Przedwstępna umowa o pracę, jak sporządzić?

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeksu cywilnego, a w szczególności art. 389 i następne wskazują, że umowa przedwstępna może zostać przygotowana w przypadku, kiedy z różnych powodów podpisanie umowy docelowej jest niemożliwe. Umowa przedwstępna jest dedykowana wszystkim czynnościom cywilnoprawnym, dlatego może być podpisana pomiędzy pracownikiem a pracodawcą oraz w stosunkach zobowiązaniowych. Aby dobrze przygotować umowę, trzeba wiedzieć, jakie musi zawierać elementy i jak wygląda konstrukcja dokumentu.

Umowa przedwstępna a przepisy Kodeksu cywilnego

Umowa przedwstępna została dokładnie opisana w art. 389 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z § 1 przedmiotowego przepisu Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonego kontraktu (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.

Konstrukcja umowy przedwstępnej jest dedykowana wszystkim przypadkom, kiedy z różnych względów w danym momencie nie można podpisać umowy docelowej. Zawierany kontrakt może być traktowany jak zobowiązanie do podpisania w określonej przyszłości umowy przyrzeczonej. Warto poznać różnice pomiędzy umową przedwstępną a przyrzeczoną. Pierwsza z nich generuje zobowiązanie do podpisania oznaczonej umowy w przyszłości, a w umowie przyrzeczonej dochodzi do wyznaczenia odpowiedniego zachowania stron, które zmierza do uzyskania konkretnego celu gospodarczego.

Przedmiot zobowiązania w umowie przedwstępnej to zawarcie oznaczonej umowy. Drugą opcją jest wyznaczenie przedmiotu zobowiązania w formie wszystkich innych czynności, które są niezbędnym warunkiem do podpisania umowy przyrzeczonej. Dobrym przykładem jest konieczność uzyskania potrzebnych pozwoleń.

W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że umowa przedwstępna może zawierać jednostronne zobowiązanie. W rzeczywistości prawie nie podpisuje się umów przedwstępnych dwustronnie, gdzie obowiązek podpisania umowy przyrzeczonej jest narzucona dla obu stron w tym samym stopniu.

Umowa przedwstępna o pracę a przepisy Kodeksu pracy

W przepisach Kodeksu pracy nie znajdziemy informacji o podpisywaniu umowy przedwstępnej o pracę, chociaż nie ma przeciwwskazań, żeby wykorzystać przepisy Kodeksu cywilnego. Przepis art. 300 Kodeksu pracy wskazuje:

w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Ugruntowane orzecznictwo przedstawia następujące stanowiska:

• zgodnie z przepisami umowa podpisana pomiędzy „przyszłym pracownikiem” i „przyszłym pracodawcą” zobowiązująca strony do podpisania w przyszłości umowy o pracę jest możliwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1998 r., sygn. akt I PKN 482/97),
• umowy przedwstępne, zgodnie z którymi konieczne jest podpisanie umowy o pracę, nie są niezgodne z zasadami prawa pracy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1977 r., sygn. akt PZ 23/77, PiZS 1980).

Jakie elementy musi zawierać umowa przedwstępna o pracę?

Ustawodawca warunkuje, jakie elementy muszą znaleźć się w umowie przedwstępnej, żeby była wiążąca dla stron:

• termin podpisania umowy przyrzeczonej,
• wyznaczenie rodzaju umowy,
• wprowadzenie kwoty wynagrodzenia za pracę zgodną z rodzajem pracy, z wyszczególnieniem składników wynagrodzenia,
• miejsce wykonywania pracy,
• termin rozpoczęcia pracy,
• wymiar czasu pracy.

W umowie przedwstępnej należy zawrzeć ważne postanowienia umowy przyrzeczonej. Jeżeli w dokumencie zabraknie wyżej wymienionych elementów, umowa przedwstępna może zostać unieważniona.

W tym miejscu warto przytoczyć wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie wydanego  8 października 2021 r., sygn.. akt III APa 59/20 wskazano, że: 

skoro umowa przedwstępna winna ze swej istoty określać konstrukcyjne elementy umowy przyrzeczonej, to w przypadku, gdy zamiarem stron jest zawarcie umowy o pracę, strony powinny w umowie przedwstępnej określić rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie za pracę ze wskazaniem poszczególnych jego składników, a także wymiar czasu pracy i termin rozpoczęcia pracy.

Art. 29 § 2 Kodeksu pracy wskazuje, że forma umowy przedwstępnej powinna kształtować się następująco:

umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.

Umowa o pracę powinna zostać zawarta na piśmie, jednak zgodnie z obowiązującymi przepisami może być również zawarta w formie ustnej. W przypadku każdego problemu, czy sporu umowa na piśmie stanowi bardzo cenny dowód.

Podpisanie umowy przedwstępnej to pierwszy krok do zawarcia umowy o pracę (czyli umowy przyrzeczonej) w przyszłości, dzięki czemu umowę przedwstępną określa się jako przyrzeczenie zatrudnienia pracownika w przyszłości, a termin zostaje dokładnie wyznaczony.

Uchylanie się od zawarcia umowy przyrzeczonej

Art. 390 § 1 Kodeksu cywilnego wskazuje, że: 

• jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.
• 2 przytoczonego przepisu wskazuje, że gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, warunkującym ważność umowy przyrzeczonej, a przede wszystkim wymaganiom odnośnie do formy, strona uprawniona ma prawo dochodzić podpisania umowy przyrzeczonej, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Regulacje są jednoznaczne.
Strona poszkodowana ma prawo skierować przeciwko drugiej stronie roszczenia:

• roszczenie o podpisanie umowy przyrzeczonej obecne w przypadku, kiedy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom warunkującym ważność umowy przyrzeczonej, wliczając w to głównie wymagania w stosunku do formy, a także
• roszczenie odszkodowawcze, którego celem jest naprawienie szkody przed podmiot uprawniony. Szkoda nastąpiła ze względu na niepodpisanie umowy przyrzeczonej, czyli strona zobowiązana nie wykonała swojego obowiązku,

Roszczenia uwarunkowane umową przedwstępną przedawniają się po upływie roku, liczonym od dnia, kiedy miało dojść do podpisania umowy przyrzeczonej. Kiedy dojdzie do oddalenia żądania zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku, licząc od momentu, kiedy orzeczenie sądu stało się prawomocne (por. art. 390 § 3 Kodeksu cywilnego).

Kilka słów podsumowania

W przepisach prawa nie znajdziemy szczegółowych informacji dotyczących przedwstępnej umowy o pracę. Z tego względu niezbędne jest stosowanie przepisów Kodeksu cywilnego. Kiedy wziąć pod uwagę relacje panujące pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, przedwstępna umowa o pracę daje pewność, że w przyszłości podpisana zostanie umowa przyrzeczona. W momencie zawierania umowy przedwstępnej pracownik nie może podpisać innej umowy, gdyż istnieją ku temu stosowne przesłanki, czyli nierozwiązana umowa o pracę z byłym pracodawcą albo nieskończone kursy czy niezbędne szkolenia.

Kiedy dojdzie do uchybień związanych z umową przyuczoną, roszczenia przedawniają się po jednym roku, liczonym od dnia, kiedy umowa przyrzeczona powinna zostać podpisana.

Data publikacji: 2023-02-14, autor: FakturaXL