagrodzenie nie może być niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatkowo przedsiębiorca może zastosować w stosunku do pracownika tzw. postojowe i w okresie jego obowiązywania wypłacać mu pensję w obniżonej wysokości jednak nie więcej niż o 50% od tego otrzymywanego do tej pory i które nie może być niższe od ustawowej pensji minimalnej.
