Czasami w przedsiębiorstwie z różnych powodów dochodzi do przestojów. Mogą one wynikać np.: z produkcji sezonowej, czy z problemów ze sprzedażą wyprodukowanych towarów. Przedsiębiorcy w takiej sytuacji ograniczają bieżące wytwarzanie towarów, co może przełożyć się na zmniejszenie liczby zatrudnionych osób lub obniżkę wynagrodzenia. Za czas przestoju pracownicy mogą otrzymywać tzw. wynagrodzenie postojowe. Jest to zgodne z przepisami prawa pracy.
Przestój jako pojęcie nie zostało szczegółowo uregulowane. Jego definicję można ustalić na podstawie Kodeksu pracy. Przez przestój należy rozumieć przerwę w wykonywaniu pracy, gdzie pracownik był gotowy do jej podjęcia ale nie mógł jej wykonywać z różnych powodów, czasami od niego niezależnych. Inaczej mówiąc przestój to nieplanowana przerwa w świadczeniu pracy, która może powstać zarówno z winy pracodawcy jak i pracownika, ale również z przyczyn niezależnych od obu stron zawartego stosunku o pracę.
Przestój najczęściej jest spowodowany:
zakłóceniami technicznymi, jak przykładowo: awaria maszyn
zakłóceniami organizacyjnymi, jak przykładowo: brak odpowiedniej ilości materiałów potrzebnych do produkcji
warunkami atmosferycznymi, np.: silny mróz, czy wysoka temperatura
innymi czynnikami, jak np.: strajk, wyłączenia prądu, pożar, inne niesprzyjające warunki atmosferyczne, czy błąd pracownika obsługującego maszynę.
Przestojem nie będzie przerwa w pracy spowodowana czynnikami ekonomicznymi (zmniejszenie produkcji, ograniczenie zamówień, brak popytu), ponieważ nie zaburzają one funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Kiedy można otrzymać wynagrodzenie postojowe?
Kwestie związane z wynagrodzeniem postojowym regulują przepisy Kodeksu pracy (art. 81 KP). Zgodnie z nim wynagrodzenie postojowe przysługuje w sytuacji kiedy:
wykonywanie pracy nie jest możliwe z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (przeszkody natury technicznej lub organizacyjnej), a
pracownik jest gotowy do wykonywania pracy
przestój nie wynika z winy pracownika.
Wysokość wynagrodzenia postojowego
Pracownik, który nie wykonuje swoich obowiązków służbowych nie z własnej winy, a z winy pracodawcy i jest gotowy do ich wykonywania to przysługuje mu wynagrodzenie za czas nie wykonywania pracy zgodnie z jego stawką zaszeregowania. Wynagrodzenie powinno być określone stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli stawka nie została określona w momencie zatrudniania, wtedy pracownikowi przysługuje 60% miesięcznego wynagrodzenia. Wartość wynagrodzenia postojowego nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Podczas przestoju pracodawca nie ma prawa wysłać pracownika bez jego zgody na urlop bezpłatny. Pracownik może wystosować wniosek o udzielenie mu urlopu bezpłatnego. Podobnie jest z urlopem wypoczynkowym. Pracodawca nie może nakazać pracownikowi, aby podczas przestoju skorzystał z urlopu wypoczynkowego. Wolne z tego tytułu możliwe jest w sytuacji kiedy urlop wypoczynkowy był wcześniej zaplanowany. Innym wyjściem jest powierzenie pracownikowi na czas przestoju innych obowiązków za wykonywanie, których otrzyma on wynagrodzenie, które nie może być niższe od wynagrodzenia postojowego z zastrzeżeniem, że musi to być praca zgodna z kwalifikacjami pracownika lub zbliżona do nich.
Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika za dodatkową pracę może on otrzymać jedynie wynagrodzenie zawarte w umowie za pracę powierzoną i wykonaną. Nie mają tu zastosowania wymogi dotyczące wynagrodzenia postojowego. Jeżeli powodem nieplanowanej przerwy w pracy były warunki atmosferyczne to w takiej sytuacji wynagrodzenie postojowe przysługuje gdy przepisy prawa pracy tak mówią. Pracownik nie może otrzymać pensji niższej od tej którą określają przepisy. Pracodawca ma prawo ustalić wyższe wynagrodzenie, którego wysokość powinna być określona najlepiej w regulaminie wynagradzania.
