Często podmioty zlecają transport towarów pośrednikowi będącemu spedytorem, co wydaje się być dobrym rozwiązaniem, które pozwala oszczędzić czas i dodatkowo ochrania przed skutkami nieodpowiedniego przewozu. Firma spedycyjna bierze na siebie pełną odpowiedzialność za prawidłowo wykonaną dostawę. W jaki sposób należy opodatkować usługę spedycji oraz jakie zasady obowiązują przy tego typu usłudze?
Usługa spedycyjna polega na powierzeniu zlecenia transportu spedytorowi. Usługami spedycyjnymi objęty jest transport krajowy i międzynarodowy z udziałem transportu kolejowego, morskiego i lotniczego. Spedycja jest usługą kompleksową w skład, której wchodzi planowanie, koordynacja i monitorowanie całego procesu transportowego. Swoim zasięgiem obejmuje czynności związane z przemieszczaniem towarów oraz zajmuje się załatwianiem wszelkich formalności, zbieraniem i dostarczaniem dokumentacji związanej z transportem.
Kim jest i czym zajmuje się spedytor?
Spedytorem jest osoba zarządzająca całym procesem spedycyjnym, czyli taka, która odpowiada za całą organizację transportu towarów. Praca spedytora polega na wykonywaniu różnych czynności, które wpływają na płynność i efektywność dostaw. Zadania te obejmują między innymi:
planowanie trasy – zadaniem spedytora jest analizowanie trasy transportu pod kątem czasu, kosztów i logistyki
organizację transportu – wyszukiwanie odpowiednich środków transportu i prowadzenie negocjacji dotyczących warunków transportu
zarządzanie dokumentacją – przygotowywanie i obsługa dokumentów związanych z transportem, jak: listy przewozowe, faktury, inne dokumenty: celne i podatkowe
śledzenie drogi transportowanego towaru – spedytor śledzi transport towarów na bieżąco, sprawdza lokalizację oraz monitoruje jak szybko towary przemieszczają się, a także dba o terminowość dostaw
inne czynności jak np. rozwiązywanie problemów – w przypadku opóźnień w dostawie lub wystąpienia problemów logistycznych spedytor powinien podjąć konkretne działania mające na celu rozwiązanie problemu w taki sposób, aby transport przebiegał płynnie.
Rodzaje spedycji
Usługi spedycyjne obejmują przewozy każdego rodzaju ładunku od najmniejszego poprzez towary sypkie, ciecze, gazy aż po ładunki dużych rozmiarów.
Spedycja może być:
drogowa – obejmuje transport ciężarowy, dostawy krajowe i międzynarodowe
morska – obejmuje transport morski, kontenerowy oraz Ro/Ro – roll – on, roll - off
kolejowa – obejmuje transport kolejowy, przede wszystkim wariant intermodalny, dostawy krajowe i międzynarodowe
lotnicza – obejmuje transport lotniczy, czyli przesyłanie towarów drogą powietrzną z wykorzystaniem samolotów transportowych
multimodalna – jest połączeniem różnych rodzajów transportu w jednym łańcuchu dostaw, co zapewnia optymalizację kosztów oraz czasu.
Podstawowa zasada obowiązująca przy usłudze spedycyjnej – podatek VAT, przepisy ustawy o podatku VAT
Przy usługach spedycyjnych obowiązują zasady ogólne. Nie stosuje się wobec nich szczególnego sposobu w jaki ustala się miejsce opodatkowania usług, co oznacza, że miejscem ich opodatkowania jest miejsce siedziby usługobiorcy. Usługa spedycji świadczona przez jednego przedsiębiorcę na rzecz drugiego podlega pod opodatkowanie w państwie siedziby usługobiorcy. W tym wypadku nie ma znaczenia trasa realizacji zlecenia usługi. Art. 28b ustawy o VAT wskazuje, że miejscem świadczenia usług przy świadczeniu usług na rzecz podatnika jest miejsce siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy z zastrzeżeniem ust. 2 do 4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2, art. 28n ustawy o VAT.
Natomiast zgodnie z art. 28c ustawy za miejsce świadczenie usług dla podmiotów niebędących podatnikami podatku od towarów i usług jest miejsce siedziby działalności gospodarczej usługodawcy z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, art. 28d, art. 28e, art. 28f ust. 1, 2, 3, art. 28g ust. 2 i art. 28h do art. 28n. Z kolei na podstawie art. 83 ust. pkt 23 ustawy o VATusługi transportu międzynarodowego objęte są stawką podatku 0%. Zgodnie z przepisami przez usługi transportu międzynarodowego należy rozumieć usługi pośrednictwa oraz spedycji międzynarodowej. W związku z tym, jeżeli podatnik będzie posiadał wymagane dokumenty potwierdzające, że miejsce nadania lub przeznaczenia towarów znajduje się poza obszarem Unii Europejskiej, to zgodnie z art. 83 ust. 5 ustawy o VAT usługa będzie opodatkowana stawką VAT 0%. Potwierdzeniem tego jest interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora KIS nr 0114-KDIP1-2.4012.155.2023.2.JO z dnia 29 czerwca 2023 roku.
Świadczenie usług spedycji – regulacja szczególna
Z zasady jak wskazuje art. 28b ust. 1 ustawy o VAT usługi transportowe opodatkowane są w państwie siedziby usługobiorcy. W przypadku, jeżeli usługa spedycji objęta jest regulacją szczególną, to należy do niej zastosować wyjątek.
Usługi transportowe objęte są opodatkowaniem w wysokości uzależnionej od danego przypadku:
transport poza UE - nabywcą jest podatnik z Polski, transport w całości przebiega poza Unią Europejską – art. 28f ust. 1a pkt 1 ustawy o VAT
transport na terenie Polski – nabywcą jest podatnik spoza Unii Europejskiej, transport w całości przebiega na terytorium Polski – art. 28f ust. 1a pkt 2 ustawy o VAT.
Organy podatkowe uważają, że regulacje szczególne nie odnoszą się do usług spedycji. Taką opinię można znaleźć między innymi w interpretacji o sygn. 0114-KDIP1-2.4012.150.2023.2.RM oraz w interpretacji o sygn. 0114-KDIP1-2.4012.438.2022.2.RM. Tak więc usługi spedycyjne pomiędzy dwoma przedsiębiorcami zawsze opodatkowane są w państwie siedziby usługobiorcy i bez znaczenia jest trasa realizacji usługi.
Usługa spedycji opodatkowana podatkiem VAT w Polsce - przykład
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca z Polski realizuje usługę transportową dla klienta, którego siedziba znajduje się w Polsce. Usługa obejmuje transport towarów na trasie Kanada – Stany Zjednoczone. W ramach świadczenia usługi kompleksowej, przedsiębiorca musi jeszcze załatwić odpowiednie zgłoszenia przywozowe i wywozowe w wymienionych państwach. Z uwagi na to, że nabywca posiada siedzibę działalności gospodarczej w Polsce, to w takiej sytuacji cała usługa podlega pod opodatkowanie w kraju. Bez znaczenia jest fakt, że transport odbywa się poza granicami Polski i Unii Europejskiej.
Usługa spedycji opodatkowana podatkiem VAT w kraju innym niż Polska – przykład
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca z Polski jest wykonawcą usługi transportowej dla klienta w Niemczech. W ramach tej usługi przedsiębiorca odpowiada między innymi za:
rozładunek towaru
wprowadzenie towaru na skład celny
przechowywanie towaru na składzie celnym
dokonywanie zgłoszeń celnych w imieniu klienta
odebranie towaru ze składu celnego
transport towaru do miejsca docelowego w Niemczech lub innego państwa Unii Europejskiej.
Powyższą usługę należy traktować jako usługę kompleksową. Z uwagi na to, że usługa dotyczy podatnika, którego siedziba znajduje się w Niemczech, to mówimy o eksporcie usług. Bez znaczenia jest fakt, że czynności dokonywane są na terytorium Polski.
PRZYKŁAD 3 Polski podatnik świadczy usługę spedycji na rzecz klienta, którego siedziba znajduje się w Szwajcarii. Transport odbywa się na trasie Szwajcaria – Polska. W tym przypadku nabywcą usługi jest podmiot ze Szwajcarii, dlatego miejscem opodatkowania całej usługi jest Szwajcaria. Natomiast, jeżeli usługa spedycyjna będzie podlegała opodatkowaniu w Polsce, to trzeba będzie do niej doliczyć podatek VAT w prawidłowej stawce.
Usługi spedycyjne świadczone na rzecz osób niebędących podatnikami VAT
Jeżeli usługa spedycji dokonywana jest na rzecz podmiotu nieprowadzącego działalności gospodarczej, to w takiej sytuacji państwem opodatkowania jest państwo, w którym znajduje się siedziba usługodawcy (art. 28c ustawy o VAT).
PRZYKŁAD 4 Firma spedycyjna z siedzibą w Polsce dostała zlecenie wykonania usługi na rzecz fundacji z siedzibą w Niemczech. Towar ma być transportowany na trasie Niemcy – Chiny. Fundacja prowadzi tylko działalność statutową. Nie jest podatnikiem podatku VAT. W tej sytuacji usługa podlega pod opodatkowanie w Polsce.
Jaka stawka podatku VAT dla usług spedycyjnych?
Dla usług spedycyjnych opodatkowanych w Polsce należy zastosować właściwą stawkę podatku VAT. Zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 23 ustawy o VATw przypadku usług transportu międzynarodowego istnieje możliwość zastosowania stawki VAT w wysokości 0%. Czy powyższy przepis ma zastosowanie również do usług spedycyjnych będących częścią transportu?
Usługi spedycyjne, a transport międzynarodowy
W art. 83 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT zostały podane trasy, które mogą być realizowane jako transport międzynarodowy. Z kolei art. 83 ust. 3 pkt 3 ustawy wskazuje, że usługi spedycji międzynarodowej, które objęte są usługami transportu międzynarodowego na wskazanych trasach również uznaje się za transport międzynarodowy.
Stawką zerową VAT objęte są usługi spedycyjne związane z transportem realizowane na niżej wymienionych trasach:
z Polski poza obszar UE, przykładowo: Polska – Wielka Brytania
z państwa spoza terytorium UE do Polski, przykładowo: USA – Polska
z państwa spoza UE do państwa poza UE, jeżeli trasa przebiega przez Polskę, przykładowo: z Ukrainy do Szwajcarii
z państwa UE innego niż Polska do państwa spoza UE pod warunkiem, że trasa przebiega przez Polskę, przykładowo: z Niemiec do Białorusi
z państwa spoza terytorium UE do państwa UE innego niż Polska o ile trasa przebiega przez Polskę, przykładowo: z Rosji do Czech.
Usługi spedycyjne na trasach innych od tych wymienionych w ustawie, a podatek VAT
Jeżeli usługi transportowe realizowane są w całości w Polsce i są częścią transportu międzynarodowego, to w stosunku do nich można zastosować zerową stawkę podatku VAT. Taka zależność wynika z par. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 2023 roku w prawie obniżonych stawek podatku VAT. Jednak zdaniem organów podatkowych wskazany przepis nie ma zastosowania do usług spedycyjnych
Usługi spedycyjne – trasa na terytorium państw unijnych
Usługa transportowa może być realizowana na różnych trasach. Między innymi może dotyczyć dwóch państw członkowskich Unii Europejskiej. W przypadku, kiedy usługi spedycji są częścią transportu międzynarodowego można w stosunku do nich zgodnie z par. 4 ust. 1 pkt 2 wymienionego wyżej rozporządzenia zastosować zerową stawkę VAT. Organy podatkowe również i w tym przypadku zajmują odmienne stanowisko i uważają, że powyższy przepis nie może być stosowany w odniesieniu do usług spedycji.
Usługi spedycyjne – trasa państwo UE inne niż Polska do państwa spoza UE
Spedycja może odbywać się na trasie:
państwa UE inne niż Polska – państwa spoza UE, przykładowo: Węgry – Norwegia
państwa spoza UE – państwa UE inne niż Polska, przykładowo: Szwajcaria – Estonia.
W tych przypadkach usługi transportowe objęte są zerową stawką VAT. Jednakże organy podatkowe i w tym przypadku podkreślają, że spedycja nie podlega pod powyższe przepisy.
Zerowa stawka VAT dla spedycji - interpretacja organów podatkowych
Według organów podatkowych, jeżeli w przepisach brak jest pojęcia „transport” i dodatkowo nie zostały wymienione inne usługi, jak np. spedycja, to stawka 0% na wymienionych wyżej trasach może dotyczyć jedynie usług transportowych i zwolnień jakie się z tym wiążą. Z kolei w odniesieniu do par. 4 ust. 2 rozporządzenia w przypadku transportu od podatników wymaga się posiadania odpowiednich dokumentów, które zostały wymienione w art. 83 ust. 5 pkt 1 ustawy, takich jak:
które stosuje się tylko w komunikacji międzynarodowej lub inny dokument, z którego jednoznacznie będzie wynikać, że przewóz z miejsca nadania do miejsca przeznaczenia miał miejsce podczas przekroczenia granicy z państwem trzecim
faktura wystawiona przez spedytora.
Spedycja ze stawką 0% - dowody
Podatnik musi pamiętać, że jeżeli realizuje usługę spedycji, która:
spełnia definicję transportu międzynarodowego
decyduje się na stosowanie stawki 0% na podstawie przepisów rozporządzenia,
to zobowiązany jest do gromadzenia właściwych dowodów.
Jeżeli przewóz dotyczy importu towarów, to do wymienionych wyżej dokumentów należy doliczyć dokument celny, z którego będzie jednoznacznie wynikało, że do podstawy opodatkowania z tytułu importu towarów została doliczona wartość usługi. W przypadku, kiedy przedsiębiorca nie spełni wymaganych warunków do zastosowania stawki zerowej podatku VAT, to będzie musiał opodatkować usługę wg stawki 23%.
