Każda spółka reprezentowana jest przez wspólników w ramach kontaktów z osobami trzecimi. Reprezentacja odnosi się do wykonywania czynności polegających między innymi na składaniu i przyjmowaniu różnych oświadczeń woli.
prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki
prawo reprezentowania spółki nie może być ograniczone ze skutkiem wobec osób trzecich.
W zasadzie spółkę jawną może reprezentować samodzielnie każdy wspólnik pod warunkiem, że umowa spółki nie stanowi inaczej. Prawo do reprezentowania spółki jest prawem wspólnika. Natomiast czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki są obowiązkiem i uprawnieniem wspólnika. Wspólnik może reprezentować spółkę w czynnościach sądowych oraz pozasądowych. Do czynności sądowych zaliczają się wszystkie czynności dokonywane przed sądami, np. wytaczanie powództwa. Natomiast czynności pozasądowe obejmują np. składanie oświadczeń woli przed organami państwowymi, a także zawieranie i wypowiadanie umów. Sąd Apelacyjny w Łodzi wydał wyrok, w którym wypowiedział się w kwestii zasady dotyczącej reprezentacji spółki jawnej.Wyrok z dnia 22 stycznia 2018 roku, sygn. akt I ACa 581/17 wskazuje, że: Wspólnik spółki jawnej ma prawo do reprezentowania spółki we wszystkich czynnościach sądowych i pozasądowych. Prawa do reprezentowania spółki jawnej nie wiąże się z zakresem uprawnienia do prowadzenia spraw spółki. Jednocześnie możliwość ograniczenia prawa do reprezentowania spółki jawnej w umowie lub uchwale wspólników nie może mieć miejsca.
Dosłowna wykładnia art. 29 Kodeksu spółek handlowych pozwala wysnuć wniosek, że każdy wspólnik może wystąpić z powództwem w imieniu spółki. Wspólnik może zostać pozbawiony prawa do działania za spółkę tylko poprzez umowę spółki. Jedynie umowa spółki może ograniczyć to prawo wspólnika przez wskazanie, że może reprezentować spółkę razem z innym wspólnikiem lub prokurentem. Wskazuje na to art. 30 Kodeksu spółek handlowych. Pozbawienie prawa wspólnika do reprezentowania spółki może mieć miejsce jedynie na podstawie ważnych powodów i na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Umowa spółki może zawierać zapis mówiący o pozbawieniu wspólnika prawa reprezentacji spółki lub wprowadzenie reprezentacji łącznej z innym wspólnikiem lub reprezentacji mieszanej z prokurentem.
Wspólnicy spółki jawnej nie są jedynymi podmiotami, które mogą reprezentować spółkę. Reprezentantami spółki jawnej mogą być także osoby umocowane na podstawie dokumentu pełnomocnictwa, również prokury.
§ 1. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). § 2. Przepis § 1 nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. § 3. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru.
Odpowiedzialność subsydiarna wskazuje zasady dotyczące dochodzenia wierzytelności z majątku wspólnika, ale tylko wtedy, kiedy egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna. Bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce jawnej może zostać stwierdzona jedynie w sytuacji, kiedy egzekucja została wcześniej podjęta i nie przyniosła rezultatu. Obowiązkiem wykazania bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce jawnej objęty jest wierzyciel. Do odpowiedzialności subsydiarnej wspólników nie zalicza się zobowiązań powstałych przed wpisem spółki jawnej do rejestru. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za jej zobowiązania powstałe przed dniem przystąpienia do spółki. Wskazuje na to art. 32 Kodeksu spółek handlowych. Nowy wspólnik podlega odpowiedzialności osobistej, nieograniczonej, solidarnej i subsydiarnej. Zgodnie z art. 22 par. 2 Kodeksu spółek handlowych oraz art. 31 par. 1 KSH współodpowiedzialność za długi spółki jawnej ma charakter solidarny i subsydiarny.
Umowa z przedsiębiorcą jednoosobowym, a kwestia odpowiedzialności (art. 33 Kodeksu spółek handlowych)
Kto zawiera umowę spółki jawnej z przedsiębiorcą jednoosobowym, który wniósł do spółki przedsiębiorstwo, odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia spółki do wartości wniesionego przedsiębiorstwa według stanu w chwili wniesienia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.
Regulacje związane z odpowiedzialnością w spółce zostały dokładnie i w zrozumiały sposób wyjaśnione w Kodeksie spółek handlowych, jak również w Kodeksie cywilnym. Wskazany wyżej przepis porusza zagadnienie, kiedy działalność gospodarcza prowadzona jest przez przedsiębiorcę jednoosobowego, a następnie podejmowana jest w spółce jawnej. W tej sytuacji firma przedsiębiorcy jednoosobowego stanowi wkład wniesiony do spółki.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej – pozew przeciwko wspólnikowi
Wspólnik spółki jawnej może zostać pozwany w związku z ponoszeniem odpowiedzialności za zobowiązania spółki. W tej sytuacji wspólnik może podnieść zarzuty przysługujące mu osobiście, jak i zarzuty dotyczące spółki jawnej. Jak wskazuje art. 35 Kodeksu spółek handlowych:
§ 1. Wspólnik pozwany z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółki może przedstawić wierzycielowi zarzuty przysługujące spółce wobec wierzyciela. § 2. Jeżeli zarzut wymaga złożenia oświadczenia woli przez spółkę celem uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, potrącenia lub w innych podobnych przypadkach, wspólnik może odmówić zaspokojenia wierzyciela, dopóki spółka nie złoży takiego oświadczenia. Wierzyciel może wyznaczyć spółce dwutygodniowy termin do złożenia oświadczenia woli, po którego bezskutecznym upływie wspólnik lub wierzyciel może wykonać służące mu uprawnienie.
Zgodnie z powyższym, wspólnikowi spółki jawnej przysługują zarzuty osobiste wobec wierzycieli, jak również zarzuty przysługujące spółce wobec tych samych wierzycieli, jak np.:
zarzut przedawnienia
zarzut potrącenia
zarzut wadliwości czynności prawnej.
Jeżeli spółce przysługują zarzuty wobec wierzyciela, to wspólnik ma prawo do odmowy zaspokojenia wierzyciela do chwili, kiedy spółka nie złoży oświadczenia woli. Wierzyciel ma prawo wyznaczyć spółce określony termin do złożenia oświadczenia. Po jego upływie wspólnik lub wierzyciel mają prawo wykonać przysługujące im uprawnienia.
Podsumowanie
Zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie spółek handlowych każdy wspólnik ma prawo do reprezentowania spółki samodzielnie pod warunkiem, że umowa spółki nie stanowi inaczej. Z reprezentacją spółki wiąże się odpowiedzialność za jej zobowiązania.
