Podatek od czynności cywilnoprawnych obowiązuje od 1 stycznia 2001 roku. Zastąpił opłatę skarbową pobieraną do 31 grudnia 2000 roku od umów i innych oświadczeń woli mających charakter cywilnoprawny. Obowiązkiem osoby objętej wskazanymi czynnościami jest sporządzenie deklaracji PCC-3 i zapłata podatku zgodnie z określoną stawką.
Regulacje związane z podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) znajdują się w Ustawie z 9 września 2000 roku.
Podatkiem objęte są:
umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych
umowy pożyczki
umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów bądź zobowiązań darczyńcy
umowy dożywocia
umowy o dział spadku i umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat
ustanowienie hipoteki
ustanowienie odpłatnego użytkowania w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności
umowy depozytu nieprawidłowego
umowy spółki (akty założycielskie).
Zawarcie którejkolwiek z wymienionych umów lub wykonanie jednej z podanych czynności powoduje powstanie obowiązku podatkowego i konieczność zapłaty podatku PCC. Podatkiem objęte są też zmiany dokonane w wymienionych czynnościach jeżeli mają one wpływ na podwyższenie podstawy opodatkowania, jak również orzeczenia sądów oraz ugody, które wywołują takie same skutki prawne, co czynności cywilnoprawne.
Podatek PCC – obowiązujące stawki
Dla każdej czynności cywilnoprawnej zostały określone odpowiednie stawki podatku, zgodnie z art. 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
2% - od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym
2% - od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny przy przeniesieniu własności nieruchomości rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym
1% - od umowy sprzedaży lub przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych
1% - od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności
0,5% - od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego
0,1% - od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności istniejących. Podatek oblicza się od kwoty zabezpieczonej wierzytelności
19 zł – od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej
0,5% - od umowy spółki.
Jeżeli podatnik dokona czynności cywilnoprawnej w wyniku, której dojdzie do przeniesienia własności i nie zostanie wyodrębniona wartość rzeczy lub praw majątkowych, do których mają zastosowanie różne stawki podatku, to podatek PCC zostanie pobrany zgodnie z najwyższą stawką obliczany od łącznej wartości tych rzeczy lub praw majątkowych. Taka sama zasada obowiązuje także w sytuacji kiedy przedmiotem umowy zamiany będą rzeczy lub prawa majątkowe w przypadku których obowiązują różne stawki.
Podatek PCC należy wpłacić na konto Urzędu Skarbowego w terminie 14 dni licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego. Przy akcie notarialnym podatek płaci się bezpośrednio u notariusza. Od 1 lipca 2019 roku możliwe jest złożenie za dany miesiąc zbiorczej deklaracji PCC zgodnie ze wzorem ustalonym przez Ministerstwo Finansów. Podatek powinien być obliczony i wpłacony w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Z możliwości tej może skorzystać osoba, która w danym miesiącu dokona co najmniej 3 czynności cywilnoprawnych, które będą obejmowały umowę pożyczki lub umowę sprzedaży rzeczy ruchomych lub praw majątkowych, gdzie ostatnia z tych czynności zostanie dokonana przed upływem 14 dni od dnia dokonania pierwszej z tych czynności.
Podatek PCC – kary za brak wpłaty
Podatnik, który nie rozliczy się z podatku i nie wpłaci go do Urzędu Skarbowego musi liczyć się z poniesieniem kary w postaci wyższej stawki podatku – 20% . Stanie się tak jeżeli na podstawie toczącej się kontroli podatkowej, czynności sprawdzających, postępowania podatkowego lub postępowania kontrolnego przed organem podatkowym lub przed organem kontroli podatkowej:
podatnik powoła się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego lub ich zmiany, a nie zapłaci podatku należnego od tych czynności
podatnik biorący pożyczkę powoła się na fakt zawarcia umowy pożyczki i nie spełni warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, bądź jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Podatek PCC – zwolnienie z zapłaty
W niektórych przypadkach wymienione powyżej czynności cywilnoprawne nie podlegają zapłacie podatku PCC. Do tych sytuacji należy wymienić przypadki kiedy:
przedmiotem opodatkowania jest rzecz ruchoma o wartości nieprzekraczającej 1 000 zł
jedna ze stron transakcji podlega podatkowi od towarów i usług lub będzie z niego zwolniona.
W wymienionych przypadkach nie wystąpi obowiązek zapłaty podatku, ponieważ transakcje zostaną udokumentowane fakturą z określoną stawką, również zwolnioną, jeżeli podatnik oświadczy, że jest zwolniony z zapłaty podatku VAT.
