Czy komornik może zająć wynagrodzenie z umowy zlecenia?

Wielu pracowników w Polsce wykonuje swoje obowiązki w ramach umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie. Niestety, jeśli osoba zatrudniona na podstawie takiej umowy ma zaległości finansowe, może dojść do sytuacji, w której jej wynagrodzenie zostanie zajęte przez komornika. Warto wiedzieć, jakie prawa przysługują dłużnikowi w takiej sytuacji i jak można ograniczyć wysokość potrącenia.

Jak komornik dowiaduje się o umowie zlecenia?

Egzekucja komornicza może obejmować różne źródła dochodu dłużnika, w tym wynagrodzenie za pracę. Jednak sytuacja wygląda inaczej w zależności od rodzaju umowy, na podstawie której osoba uzyskuje swoje dochody. W przypadku umowy o pracę egzekucja podlega ścisłym ograniczeniom wynikającym z przepisów kodeksu pracy. Natomiast w przypadku umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie, kwestia ta zależy od kilku czynników.

Komornik, prowadząc postępowanie egzekucyjne, ma dostęp do różnych źródeł informacji na temat dochodów dłużnika. Kluczową rolę odgrywa tutaj Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), który przekazuje dane dotyczące opłacanych składek. Na tej podstawie komornik może ustalić, kto jest pracodawcą dłużnika i wysłać odpowiednie pismo nakazujące zajęcie wynagrodzenia. Pracodawca jest wówczas zobowiązany do przekazywania wynagrodzenia bezpośrednio na konto komornika.

Czy komornik może zająć całość wynagrodzenia?

Zajęcie wynagrodzenia z umowy zlecenia różni się od zajęcia wynagrodzenia z umowy o pracę. W przypadku umowy o pracę obowiązują limity zajęć określone w Kodeksie pracy – dłużnikowi pozostawia się przynajmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia. Natomiast w przypadku umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie, komornik może zająć nawet 100% wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 833 § 2(1) k.p.c., ograniczenia egzekucji przewidziane w kodeksie pracy mają zastosowanie także do świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania dłużnikowi. Oznacza to, że wynagrodzenie z umowy zlecenia może być objęte ochroną przed egzekucją, jeśli spełnia następujące warunki:

• jest wypłacane regularnie (np. co miesiąc),
• stanowi jedyne lub główne źródło dochodu dłużnika,
• jest wykorzystywane na bieżące utrzymanie.

Jeśli dłużnik spełnia te warunki, może zwrócić się do komornika z wnioskiem o ograniczenie egzekucji. Wniosek taki powinien zawierać dowody na to, że wynagrodzenie z umowy zlecenia ma charakter powtarzający się i stanowi podstawę utrzymania.

Połączenie umowy o pracę i umowy zlecenia

W sytuacji, gdy dłużnik pracuje jednocześnie na umowę o pracę i umowę zlecenia, dochód z umowy o pracę podlega ochronie wynikającej z kodeksu pracy. Natomiast wynagrodzenie z umowy zlecenia może być zajęte w całości, chyba że spełnia wspomniane wyżej kryteria ochrony.

W niektórych przypadkach sądy uznają, że jeśli zakres obowiązków wynikających z obu umów jest podobny i dotyczą tego samego podmiotu, umowa zlecenie może służyć obejściu przepisów o nadgodzinach. W takich przypadkach wynagrodzenie może podlegać egzekucji na zasadach przewidzianych dla umowy o pracę.

Co zrobić, jeśli komornik odmówi ograniczenia zajęcia?

Jeśli komornik nie zgodzi się na ograniczenie egzekucji, dłużnik ma prawo złożyć skargę na jego czynności. Skargę wnosi się do komornika, który następnie przekazuje ją do sądu rejonowego. Ważne jest, aby zrobić to w ciągu tygodnia od otrzymania decyzji odmownej.

Po otrzymaniu zawiadomienia od komornika, zleceniodawca ma obowiązek:

• nie wypłacać dłużnikowi kwoty przekraczającej kwotę wolną od zajęcia,
• przekazywać zajętą część wynagrodzenia komornikowi lub wierzycielowi,
• w terminie tygodnia poinformować komornika o wysokości wynagrodzenia dłużnika oraz o ewentualnych przeszkodach w zajęciu.

Dłużnik, któremu komornik niesłusznie zajął całe wynagrodzenie, może złożyć wniosek o ograniczenie egzekucji, powołując się na art. 833 § 2(1) k.p.c. oraz w przypadku odmowy złożyć skargę na czynności komornika do sądu rejonowego.

Praktyczne problemy związane z egzekucją z umowy zlecenia

Choć prawo pozwala na ograniczenie zajęcia wynagrodzenia z umowy zlecenia, to w praktyce dłużnicy często napotykają trudności. Nawet jeśli uda się uzyskać ograniczenie zajęcia do 50%, sądy i komornicy rzadko zgadzają się na pozostawienie dłużnikowi kwoty minimalnego wynagrodzenia, co jest standardem przy umowie o pracę. W efekcie osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych często znajdują się w trudniejszej sytuacji niż ci, którzy pracują na etacie.

Ponadto, problematyczne może być także podejście pracodawców do tej kwestii. Przedsiębiorcy zatrudniający osoby na umowę zlecenie często nie wiedzą, jakie obowiązki na nich ciążą w przypadku zajęcia wynagrodzenia przez komornika. Niektórzy z nich, chcąc pomóc swoim pracownikom, próbują wypłacać im część wynagrodzenia „do ręki”, co jednak jest działaniem niezgodnym z prawem i może prowadzić do dalszych problemów prawnych.

Dłużnicy, których wynagrodzenie z umowy zlecenia zostało zajęte w 100%, często rezygnują z zatrudnienia lub przechodzą do szarej strefy, aby uniknąć egzekucji komorniczej. Może to prowadzić do jeszcze większych problemów finansowych oraz trudności w wyjściu z długów. Dlatego tak ważne jest, aby znać swoje prawa i w odpowiednim czasie podjąć działania mające na celu ograniczenie zajęcia komorniczego. 

Podsumowanie

Komornik ma prawo zająć wynagrodzenie z umowy zlecenia, nawet w całości. Dłużnik może jednak podjąć kroki, by ograniczyć wysokość potrąceń, składając odpowiednie wnioski i skargi. Ochrona nie jest automatyczna – wymaga działań ze strony dłużnika. Dlatego każda osoba pracująca na podstawie umowy cywilnoprawnej, która boryka się z zajęciem wynagrodzenia, powinna jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki prawne, by zminimalizować skutki egzekucji.

Warto również skonsultować się z prawnikiem lub doradcą finansowym, który pomoże w przygotowaniu odpowiednich dokumentów i wskaże najlepsze rozwiązania w danej sytuacji. Im szybciej podejmie się działania, tym większa szansa na ograniczenie skutków egzekucji i uniknięcie dalszych problemów finansowych.

Data publikacji: 2025-03-12, autor: FakturaXL