Estoński CIT – czym jest oraz podstawowe cele i założenia
Estoński CIT jest ryczałtem od przychodów uzyskiwanych przez spółki. W założeniu miał być nowoczesnym, prostym i oszczędnym sposobem opodatkowania ograniczającym do niezbędnego minimum rozliczenia z urzędem skarbowym, a także prowadzoną księgowość. Do Polski został wprowadzony 1 stycznia 2021 roku ustawą z listopada 2020 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Jest dobrowolny. W założeniu mogą z niego skorzystać jedynie podatnicy, którzy złożą wniosek i spełnią określone warunki. Celem wprowadzenia estońskiego CIT-u było stworzenie prostego podatku dochodowego od osób prawnych w taki sposób, aby mogła z niego skorzystać spora liczba podatników. Miał być alternatywą pod względem podatkowym dla polskiego podatku CIT. Jednak stało się inaczej. Niewielka liczba podatników zdecydowała się na zmianę, dlatego prawodawca postanowił wprowadzić modyfikacje w podatku, które zaczęły obowiązywać z dniem 1 stycznia 2022 roku. Celem wprowadzonych zmian było poszerzenie grupy zainteresowanych osób, które mogłyby skorzystać z opodatkowania CIT estońskim.
Tradycyjny podatek CIT różni się od estońskiego CIT-u momentem powstania zobowiązania podatkowego, w którym spółka odprowadza zaliczki na podatek dochodowy każdego miesiąca, a na koniec roku składa rozliczenie roczne. Estoński CIT pozwala nie rozliczać podatku tak długo jak długo zysk nie wychodzi poza przedsiębiorstwo i jest przeznaczony na inwestycje. W momencie kiedy przedsiębiorca zdecyduje się na jego wypłatę akcjonariuszom lub udziałowcom w formie dywidendy będzie musiał zapłacić podatek dochodowy. W tym wypadku stawki podatku są wyższe niż przy tradycyjnym podatku CIT, ale wspólnik może odliczyć część podatku opłaconego z poziomu spółki w swoim zeznaniu PIT, co może oznaczać, że oprocentowanie jest niższe w porównaniu z podatkiem CIT tradycyjnym.
Przy estońskim CIT stosowane są 2 stawki podatkowe:
15% z ustalonej podstawy opodatkowania – podatnikiem jest podmiot mający status małego podatnika tzw. mały podatnik
25% z ustalonej podstawy opodatkowania – podatnikiem jest podmiot mający status dużego podatnika.
Kto może skorzystać z estońskiego CIT?
Z dniem 1 stycznia 2022 roku poszerzyła się grupa podmiotów, które mogą skorzystać z CIT estońskiego. Należą do nich:
spółki komandytowe
spółki komandytowo-akcyjne
proste spółki akcyjne.
Udziałowcami lub akcjonariuszami nadal mogą być tylko osoby fizyczne nieposiadające praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia na podstawie bycia założycielem. Oznacza to, że jeżeli np.: z estońskiego CIT-u będzie chciała skorzystać spółka komandytowa, a komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, to spółka komandytowa nie będzie mogła zastosować ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych.
Estoński CIT – limit przychodów po zmianach
Zgodnie z art. 28j ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 roku poz. 1800 dalej ustawa o CIT)podatnik ma prawo skorzystać z opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych jeżeli np.:
łączne przychody z działalności z poprzedniego roku podatkowego nie przekroczyły 100 000 000 zł
wartość średnich przychodów z działalności na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego z okresu opodatkowania ryczałtem nie przekroczyła 100 000 000 zł z zastrzeżeniem, że przychody liczy się z uwzględnieniem kwoty należnego podatku VAT.
Począwszy od 2022 roku powyższy limit przychodów został zlikwidowany.
Art. 28q ustawy o CIT (uchylony) – domiar podatku
Dodatkowo zgodnie z art. 28q ust. 1 ustawy o CIT podatnik, którego przychody lub wartość średnich przychodów przekroczyła kwotę 100 000 000 zł zobowiązany był do ustalenia dla dochodu w kolejnym roku podatkowym domiaru zobowiązania podatkowego. Zgodnie z powyższym podatnik do końca 2021 roku musiałby w 2022 roku obliczyć i odprowadzić domiar podatku z tytułu przekroczenia limitu przychodów. W związku z likwidacją limitu przychodów 100 000 000 zł, art. 28q ustawy o CIT został uchylony w 2022 roku.
Opodatkowanie spółek kapitałowych ryczałtem w trakcie roku
Do końca 2021 roku podatnik, który chciał skorzystać z opodatkowania estońskim CIT-em musiał złożyć zawiadomienie o wyborze tej formy opodatkowania zgodnie z ustalonym wzorem do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w określonym terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym miałby być opodatkowany ryczałtem. Zmiany nie można było dokonać w ciągu roku.
W 2022 roku do ustawy o CIT został dodany nowy przepis, art. 28j ust. 5. Zgodnie z nim podatnik może złożyć zawiadomienie o chęci skorzystania z estońskiego CIT-u w trakcie trwania roku podatkowego. W tym celu przedsiębiorca musi spełnić określone warunki:
zamknąć księgi rachunkowe na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem
sporządzić sprawozdanie finansowe.
Jednocześnie podatnik musi otworzyć księgi rachunkowe na pierwszy dzień miesiąca, w którym stosuje opodatkowanie ryczałtem.
Estoński CIT – opodatkowanie
W przypadku spółek kapitałowych na podstawę opodatkowania składa się:
suma dochodu z tytułu podzielonego zysku oraz dochodu z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat jaka została ustalona w miesiącu podjęcia uchwały o podziale lub pokryciu wyniku finansowego w wartości netto
suma dochodu z ukrytych zysków i dochodu w związku z wydatkami niezwiązanymi z działalnością gospodarczą jaka została ustalona w miesiącu, w którym zostało wykonane świadczenie lub została dokonana wypłata bądź wydatek
dochód osiągnięty z tytułu zmiany wartości składników majątku osiągnięty w miesiącu, w którym doszło do łączenia, podziału, przekształcenia podmiotów lub wniesienia wkładu niepieniężnego
dochód z tytułu zysku netto osiągnięty w roku podatkowym, w którym zostało zakończone opodatkowanie ryczałtem.
Od 2022 roku do podstawy opodatkowania zalicza się również dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych jaki został osiągnięty w roku podatkowym. W przypadku kiedy podatnik uzyska dochód w związku ze zmianą wartości składnika majątku z powodu przejęcia, przekształcenia lub wniesienia wkładu niepieniężnego, to ma obowiązek ująć wymienione zdarzenia w podstawie opodatkowania CIT-em estońskim.
Estoński CIT - stawka opodatkowania w 2021 roku i 2022 roku
2021 rok
15% podstawy opodatkowania – mały podatnik lub podatnik, którego średnie przychody nie przekraczają wartości maksymalnych przychodów określonych dla małych podatników
25% podstawy opodatkowania – inny podatnik.
Przy podstawie opodatkowania ustalanej od dochodu z tytułu zysku netto, stawka estońskiego CIT-u mogła zostać obniżona o 5 punktów procentowych, pod warunkiem, że nakłady na cele inwestycyjne wyniosły przynajmniej:
50% w każdym okresie dwuletnim – rozliczanie nakładów inwestycyjnych w określony sposób (art. 28g ust. 1 pkt 1)
110% w każdym okresie czteroletnim – rozliczanie nakładów inwestycyjnych w określony sposób (art. 28g ust. 1 pkt 2).
2022 rok W związku z tym, że w 2022 roku został zlikwidowany wymóg ponoszenia nakładów inwestycyjnych oraz zostały obniżone podstawowe stawki ryczałtu, to stawki ryczałtu kształtują się następująco:
10% podstawy opodatkowania – mały podatnik oraz podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności
20% podstawy opodatkowania – inny podatnik.
Ustawa o CIT, a nakłady na inwestycje
Do 31 grudnia 2021 roku podatnik, który chciał rozliczać się na podstawie ryczałtu od dochodu spółki musiał ponosić nakłady na inwestycje w wysokości:
zwiększonej o 15%, ale nie mniej niż 20 000 zł – przez okres dwóch kolejnych następujących po sobie lat podatkowych opodatkowanych ryczałtem
zwiększonej o 33%, ale nie mniej niż 50 000 zł – przez okres 4 lat podatkowych (art. 28f ust. 1 lub 2)
w odniesieniu do wartości początkowej środków trwałych z grupy 3-8 Klasyfikacji (jaka została ustalona na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego dwuletni lub czteroletni okres opodatkowania ryczałtem) z wyłączeniem samochodów osobowych, środków transportu lotniczego, taboru pływającego, innych składników majątku, które służą przede wszystkim celom osobistym udziałowców lub akcjonariuszy bądź członków ich rodzin.
Zgodnie z przepisami przez nakłady inwestycyjne należy rozumieć rzeczywiście poniesione w danym roku podatkowym:
wydatki na nabycie nowych środków trwałych lub ich wytworzenie
opłaty jakie zostały ustalone w umowie zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości z wyłączeniem leasingu operacyjnego w części jaka stanowi spłatę wartości początkowej środków trwałych.
Opłaty te tworzy:
suma opłat pomniejszona o dyskonto, która została ustalona na dzień zawarcia umowy przypadająca do zapłaty w okresie obowiązywania umowy, która przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na wskazany dzień.
Do sumy opłat zalicza się wartość końcową przedmiotu umowy, którą korzystający płaci za przeniesienie na siebie prawa własności przedmiotu.
Do sumy opłat nie są zaliczane płatności za świadczenia dodatkowe wykonywane na rzecz finansującego oraz podatki i składki na ubezpieczenia przedmiotu jeżeli korzystający będzie pokrywał je niezależnie od opłat za używanie. Wszystkie koszty jakie powstały z tego tytułu i straty poniesione przez finansującego musi pokryć korzystający.
Dodatkowo obowiązkiem podatnika będzie ocena nakładów finansowych pod kątem:
czy są one znaczące dla prowadzonej działalności
czy uwzględniają istotę ponoszonych nakładów na inwestycje
czy mogą wpływać na zmianę przedmiotu prowadzonej działalności lub poszerzanie jej zakresu
czy wpływają na cale przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część.
Wszystkie te czynniki miały wpływ na małe zainteresowanie ze strony podatników estońskim CIT-em.
Ukryta dywidenda – poszerzenie katalogu
Od 2022 roku obowiązuje nowy, poszerzony katalog ukrytych zysków podlegających wyodrębnieniu i opodatkowaniu estońskim CIT-em, czyli ukryta dywidenda wprowadzona do prawa podatkowego przez Polski Ład. Celem wprowadzenia nowych regulacji było zapobieganie sytuacjom, w których zamiast wypłaty dywidendy zysk wypłacany byłby w inny sposób. Przez ukryte zyski należy rozumieć świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, które zostają dokonane w związku z prawem do udziału w zysku inne niż podzielony zysk, których korzystającym jest bezpośrednio lub pośrednio udziałowiec lub akcjonariusz bądź podmiot, który powiązany jest bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem bądź udziałowcem, czy akcjonariuszem.
Estoński CIT, ukryte zyski - różnice
2021 rok
2022 rok
Kwota pożyczki lub kredytu udzielonego przez podatnika udziałowcowi, akcjonariuszowi lub podmiotowi powiązanemu z udziałowcem bądź akcjonariuszem oraz odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty od pożyczki (kredytu) udzielonej przez te podmioty podatnikowi.
Kwota pożyczki lub kredytu udzielonego przez podatnika udziałowcowi, akcjonariuszowi lub wspólnikowi, w tym za pośrednictwem funduszy tworzonych z zysku lub podmiotowi powiązanemu z udziałowcem, akcjonariuszem lub wspólnikiem oraz odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty od pożyczki (kredytu) udzielonej przez te podmioty podatnikowi
Świadczenia wykonane na rzecz:
fundacji prywatnej lub rodzinnej, podmiotu równoważnego takiej fundacji lub przedsiębiorstwa prowadzonego przez taką fundację bądź taki podmiot lub na rzecz beneficjentów takiej fundacji lub takiego podmiotu
trustu lub innego podmiotu bądź stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Świadczenia wykonane na rzecz:
fundacji prywatnej lub rodzinnej, podmiotu równoważnego takiej fundacji lub przedsiębiorstwa prowadzonego przez taką fundację bądź taki podmiot lub na rzecz beneficjentów takiej fundacji lub takiego podmiotu
trustu lub innego podmiotu bądź stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Nadwyżka wartości rynkowej transakcji określona zgodnie z art. 11c ponad ustaloną cenę tej transakcji.
Nadwyżka wartości rynkowej transakcji określona zgodnie z art. 11c ponad ustaloną cenę tej transakcji.
Nadwyżka zwróconej kwoty dopłaty wniesionej do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami ponad kwotę wniesionej dopłaty. Jeżeli dopłata została wniesiona w walucie obcej, to przeliczenia tej kwoty na złotówki dokonuje się wg średniego kursu waluty obcej ogłaszanego przez NBP na dzień odpowiednio zwrócenia dopłaty i faktycznego jej wniesienia.
Nadwyżka zwróconej kwoty dopłaty wniesionej do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami ponad kwotę wniesionej dopłaty. Jeżeli dopłata została wniesiona w walucie obcej, to przeliczenia tej kwoty na złotówki dokonuje się wg średniego kursu waluty obcej ogłaszanego przez NBP na dzień odpowiednio zwrócenia dopłaty i faktycznego jej wniesienia.
Wypłacone z zysku wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziału (akcji) lub ze zmniejszenia wartości udziału (akcji).
Wypłacone z zysku wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziału (akcji), ze zmniejszenia wartości udziału (akcji), z wystąpienia wspólnika ze spółki lub ze zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce.
Równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego.
Równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego.
Darowizny, w tym prezenty i ofiary wszelkiego rodzaju
Darowizny, w tym prezenty i ofiary wszelkiego rodzaju.
Wydatki na reprezentację.
Wydatki na reprezentację.
-
Dopłaty wypłacone w przypadku połączenia lub podziału podmiotów
-
Odsetki od udziału kapitałowego wypłacane na rzecz wspólnika przez spółkę.
-
Zysk przeznaczony na uzupełnienie udziału kapitałowego wspólnika spółki.
-
Świadczenia pieniężne i niepieniężne wypłacone w przypadku zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce.
Art. 28t ustawy o CIT – przepis po nowelizacji
W zmienionym przepisie znalazły się między innymi terminy zapłat zobowiązań podatkowych jakie dotyczą ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych.
Zgodnie z art. 28t ustawy o CIT podatnik ma obowiązek dokonać zapłaty:
do 20 dnia siódmego miesiąca roku podatkowego - ryczałt od dochodu z tytułu poniesionego zysku oraz dochodu z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat
do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została dokonana w całości lub w części wypłata tego dochodu lub doszło do dyspozycji dochodu w jakiejś innej formie, jednak nie później niż do 20 dnia siódmego miesiąca roku podatkowego, w którym doszło do dyspozycji – ryczałt od rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto
do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku, w którym przychody lub koszty powinny zostać przyporządkowane zgodnie z ustawą o rachunkowości – ryczałt od dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych
do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została dokonana wypłata, wydatek lub wykonane świadczenie – ryczałt od dochodu z tytułu ukrytych zysków i dochodu z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą
do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu przejęcia, przekształcenia lub wniesienia wkładu niepieniężnego – ryczałt od dochodu z tytułu zmiany wartości składników majątku.
