W ostatnim czasie inwestowanie w akcje jest coraz bardziej popularne. Sprzedaż akcji może odbyć się bezpośrednio przez właściciela lub za pośrednictwem domu maklerskiego. W zależności od tego która opcja zostanie wybrana będzie zależał sposób opodatkowania umowy sprzedaży podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Co należy rozumieć przez instrumenty finansowe i ich sprzedaż?
W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych brak jest definicji instrumentów finansowych, obrotu zorganizowanego, firm inwestycyjnych oraz zagranicznych firm inwestycyjnych. W ich przypadku należy oprzeć się na przepisach ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 wymienionej ustawydo instrumentów finansowych zaliczają się papiery wartościowe. Art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o obrocie instrumentami finansowymi podaje, że do papierów wartościowych zaliczają się:
akcje
prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych:
prawa do akcji
warranty subskrypcyjne
kwity depozytowe
obligacje
listy zastawne
certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe, które odpowiadają prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu wyemitowane na podstawie właściwych przepisów polskiego lub obcego prawa.
W świetle art. 3 pkt 33 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi przez firmę inwestycyjną należy rozumieć: dom, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczną firmę inwestycyjną prowadzącą działalność maklerską na terytorium RP, a także zagraniczną osobę prawną posiadającą siedzibę na terytorium państwa należącego do OECD lub WTO, która prowadzi działalność maklerską na terenie Polski. Natomiast za obrót zorganizowany uważa się obrót papierami wartościowymi lub innymi instrumentami finansowymi jaki dokonywany jest na terytorium Polski na rynku regulowanym bądź w alternatywnym systemie obrotu (art. 3 pkt 9 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi).
W oparciu o art. 9 pkt 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych za sprzedaż papierów wartościowych uznaje się umowę, która zobowiązuje jedną stronę do wykonania czynności przeniesienia praw wynikających z papierów wartościowych, a drugą stronę do zapłaty ceny. Ewentualnie umowa może dotyczyć również innych czynności wykonanych przez jedną stronę, jak np. wydania papierów wartościowych, które mają formę dokumentów. Z kolei druga strona może być zobowiązana do wykonania innych czynności niż zapłata ceny, jak np. do odbioru papierów wartościowych mających formę dokumentów. Jeżeli więc akcje zostają nabyte za pośrednictwem domu maklerskiego, to transakcja zostaje zwolniona z opodatkowania podatkiem PCC. W tej sytuacji kupujący nie ma żadnych obowiązków w stosunku do podatku od czynności cywilnoprawnych. Ma tu zastosowanie zwolnienie wynikające z art. 9 pkt 9 ustawy o PCC.
Podobne zdanie w tej kwestii przedstawiają również organy podatkowe. Za przykład może posłużyć interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach nr IBPB-2-1/4514-247/16/AD z dnia 10 czerwca 2016 roku. Organ podatkowy wskazał w niej, że nabycie instrumentów finansowych przez wnioskującego za pośrednictwem domu maklerskiego jest zwolnione z opodatkowania podatkiem PCC na podstawie art. 9 pkt 9 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przekłada się to na brak obowiązku zapłaty podatku PCC z tytułu dokonania transakcji zakupu instrumentów finansowych. Takie samo zdanie ma też Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, który potwierdził powyższe stanowisko w piśmie z dnia 6 maja 2022 roku, nr 0111-KDIB2-3.4014.75.2022.2.JKU.
Sprzedaż akcji, a podatek PCC
Zgodnie z art. 535 Kodeksu cywilnego przez umowę sprzedaży należy rozumieć umowę zawartą pomiędzy sprzedawcą, a nabywcą w wyniku, której sprzedawca zobowiązuje się przenieść na rzecz kupującego własność danej rzeczy i wydać mu tę rzecz. Z kolei kupujący w ramach umowy zobowiązuje się do odebrania tej rzeczy i do zapłaty sprzedawcy umówionej ceny. Taka sprzedaż dotyczy rzeczy materialnych. Zgodnie z art. 555 Kodeksu cywilnego przepisy o sprzedaży rzeczy odnoszą się odpowiednio do sprzedaży wody, energii oraz praw. Do sprzedaży praw można zaliczyć sprzedaż praw wynikających z papierów wartościowych. W przepisie nie ma mowy o wyłączeniu odnoszącym się do sprzedaży praw wynikających z papierów wartościowych.
Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy sprzedaży, a także zamiany rzeczy i praw majątkowych (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC).
Jak wskazuje art. 1 ust. 4 ustawy o PCC do czynności cywilnoprawnych, które podlegają pod opodatkowanie podatkiem PCC podlegają czynności cywilnoprawne, dla których przedmiotem są:
rzeczy znajdujące się na terytorium RP lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Polski
rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku, kiedy miejscem zamieszkania nabywcy lub siedziby jest terytorium Polski oraz czynność cywilnoprawna dokonana na terytorium RP.
Umowa sprzedaży akcji będących prawem majątkowym obejmuje zakres przedmiotowy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Obowiązkiem zapłaty podatku PCC przy umowie sprzedaży objęty jest kupujący. Za podstawę opodatkowania służy wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy). Jak wskazuje art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z zastrzeżeniem ust. 2 obowiązek podatkowy powstaje w chwili dokonania powyższej czynności.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku PCC, stawki podatku od czynności cywilnoprawnych kształtują się następująco:
2% - nieruchomości, rzeczy ruchome, prawa użytkowania wieczystego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz wynikające z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym
1% - inne prawa majątkowe.
Umowa sprzedaży akcji opodatkowana jest podatkiem PCC w wysokości 1%. Ciężar zapłaty spoczywa na kupującym. Podatnik zobowiązany jest do złożenia deklaracji PCC-3 w terminie 14 dni licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego. W tym samym okresie powinien też odprowadzić podatek należny.
PRZYKŁAD Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zakupiła akcje od osoby fizycznej. Tym samym została podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym zobowiązana jest do złożenia deklaracji PCC-3 oraz zapłaty podatku w wysokości 1% od wartości nabytych akcji.
Zakup akcji - zwolnienie z zapłaty podatku PCC
Zgodnie z art. 9 pkt 9 ustawy o PCC z zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych zwolniona jest sprzedaż praw majątkowych instrumentów finansowych:
dla firm inwestycyjnych oraz zagranicznych firm inwestycyjnych dokonywana za pośrednictwem firm inwestycyjnych lub zagranicznych firm inwestycyjnych
dokonywana w ramach obrotu zorganizowanego
dokonywana poza obrotem zorganizowanym przez firmy inwestycyjne oraz zagraniczne firmy inwestycyjne pod warunkiem, że prawa te zostały nabyte przez te firmy w ramach obrotu zorganizowanego - zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi.
