Jednym z podstawowych obowiązków przedsiębiorcy jako pracodawcy jest prowadzenie rejestru wypadków pracowników, jeżeli do takiego dojdzie. Jednak pracodawca swoim działaniem nie powinien dopuścić do wystąpienia wypadku. W związku z tym musi zapewnić pracownikom maximum bezpieczeństwa podczas wykonywania przez nich czynności zawodowych.
Wypadek przy pracy jak wskazuje art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z dnia 30 października 2002 rokudefiniowany jest jako nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które powoduje uraz lub śmierć i które nastąpiło:
w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności zawodowych lub poleceń służbowych
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet jeżeli nie wydał on takiego polecenia
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze pomiędzy siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązków pracownika wynikających ze stosunku pracy.
Jednakowo z wypadkiem przy pracy, zgodnie z art. 3 ust. 2 wymienionej wyżej ustawy traktowany jest wypadek, któremu pracownik uległ:
podczas podróży służbowej o ile wypadek nie był spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem zadań mu powierzonych
podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony
przy wykonywaniu zadań jakie zostały zlecone przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 czerwca 2020 roku, nr III UK 456/19 napisał, że:
Wykonywanie zwykłych (typowych, normalnych), choćby stresujących lub wymagających dużego wysiłku fizycznego, czynności (obowiązków) przez pracownika, nie może być uznane za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy, gdyż sama praca nie może stanowić zewnętrznej przyczyny w rozumieniu definicji wypadku przy pracy, ale może nią być dopiero określona nadzwyczajna sytuacja związana z tą pracą, która staje się współdziałającą przyczyną zewnętrzną.
Obowiązki pracodawcy w związku z wypadkiem przy pracy
Art. 234 par. 1 Kodeksu pracy mówi, że w związku z wypadkiem przy pracy pracodawca zobowiązany jest do podjęcia określonych działań, takich jak:
ograniczenie lub wyeliminowanie zagrożeń
podjęcie czynności związanych z udzieleniem pierwszej pomocy osobom poszkodowanym
ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn powstania wypadku
zastosowanie odpowiednich środków zapobiegających podobnym wypadkom.
Poza tym pracodawca ma obowiązek niezwłocznie powiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy oraz prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy, a także o każdym innym wypadku w wyniku, którego wystąpiły wymienione skutki, który miał związek z pracą i może zostać uznany za wypadek przy pracy.
Do obowiązków pracodawcy należy też ustalenie okoliczności wystąpienia wypadku przy pracy. Jednocześnie jest to też prawo pracownika, który powinien poznać okoliczności, w których doszło do wypadku. Obowiązek ten nie zależy od tego, czy pracownik będzie lub nie będzie dochodził świadczeń na podstawie wymienionej ustawy wypadkowej.
Aby pracodawca był w stanie ustalić tryb okoliczności i przyczyny wystąpienia wypadku przy pracy lub wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy, to musi w tym celu powołać zespół powypadkowy. Pracodawca nie ma prawa samodzielnie dokonywać kwalifikacji zdarzenia wypadkowego, które dotyczy pracownika lub pracowników uwzględniając pojęcia wskazane w art. 3 ust. 1, 2 i 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Odpowiedzialność pracodawcy w związku z wypadkiem przy pracy
Odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy zależy od tego w jakim stopniu pracodawca zaniechał lub dokonał w sposób niewłaściwy działań, które mogły doprowadzić do wypadku. W związku z tym konieczne jest uzasadnienie, że:
w danych okolicznościach praca była zorganizowana w nieprawidłowy sposób, co w konsekwencji doprowadziło do wypadku
pracodawca nie rozpoznał istniejących rzeczywiście zagrożeń i pracownik nie miał o nich żadnej wiedzy
zagrożenia zostały faktycznie rozpoznane przez pracodawcę, ale nie zostały przez niego wyeliminowane i pracownik został narażony na utratę zdrowia lub życia.
Rejestr wypadków przy pracy – jakie informacje musi zawierać?
Pracodawca ma obowiązek prowadzenia rejestru wypadków przy pracy (art. 234 par. 3 Kodeksu pracy). Par. 16 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 roku w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy zawiera wytyczne odnośnie zakresu informacji jakie powinny zostać wykazane w rejestrze wypadków przy pracy.
Pracodawca musi prowadzić rejestr na podstawie wszystkich protokołów wypadkowych i zgodnie z przepisem dokument musi zwierać:
imię i nazwisko poszkodowanego
miejsce i datę wypadku
datę sporządzenia protokołu powypadkowego
informacje określające skutki wypadku dla poszkodowanego
stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy
datę przekazania do ZUS-u wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy
liczbę dni niezdolności do pracy
inne informacje, które nie są danymi osobowymi, a których zamieszczenie w rejestrze jest celowe, w tym również wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego.
