Różnica między usługami księgowymi, a doradztwem podatkowym
Przedsiębiorcy często oczekują od księgowych doradztwa w zakresie podatków. Czy w ramach zwykłych usług księgowych można liczyć na porady związane z podatkami? Kto może udzielać porad podatkowych? Jak odróżnić doradztwo podatkowe od usług księgowych?
Księgowość i związane z nią usługi księgowe tworzą jeden z działów rachunkowości. Do świadczenia usług księgowych uprawnione są podmioty posiadające odpowiednie przygotowanie do wykonywania tego typu czynności. Usługi księgowe mogą być wykonywane na rzecz osób prywatnych lub przedsiębiorstw.
sprawdzanie dokumentacji księgowej firmy pod kątem merytorycznym i prawnym
reprezentowanie klienta w rożnych urzędach
sporządzanie sprawozdań finansowych.
Kiedy mówimy o czynnościach doradztwa podatkowego?
Definicja czynności doradztwa podatkowego została zawarta w ustawie o doradztwie podatkowym (Dz. U. 1996 Nr 102, poz. 475, tj. Dz. U. z 2021 roku poz. 2117).
Do czynności doradztwa podatkowego zalicza się:
reprezentowanie podatników, płatników, inkasentów w postępowaniu przed organami administracji państwowej (US, ZUS), a także w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień oraz innych aktów administracyjnych w sprawach podatkowych i celnych, egzekucji administracyjnej w zakresie związanym z tymi obowiązkami
udzielanie podatnikom, płatnikom, inkasentom na ich zlecenie lub na ich rzecz porad, opinii oraz wyjaśnień w zakresie ich obowiązków podatkowych i celnych, a także w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami
wykonywanie niezależnego audytu funkcji podatkowej, o której mówi art. 20zo par. 1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku, Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 roku poz. 1540 i 1598)
prowadzenie w imieniu i na rzecz podatników, inkasentów i płatników ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie wymienionym podmiotom pomocy w tym zakresie
sporządzanie w imieniu i na rzecz podatników, płatników, inkasentów zeznań, deklaracji podatkowych lub udzielanie tym podmiotom pomocy w wymienionym zakresie.
Czynności doradztwa podatkowego – kto może je wykonywać?
Do wykonywania zawodowo czynności doradztwa podatkowego w zakresie udzielania płatnikom, podatnikom, inkasentom na ich zlecenie lub na ich rzecz porad, opinii, a także wyjaśnień dotyczących ich obowiązków podatkowych oraz celnych, a także w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami, uprawnione są wymienione podmioty:
osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych
adwokaci i radcy prawni
biegli rewidenci.
Do wykonywania zawodowo czynności reprezentowania podatników, płatników, inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej oraz w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach podatkowych i celnych uprawnione są:
osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych
adwokaci i radcy prawni.
Do wykonywania zawodowo czynności w zakresie sporządzania niezależnego audytu funkcji podatkowej, o której mówi art. 20zo par. 1 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2021 roku poz. 1540 i 1598) uprawnione są:
osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych
biegli rewidenci.
Doradztwo podatkowe, czy usługi księgowe – gdzie przebiega granicami pomiędzy nimi?
W ustawie o rachunkowości brak jest definicji usług księgowych, ale zawiera ona wskazania co do zakresu tzw. usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, które uznawane jest za działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, która polega na świadczeniu usług w zakresie wymienionych czynności:
prowadzenia ksiąg rachunkowych w oparciu o dowody księgowe ujęte w porządku chronologicznym i systematycznym
wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego
okresowego ustalania lub sprawdzania rzeczywistego stanu aktywów i pasywów za pomocą inwentaryzacji
sporządzania sprawozdań finansowych
gromadzenia i przechowywania dowodów księgowych, a także innej dokumentacji jaką przewiduje ustawa o rachunkowości
świadczenia usług w zakresie prowadzenia PKPiR, ewidencji dla VAT i ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
sporządzania zeznań i deklaracji podatkowych.
W ustawie dotyczącej doradztwa podatkowego zostały wymienione niektóre usługi księgowe, które jednocześnie wchodzą w zakres doradztwa podatkowego, a nie są zastrzeżone do wykonywania wyłącznie przez osoby zajmujące się zawodowo czynnościami doradztwa podatkowego.
Zgodnie z interpretacją i wyjaśnieniami Ministra Finansów do różnic pomiędzy usługami księgowymi, a doradztwem podatkowym zalicza się przede wszystkim:
przewagę o charakterze technicznym – usługi księgowe
przewagę elementu prawnego – usługi doradztwa podatkowego.
Pomimo tego należy jednak wiedzieć, że aspekt prawny występuje również przy świadczeniu usług księgowych. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 czerwca 2013 roku, sygn. I FSK 1094/12 usługi księgowe zawsze będą zawierały element prawny, ponieważ dokumenty księgowe muszą zostać za każdy raz ocenione pod kątem prawnym. W tym przypadku element prawny ma charakter pomocniczy.
Samych usług księgowych, nawet kompleksowych, nie można utożsamiać ze świadczeniem usług doradztwa. Posiadanie określonej wiedzy pozwalającej na prowadzenie tych usług nie jest równoznaczne z przyjęciem, że osoba, która je świadczy, udziela porady, wskazuje sposób postępowania w sprawie. Prowadzenie ksiąg rachunkowych i sporządzanie deklaracji podatkowych musi bowiem łączyć się z kwalifikowaniem dokumentów księgowych do ujęcia ich w tych księgach.
Pismo Ministerstwa Finansów z dnia 9 kwietnia 2015 roku, nr PT3.8101.2.2015.AEW.16
Czynności polegające na prowadzeniu ksiąg i ewidencji podatkowych z istoty swej bliskie są działalności zawodowej osób uprawnionych do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, czyli czynnościom księgowym, a czynności polegające na sporządzaniu deklaracji i zeznań podatkowych mają w znacznej mierze charakter techniczny, a nie prawny, choćby z tego względu, że sporządzane są na podstawie innych dokumentów, w szczególności ksiąg rachunkowych (vide uzasadnienie ww. wyroku Trybunału Konstytucyjnego). Tym samym czynności te nie stanowią doradztwa, o którym mowa w art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b ustawy o VAT, niezależnie od tego, że zostały uznane za czynności doradztwa podatkowego w rozumieniu ustawy o doradztwie podatkowym (art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 tej ustawy).
Podsumowanie
W zasadzie nie ma stałej, wyraźnej granicy pomiędzy usługami księgowymi, a usługami doradztwa podatkowego. Jednak to co je wyraźnie różni to element prawny połączony z czynnością opiniowania. Natomiast w usługach księgowych na czoło wysuwa się aspekt techniczny z wykorzystaniem wiedzy prawniczej.
