Czy czas pracy pracownika obejmuje czas szkolenia?

Czasami pracownicy są uczestnikami szkoleń podnoszących ich kwalifikacje zawodowe. Przedsiębiorcy chętnie korzystają z takiej formy doszkalania swojej kadry pracowniczej. Z zasady szkolenia mają na celu zwiększenie efektywności pracy. Jaki więc wpływ na wykonywanie obowiązków pracowniczych ma uczestnictwo pracownika w szkoleniu? Czy czas szkolenia wlicza się do czasu pracy pracownika?

Czym jest czas pracy?

Czas pracy to czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do jej wykonywania. Na taką definicję wskazuje art. 128 par. 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem ważne jest to, że pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy, a samo faktyczne wykonywanie pracy nie ma już tak dużego znaczenia. 


Ustawowe pojęcie czasu pracy (art. 128 Kodeksu pracy)

§ 1. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.
§ 3. Do celów rozliczania czasu pracy pracownika:
1) przez dobę - należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2) przez tydzień - należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.

Sąd Najwyższy, Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku nr III PK 38/19 z dnia 24 września 2020 roku stwierdził, że: 

Inną kategorią jest wykonywanie pracy, inną zaś czas niewykonywania pracy (choć oba te elementy mieszczą się w pojęciu czasu pracy przy spełnieniu warunków określonych w art. 128 KP). Ustawodawca nie wiąże przy tym czasu pracy z czasem realnego, efektywnego świadczenia pracy, lecz z czasem pozostawania w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, dlatego na czas pracy składa się nie tylko czas rzeczywistej pracy, lecz także okresy jej nieświadczenia, w których pracownik pozostawał w dyspozycji pracodawcy. Oczywiście czasem pracy jest również czas, który pracownik musi poświęcić na przemieszczanie się po terenie zakładu pracy w celu wykonania kolejnych czynności pracowniczych wynikających z nałożonych na niego obowiązków. Przy czym przyjmuje się, że czas pracy biegnie od momentu, w którym pracownik rozpoczyna merytoryczne czynności niezbędne do wykonania pracy.

Dostęp do szkoleń pracowniczych

Jedną z podstawowych zasad pracy jest umożliwienie pracownikom dostępu do podnoszenia kwalifikacji. Jak wskazuje art. 17 Kodeksu pracy: 

Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Powyższy przepis nie oznacza, że pracownik może bezwzględnie domagać się od pracodawcy określonego udziału w podnoszeniu swoich kwalifikacji zawodowych. W przypadku szkoleń wybieranych przez pracownika, w których uczestnictwo wymaga skrócenia czasu pracy pracodawca nie musi koniecznie wyrazić na nie zgody. Pracodawca nie ma też obowiązku przeprowadzania szkoleń pracowników poza kilkoma wyjątkami. Jednakże powinien ułatwić pracownikowi podnoszenie kwalifikacji zawodowych pod warunkiem, że pracownik sam jest zainteresowany szkoleniem i poszerzaniem swoich kwalifikacji. 

Które szkolenia są obowiązkowe?

W niektórych przypadkach pracodawca ma obowiązek przeprowadzenia szkoleń wśród pracowników. Są to przede wszystkim szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z art. 94 pkt 4 Kodeksu pracy. Do grupy obowiązkowych zaliczają się również szkolenia telepracowników głównie w zakresie obsługi sprzętu za pomocą, którego możliwe jest wykonywanie telepracy, a także szkolenia z zakresu ochrony danych przekazywanych pracownikowi (art. 6711, art. 6712 par. 1 Kodeksu pracy). 

Czas szkolenia, a czas pracy pracownika w świetle art. 2373 Kodeksu pracy

Jak wskazuje art. 2373 par. 3 Kodeksu pracy 

Szkolenia, o których mowa w § 2, odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Art. 2373 par. 2 Kodeksu pracy mówi, że: 

2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.

PRZYKŁAD 1 
Pan Jan podjął pracę w przedsiębiorstwie budowlanym. W pierwszym dniu zatrudnienia przeszedł szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Czas odbywania szkolenia został zaliczony do czasu pracy, co oznacza, że pracownik za ten czas otrzyma wynagrodzenie w wysokości takiej jakby pracował. 

Co należy rozumieć przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych? 

Kwestie związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych zostały uregulowane w art. 1031 1036 Kodeksu pracy. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych oznacza zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy oraz umiejętności przez pracownika zainicjowane przez pracodawcę lub za jego zgodą. Czas, w którym pracownik uczestniczy w szkoleniu podnoszącym jego kwalifikacje zawodowe nie jest wliczany do czasu pracy. Pracownik biorący udział w takim szkoleniu ma prawo do: 

• urlopu szkoleniowego, który przysługuje mu na czas zdawania egzaminów eksternistycznych, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie lub egzaminu zawodowego, na przygotowanie pracy dyplomowej oraz na czas przygotowania się i przystąpienia do egzaminu dyplomowego
• zwolnienia z całości lub części dnia pracy na czas, który potrzebny jest pracownikowi na punktualne przybycie na zajęcia i na czas trwania tych zajęć.

Za czas, w którym pracownik przebywał na urlopie szkoleniowym, a także za czas zwolnienia z całego lub części dnia należy mu się wynagrodzenie. Czas poświęcony na podnoszenie kwalifikacji nie zalicza się do czasu pracy. Przekazane wynagrodzenie jest wynagrodzeniem za czas zwolnienia od pracy, które wypłacane jest na takiej samej zasadzie jaka obowiązuje przy naliczaniu wynagrodzenia za urlop. Poszczególne składniki wynagrodzenia ustala się w przeciętnej wysokości biorąc pod uwagę miesiąc, w którym miało miejsce zwolnienie od pracy lub wystąpił okres niewykonywania pracy zgodnie z zapisami par. 5 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy – Dz.U. z 2017 roku poz. 927. 

PRZYKŁAD 2
Pracownik złożył do pracodawcy wniosek o wyrażenie zgody na odbycie kursu językowego. Zajęcia z nauki języka francuskiego odbywają się w poniedziałki i czwartki w godzinach popołudniowych od 15:00 do 17:00. Pracownik poinformował pracodawcę o dniach i godzinach odbywania kursu. Pracownik wykonuje pracę od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 16:00. Aby zdążyć na zajęcia musi wyjść z pracy wcześniej, przynajmniej półtorej godziny przed jej zakończeniem. Pracownik otrzymał zgodę pracodawcy na uczestnictwo w kursie oraz na zwolnienie z części dnia pracy w dni, w które odbywa się szkolenie. Czas zwolnienia nie będzie zaliczony do czasu pracy pracownika, ale za ten czas otrzyma on wynagrodzenie. 

Czy czas szkolenia może być zaliczony do czasu pracy danego pracownika? 

Odpowiedź na powyższe pytanie znajduje się w art. 9413 Kodeksu pracy obowiązującym od 26 kwietnia 2023 roku. W przepisie znalazły się nowe regulacje dotyczące zakresu czasu odbywania szkoleń. Jeżeli pracownik bierze udział w szkoleniach na polecenie pracodawcy to takie szkolenia odbywają się na koszt pracodawcy i z reguły w godzinach pracy pracownika, chyba że z jakiś powodów nie ma takiej możliwości. Czas szkolenia, które odbywa się po godzinach pracy pracownika wliczany jest do jego czasu pracy.  
Zgodnie z powyższym należy potwierdzić, że czas odbywania szkolenia wlicza się do czasu pracy pod warunkiem, że pracownik uczestniczy w nim na polecenie swojego przełożonego i dodatkowo odbywa się ono poza godzinami pracy pracownika.

Data publikacji: 2023-05-29, autor: FakturaXL