Co to jest tajemnica handlowa? Naruszenia i przykłady tajemnic handlowych
Tajemnica handlowa to bardzo ważne zagadnienie pozwalające uzyskać przewagę nad konkurencję występującą na rynku. Zabezpieczenie poufnych informacji firmy odgrywa więc bardzo istotne znaczenie dla funkcjonowania całego przedsiębiorstwa. Jeżeli pracownik albo inna osoba podejmie się zabronionych praktyk, nie ma przeciwwskazań do wszczęcia odpowiednich czynności prawnych.
Pragnąc zapoznać się z definicją tajemnicy handlowej, trzeba posiłkować się art. 11 ustawy z 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Do tajemnicy handlowej zalicza się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne albo inne informacje dotyczące przedsiębiorstwa, którym przyznano wartość gospodarczą. Szczegółowe dane nie są udostępniane wszystkim pracownikom, otrzymuje je wybrana grupa osób, które z nimi pracują oraz co do których przedsiębiorca zastosował konkretny czynniki pozwalające na zachowanie ich w poufności.
Trzeba wziąć pod uwagę również dyrektywę UE 2016/943 o ochronie niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem.
Przepisy wskazują, iż niedozwolone pozyskanie tajemnicy handlowej odnosi się do:
przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, plików będących własnością konkretnej firmy bez uzyskania wcześniejszego dostępu przez ten podmiot,
nieprzestrzegania podpisanej umowy o zachowaniu poufności bądź zakazie konkurencji,
działania sprzecznego z innym rodzajem umowy, w której wskazano na konieczność zachowania poufności.
Przykłady tajemnicy handlowej
Tajemnica handlowa przedsiębiorstwa to rozbudowane zagadnienie, uwarunkowane profilem działalności prowadzonej firmy:
strategia przedsiębiorstwa ze względu na obszar – na przykład strategia cenowa, strategia zarządzania wiedzą, plany kampanii marketingowych i inne,
przebieg odbywanych negocjacji,
lista klientów,
współpraca z dostawcami, a także warunki podpisanych z nimi kontraktów,
wysokość wynagrodzenia zatrudnionych osób,
plany sprzedażowe,
budżet przedsiębiorstwa,
procedury dotyczące kontroli jakości,
know-how, obowiązujące procedury, metody produkcji, uzyskane patenty, znaki towarowe i inne,
plany rozwoju przedsiębiorstwa,
wyniki wykonanych badań, między innymi marketingowych,
dokumentacja dotycząca kondycji finansowej firmy,
programy używane przez firmę.
Jak uniknąć naruszenia tajemnicy handlowej?
Każda firma może zdecydować się na jeden z dostępnych sposobów ochrony swoich interesów i w taki sposób ograniczyć ryzyko wycieku poufnych danych:
podpisanie umowy o zachowaniu poufności (NDA) - pozostałe dokumenty mogą zostać wzbogacone w oznaczenia, a także klauzulę informującą o poufności zawartej treści,
podpisanie umowy o zakazie konkurencji - ze względu na charakter współpracy oraz podmiot, z którym podpisywana jest umowa. Ta zasada odgrywa bardzo istotną rolę w relacji pracodawca-pracownik oraz w sytuacji, gdy pracownik zostanie zwolniony albo podpisana umowa wygaśnie, pracodawca powinien przypomnieć o zawartych umowach, zapisach, ale tylko w przypadku, gdy występują,
zaplecze informatyczne, pozwalające zabezpieczyć używane systemy oraz urządzenia przed atakami ze strony hakerów,
należy upewnić się, że dostęp do poufnych informacji uzyskuje tylko osoba upoważniona, a liczba osób z dostępem jest ograniczona,
niepotrzebne kopie dokumentów elektronicznych oraz papierowych, w których widnieją tajemnice handlowe firmy, trzeba niszczyć,
warto korzystać z bazy danych WIPO Lex, gdzie widnieją informacje, regulacje prawne oraz treści zawartych umów międzynarodowych z zakresu ochrony własności intelektualnej.
Naruszenie tajemnicy handlowej – roszczenia
W momencie naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, sprawa może trafić do sądu.
Art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wskazuje, w postępowaniu cywilnym można wnioskować o:
zaprzestanie niedozwolonych działań, czyli zaniechanie kontynuowania ujawniania poufnych informacji,
pozbycia się skutków zabronionych działań, na przykład usunięcie towarów oznaczonych znakiem firmowym, będących własnością prowadzonej firmy albo produktów, które powstały na podstawie wykradzionych danych,
złożenia jednokrotnego albo wielokrotnego oświadczenia o właściwej treści i wymaganej formie, przekazanego do opinii publicznej. Nie ma przeciwwskazań do opublikowania treści wyroku wydanego w sprawie,
naprawienie wyrządzonej krzywdy - mowa na przykład o wypłacie odszkodowania za utracony zysk,
wydanie korzyści, które zostały uzyskane bezpodstawnie - mowa chociażby o przekazaniu zysków ze sprzedaży produktów wytworzonych po kradzieży informacji,
zasądzenia konkretnej kwoty na cel społeczny poświęcony wspieraniu kultury polskiej bądź Ochronie Dziedzictwa Narodowego,
po dostarczeniu do sądu odpowiedniego wniosku, wymiar sprawiedliwości może wydać orzeczenie o zniszczeniu, przekazaniu albo umieszczeniu informacji na produktach, opakowaniach i innych, będących przedmiotem złamania przepisów.
W ustawie można znaleźć także przepisy karne poświęcone łamaniu przepisów w kwestii tajemnicy firmy. Art. 23 wskazuje:
kto, wbrew nałożonemu na niego obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, przekazuje innej osobie albo wykorzystuje w swojej firmie informację będącą tajemnicą przedsiębiorstwa, gdy wiąże się to z poważną szkodą dla przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2,
ten sam wymiar kary dotyczy osób, które po bezprawnym uzyskaniu informacji, będących tajemnicą przedsiębiorstwa, ujawniają ją innej osobie albo wykorzystują we własnej działalności gospodarczej,
kara wyznaczona w 1 jest dedykowana dla osób, które ujawniają albo wykorzystują informację, będącą tajemnicą przedsiębiorstwa, którą poznały w trakcie rozprawy bądź w innych czynnościach postępowania sądowego związanego z roszczeniami z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji, w którym doszło do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa bądź przez dostęp do akt tego postępowania, pod warunkiem że w postępowaniu miało miejsce wyłączenie jawności rozprawy.
Strona pokrzywdzona ma prawo pociągnąć sprawcę do odpowiedzialności cywilnej i karnej. Trzeba jednak pamiętać o art. 27, zgodnie z którym ściganie wskazanych w ustawie przestępstw odbywa się na wniosek osoby pokrzywdzonej, a ściganie wykroczeń na żądanie.
Kilka słów podsumowania
Ochrona tajemnic przedsiębiorstwa jest bardzo istotna dla każdej firmy. Przedsiębiorca może zastosować jeden z dostępnych sposobów przeciwdziałania nielegalnym praktykom i właśnie w taki sposób zabezpieczyć się przed konsekwencjami niewłaściwego postępowania osoby trzeciej. Zabezpieczenie tajemnicy handlowej odgrywa bardzo ważną rolę w relacji z kontrahentami oraz w wewnętrznych procedurach obowiązujących w firmie. Pracownicy muszą mieć świadomość o wprowadzonym zakazie konkurencji oraz obowiązku zachowania poufności. Tylko w taki sposób firma zyskuje gwarancję bezpieczeństwa, a także jest w stanie kontrolować przepływ informacji.
