Po zmianie przepisów ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest coraz częściej wybieraną formą opodatkowania. Jak w świetle nowych przepisów wyglądają odliczenia i zwolnienia przy zastosowaniu zryczałtowanego podatku dochodowego?
Art. 10 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym informuje o wykazie zwolnień od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ustawy o PIT. Wymieniony przepis zawiera wszystkie zwolnienia przedmiotowe z podatku dochodowego.
Przychody wymienione w ryczałcie korzystające ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o PIT
„przychody uzyskane z odpłatnego zbycia zabytku ruchomego, o którym mowa w art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2021 r. poz. 710 i 954)” – pkt 28a Dotyczy takich zabytków, jak: muzea czy biblioteki.
„odszkodowania za szkody w środku trwałym, z wyłączeniem samochodu osobowego, w części wydatkowanej w roku podatkowym lub w roku bezpośrednio po nim następującym na remont tego środka trwałego albo na zakup lub na wytworzenie we własnym zakresie środka trwałego zaliczonego zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych (KŚT) wydaną na podstawie odrębnych przepisów, zwaną dalej "Klasyfikacją", do tego samego rodzaju co środek trwały, z którym związana była ta szkoda, przy czym przepis art. 23 ust. 1 pkt 45 stosuje się odpowiednio” – pkt 29b Mogą to być na przykład odszkodowania otrzymane na naprawę maszyn wykorzystywanych w działalności gospodarczej. Warunkiem jest, aby otrzymane odszkodowanie zostało w całości wykorzystane na naprawę takiej maszyny.
„dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5” – pkt 43 Za przykład może posłużyć gospodarstwo agroturystyczne wynajmujące nie więcej niż 5 pokoi. Jeżeli przedsiębiorca spełni ten warunek, to nie zapłaci podatku dochodowego od wynajmu.
„dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli: - pochodzą od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra, agencje rządowe lub agencje wykonawcze, w tym również w przypadkach gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy oraz - podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca - bez względu na rodzaj umowy - wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem” – pkt 46
„dochody uzyskane przez wykonawcę kontraktowego w rozumieniu art. 2 lit. e Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o wzmocnionej współpracy obronnej, podpisanej w Warszawie dnia 15 sierpnia 2020 r. (Dz. U. poz. 2153 i 2154) mającego miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z tytułu dostarczania towarów i usług siłom zbrojnym USA w rozumieniu art. 2 lit. a tej Umowy lub budowy infrastruktury dla tych sił zbrojnych na podstawie umowy lub umowy o podwykonawstwo zawartych z tymi siłami zbrojnymi lub na ich rzecz” – pkt 46c
„dotacje z budżetu państwa otrzymane na dofinansowanie przedsięwzięć realizowanych w ramach Specjalnego Przedakcesyjnego Programu na Rzecz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (SAPARD)” – pkt 47a Program SAPARD nie jest już realizowany. Zakończył działalność w 2016 roku.
„przychody, o których mowa w art. 20 ust. 1c, do kwoty 100 000 zł rocznie” – pkt 71a Dotyczy przychodów ze sprzedaży do kwoty 100 000 zł rocznie, które zostały przetworzone w sposób inny niż przemysłowy pochodzące z produktów zwierzęcych i roślinnych z wyłączeniem tych przetworzonych w ramach działów specjalnych produkcji rolnej, a także produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, jeżeli zostaną spełnione warunki określone w art. 20 ust. 1c ustawy o PIT. Przykładem może być sprzedaż soków, dżemów, serów lub innych produktów wytworzonych we własnym zakresie.
„dochody (przychody) uzyskane z tytułu: - świadczeń otrzymanych w ramach działań aktywizacyjnych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 9aa ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - świadczeń z tytułu specyficznych elementów wspierających zatrudnienie otrzymanych w ramach programów specjalnych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 27b ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przez osoby bezrobotne i poszukujące pracy - ryczałtu na przejazdy na szkolenia oraz ryczałtu na zakwaterowanie otrzymanych w ramach bonu szkoleniowego, ryczałtu na koszty przejazdu do i z miejsca odbywania stażu otrzymanego w ramach bonu stażowego oraz świadczeń otrzymanych w ramach bonu na zasiedlenie, o których mowa odpowiednio w art. 66k ust. 4 pkt 3 i 4, art. 66l ust. 6 pkt 1 oraz art. 66n ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - stypendiów otrzymanych na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy” – pkt 102a Dotyczy działań aktywizacyjnych, których celem jest podjęcie czynności pozwalających na utrzymanie przez osobę bezrobotną odpowiedniej dla niej pracy lub działalności gospodarczej.
„oprocentowanie otrzymane w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych, a także oprocentowanie zwrotu różnicy podatku od towarów i usług, w rozumieniu odrębnych przepisów” – pkt 111 Może dotyczyć sytuacji, kiedy przedsiębiorca otrzymał zwrot nadpłaty z zeznania rocznego po upływie terminu ustawowego. W związku z tym urząd skarbowy naliczył mu kwotę oprocentowania, której nie musi wykazywać w przychodach z działalności gospodarczej.
„wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych oraz wartość świadczeń rzeczowych (w naturze) finansowanych lub współfinansowanych ze środków budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, ze środków agencji rządowych, agencji wykonawczych lub ze środków pochodzących od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, w ramach rządowych programów oraz programów służących realizacji umowy partnerstwa i programów rozwoju, o których mowa w przepisach dotyczących wdrażania funduszy unijnych” – pkt 114 Jeżeli na przykład przedsiębiorca otrzymał od gminy komputer, to nie musi wykazywać go w przychodach do opodatkowania.
„jednorazowe środki przyznane na podjęcie działalności, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy” – pkt 121 Środki mogą zostać przyznane osobom bezrobotnym lub poszukującym pracy w maksymalnej wysokości nieprzekraczającej 6-krotnosci przeciętnego wynagrodzenia za pracę. Przyznaje je Urząd Pracy na rozpoczęcie działalności gospodarczej po spełnieniu warunków. Od 1 czerwca 2022 roku kwota dofinansowania wynosi 37 411,32 zł.
„jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej przyznane na podstawie art. 46 ust. 1b ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy absolwentom centrum integracji społecznej oraz absolwentom klubów integracji społecznej” – pkt 121a Aby otrzymać środki należy najpierw je wydać. Refundację wypłaca Starosta z Funduszu Pracy. O przyznanie środków mogą ubiegać się żłobki lub kluby dziecięce, których działalność polega na sprawowaniu opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi do lat 3. Dofinansowanie dotyczy kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy. Wysokość przyznanych środków nie może być wyższa niż 6-krotość przeciętnego wynagrodzenia za pracę, czyli 37 411,32 zł (2022 rok).
„wkład własny podmiotu publicznego, o którym mowa w art. 2 pkt 5 ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym, otrzymany przez partnera prywatnego i przeznaczony na cele określone w umowie o partnerstwie publiczno-prywatnym, z zastrzeżeniem ust. 19” – pkt 122
„wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20” – pkt 125 Dotyczy świadczeń otrzymywanych na podstawie zawartej umowy o pracę, o pracę nakładczą lub na podstawie umów z przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Za przykład może posłużyć umowa użyczenia lokalu użytkowego jaką przedsiębiorca zawarł z własnym ojcem.
„wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych przez przedsiębiorstwo w spadku od osób, o których mowa w art. 3 ustawy o zarządzie sukcesyjnym, z zastrzeżeniem ust. 20” – pkt 125a Zwolnienie nie dotyczy świadczeń otrzymywanych na podstawie zawartej umowy o pracę, o pracę nakładczą lub na podstawie umów z przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Jeżeli np.: małżonek zmarłego właściciela firmy będzie sporadycznie pomagał w prowadzeniu działalności, to takie świadczenie nie stanowi przychodu dla przedsiębiorstwa w spadku.
„dotacje, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, otrzymane z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego, z zastrzeżeniem ust. 36” – pkt 129 Zwolnienia nie stosuje się do części dotacji otrzymanej na prowadzenie działalności gospodarczej przeznaczonej na wynagrodzenie osoby fizycznej, która prowadzi działalność (zgodnie z odrębnymi przepisami). Do grupy tej zaliczają się różne rodzaje dotacji przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej, jak np.: dotacje na kapitał obrotowy, które były udzielane podczas pandemii.
„przychody z dzierżawy lokali mieszkalnych lub budynków mieszkalnych jednorodzinnych Społecznym Agencjom Najmu, o których mowa w art. 22a ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1995 r. o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 2224 oraz z 2022 r. poz. 807 i 1561) – pkt 131a Dotyczy sytuacji, kiedy przedsiębiorca podpisze umowę o najem lokali mieszkalnych ze Społeczną Agencją Najmu (SAN), to przychód, który uzyska z tego najmu nie będzie podlegał opodatkowaniu.
„płatności na realizację projektów w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich, otrzymane z Banku Gospodarstwa Krajowego, z wyłączeniem płatności otrzymanych przez wykonawców” – pkt 136
„środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu jako pomoc udzielona w ramach programu finansowanego z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1, 2 i 4, pkt 5 lit. a i b i pkt 5a – 5d ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych” – pkt 137 O środki można ubiegać się w ramach zatrudniania młodych osób oraz w przypadku świadczenia pomocy dla najbardziej potrzebujących. Dotacja może być przeznaczona na zwalczanie depresji materialnej.
„dochody (przychody) z tytułu nagrody, o której mowa w ar. 49 ust. 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2020 r. poz. 1421)” – pkt 155 Nagrodę, o której mowa mogą otrzymać na wniosek powiatowego lekarza weterynarii osoby, którym nie przysługuje odszkodowanie, które przyczyniły się do likwidacji choroby zakaźnej w krótkim czasie. Nagrodę przyznaje wojewódzki lekarz weterynarii, a finansuje ją budżet państwa.
Przychody ryczałtowe – odliczenia
Wszystko to co jest dozwolone w ryczałcie do odliczania od przychodu do opodatkowania zostało wskazane w ustawie o ryczałcie. Przy odliczeniach należy również skorzystać z ustawy o podatku dochodowym.
Rodzaje odliczeń od przychodu na ryczałcie
Moment dokonania odliczenia
Właściwy art. ustawy o PIT
Zapłacone składki na własne ubezpieczenia społeczne i osób współpracujących
W trakcie roku podatkowego lub po zakończonym roku podatkowym
art. 26 ust. 1 ustawy o PIT
Wydatki poniesione na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, tzw. ulga termomodernizacyjna. Muszą być spełnione określone warunki:
przedsiębiorca musi być właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego,
wydatki obejmują materiały budowlane, urządzenia i usługi związane z realizacją przedsięwzięcia,
wydatki muszą być udokumentowane fakturą wystawioną przez czynnego podatnika VAT
inwestycja musi być zakończona w terminie 3 kolejnych lat, licząc od końca roku, w którym poniesiono pierwszy wydatek,
kwota odliczenia nie może przekraczać 53.000 zł.
Po zakończonym roku podatkowym
art. 26h ustawy o PIT
Odliczenie w ramach ulgi na zabytki, dotyczy zabytków wpisanych do ewidencji zabytków pod warunkiem, że:
przedsiębiorca jest właścicielem lub współwłaścicielem zabytku w momencie poniesienia wydatku,
odliczeniu podlega 50% udokumentowanych wydatków,
odliczenie nie może przekroczyć iloczynu kwoty 500 zł i liczby metrów użytkowych zabytku, nie więcej niż 500.000 zł
Po zakończonym roku podatkowym
art. 26hb ustawy o PIT
Wydatki na cele rehabilitacyjne na zasadach określonych w ustawie o PIT, tzw. ulga rehabilitacyjna
Po zakończonym roku podatkowym
art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT
Wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE)
Po zakończonym roku podatkowym
art. 26 ust. 1 pkt 2b ustawy o PIT
Wydatki z tytułu użytkowania sieci Internet, w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł
Po zakończonym roku podatkowym
art. 26 ust. 1 pkt 6a ustawy o PIT
Darowizny na cele:
organizacje pożytku publicznego,
kultu religijnego,
krwiodawstwa,
kształcenia zawodowego w szkołach publicznych,
na odbudowę Pałacu Saskiego
nie więcej niż 6% osiągniętego dochodu
Po zakończonym roku podatkowym
art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT
Ryczałt, a składka zdrowotna
Od stycznia 2022 roku zmieniły się zasady dotyczące rozliczania składki zdrowotnej we wszystkich formach opodatkowania. W przypadku ryczałtu wysokość składki zdrowotnej zależy od kwoty osiągniętego przychodu w danym roku podatkowym lub zgodna jest z przychodami z roku poprzedniego. W lipcu 2022 roku miała miejsce druga zmiana. Zgodnie z nią przedsiębiorcy rozliczający się ryczałtem mają prawo do odliczenia 50% zapłaconej składki zdrowotnej za cały 2022 rok zarówno w trakcie roku jak i po jego zakończeniu. Możliwe jest również odliczenie składki zdrowotnej za osobę współpracującą.
Ryczałt, a ulga na złe długi
Stosowanie ulgi na złe długi jest dobrowolne w przypadku wierzycieli. Natomiast dłużnicy mają obowiązek wykazać przychód w wysokości nieopłaconej faktury zakupu. Ulga na złe długi może zostać wykorzystana przez wierzyciela w trakcie roku lub po jego zakończeniu. Wybór należy do przedsiębiorcy. Z kolei dłużnik musi rozliczyć ją począwszy od miesiąca, w którym upłynęło 90 dni od terminu płatności na fakturze, rachunku lub umowie.
Ryczałt, a strata podatkowa
Art. 9 ust. 3 – 3b ustawy o PIT zawiera zapis dotyczący straty przedsiębiorcy. Zgodnie z przepisem przedsiębiorca ma możliwość odliczenia straty, jeżeli dotyczyła ona działalności gospodarczej. W przypadku, kiedy strata powstała w okresie opodatkowania wg skali podatkowej lub podatkiem liniowym, to po dokonaniu zmiany formy opodatkowania na ryczałt przedsiębiorca ma prawo do odliczenia powstałej straty. I tak:
możliwość odliczenia do 50% poniesionej straty rocznie - straty powstałe do końca 2018 roku
możliwość jednorazowego odliczenia straty, której wysokość nie przekracza 5 000 000 zł – straty powstałe od 1 stycznia 2019 roku.
Podsumowanie
W stosunku do podatników rozliczających się na podstawie ryczałtu stosuje się również przepisy ustawy o podatku PIT. Ryczałtowiec w zeznaniu rocznym PIT-28 może wykazać różne ulgi podatkowe. Niektóre przychody uzyskane z działalności są zwolnione przedmiotowo od ryczałtu. Informacje jakie to są przychody zawiera ustawa o PIT. Przychody ryczałtowca mogą zostać pomniejszone o ulgę na złe długi. Spóźniona zapłata za fakturę zakupową skutkuje obowiązkiem powiększenia kwoty przychodów o niezapłaconą w terminie kwotę z faktury, rachunku lub innego dokumentu w terminie 90 dni. Od 1 stycznia 2022 roku dotyczy to jedynie faktur zakupu towarów. Przedsiębiorca na ryczałcie ma też prawo do rozliczenia straty podatkowej.
