Jednostki gospodarcze prowadząc działalność gospodarczą ponoszą koszty i uzyskują przychody. Osiąganie przychodów to jeden z podstawowych celów jaki przyświeca przedsiębiorcom, którzy dążą do pomnażania kapitału, co przejawia się w uzyskiwaniu przez przedsiębiorstwo jak najbardziej korzystnych wyników finansowych, co z kolei pozwala utrzymać płynność finansową, osiągać zyski i maksymalizować wartość rynkową jednostek gospodarczych.
Konta wynikowe służą do ewidencji kosztów, przychodów i wyników finansowych. Celem ich powstania była ewidencja wielkości, które mają wpływ na zmianę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Na konta wynikowe wpisuje się zaistniałe procesy gospodarcze oraz ustalenia wyniku finansowego danego przedsiębiorstwa. Rodzaje kont wynikowych:
konta kosztów
konta przychodów
konto wyniku finansowego.
Konto wynikowe zostaje otwarte w momencie kiedy zostanie na nim zaksięgowana pierwsza operacja gospodarcza. Przy otwieraniu nie są prezentowane stany początkowe. Konta wynikowe i bilansowe funkcjonują w taki sam sposób, dlatego w ich przypadku obowiązuje zasada podwójnego zapisu. Operacje gospodarcze wynikowe księgowane na koncie wynikowym w trakcie okresu obrachunkowego sprawiają, że obroty na tych kontach narastają. Na ich podstawie na koniec roku obrotowego ustala się wynik finansowy danej jednostki gospodarczej.
Koszty w działalności gospodarczej
Na koszt danego przedsiębiorstwa składa się równowartość zużytych w działalności gospodarczej zasobów majątku trwałego i obrotowego, usług obcych oraz pracy ludzkiej. Celem ponoszenia kosztów jest stworzenie nowych wartości mających postać wytworzonych produktów. Art. 3 ust. 1 pkt 31 ustawy o rachunkowości wskazuje, że koszty i straty są uprawdopodobnionymi zmniejszeniami korzyści ekonomicznych w okresie sprawozdawczym, które posiadają wiarygodnie określoną wartość występujące w formie zmniejszenia wartości aktywów lub zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które mogą doprowadzić do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększą jego niedobór w sposób inny niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.
Występujące rodzaje kosztów:
materiałowe – obejmują zużycie materiałów
osobowe – związane z wykorzystaniem pracy ludzkiej
usług obcych – odnoszą się do usług wykorzystanych w przedsiębiorstwie
amortyzacji – spowodowane zużyciem składników majątku trwałego
finansowe – wynikają bezpośrednio z transakcji związanych z różnego rodzaju działalnościami inwestycyjnymi firmy lub działalnościami finansowymi danej jednostki gospodarczej
operacyjne – związane ze zwykłą działalnością
Co to są przychody?
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 30 ustawy o rachunkowościprzez przychody i zyski należy rozumieć uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych mających wiarygodnie określoną wartość w formie zwiększenia wartości aktywów lub zmniejszenia wartości zobowiązań, które mogą doprowadzić do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.
Przychody ze sprzedaży i ich koszty
Wynik finansowy osiągany jest podczas sprzedaży. Do czynników kształtujących wynik finansowy zalicza się elementy obliczeniowe zwiększające wynik. Należą do nich przychody i zyski oraz elementy obliczeniowe zmniejszające wynik, czyli koszty, straty i obciążenia podatkowe. Do ewidencji przychodów ze sprzedaży oraz kosztów zasadniczej działalności używa się kont zespołu 7 „Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem”.
Pozostałe przychody i koszty operacyjne
Do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych zaliczają się operacje niebędące zasadniczym przedmiotem działalności danego przedsiębiorstwa, ale będące jego pośrednim skutkiem.
Przykładem pozostałych przychodów operacyjnych są np. otrzymane:
kary umowne
dotacje
darowizny
odpisane, przedawnione, umorzone lub nieściągalne zobowiązania
nadwyżka gotówki w kasie.
Do pozostałych kosztów operacyjnych zaliczają się w szczególności zapłacone:
kary umowne
darowizny
odpisane, przedawnione, umorzone lub nieściągalne należności
niezawiniony niedobór gotówki w kasie.
Przychody i koszty finansowe
Przychody i koszty finansowe polegają na przenoszeniu praw własności lub uprawnień w zakresie aktywów pieniężnych, a także inwestowaniu własnych kapitałów w działalność innych jednostek. Przychody finansowe to między innymi:
odsetki bankowe
dodatnie różnice kursowe.
Do kosztów finansowych zalicza się między innymi:
odsetki i prowizje od kredytów oraz pożyczek
ujemne różnice kursowe.
Straty i zyski nadzwyczajne
Straty/zyski nadzwyczajne oznaczają ubytki/przyrosty wartości majątku, które powstały na skutek okoliczności określanych jako nadzwyczajne. Okoliczności nadzwyczajne mogą powstawać z zakłócenia normalnej działalności gospodarczej, które zostały spowodowane zdarzeniem losowym i ryzykiem gospodarczym. Straty i zyski nadzwyczajne to po prostu skutki powstałe w wyniku zdarzeń trudnych do przewidzenia poza działalnością operacyjną danej jednostki i nie są związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności. Zdarzenia te to między innymi: klęski żywiołowe, katastrofy, napady rabunkowe.
Wynik finansowy oraz rachunek zysków i strat
Koniec roku obrachunkowego kończy przeniesienie sald kont wynikowych na konto „Wynik finansowy”. Rachunek zysków i strat jest dokumentem sporządzanym na podstawie danych zgromadzonych na kontach wynikowych. Zawiera oddzielnie przychody i koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za poprzedni i bieżący rok obrotowy. Rachunek zysków i strat udostępnia informacje na temat wielkości wyniku finansowego danego przedsiębiorstwa, jak również o strukturze poszczególnych przychodów i kosztów.
