Do Kodeksu spółek handlowych została wprowadzona tzw. zasada business judgment rule, czyli prawo do błędu. Zadaniem tego rozwiązania jest ochrona osób sprawujących funkcję członków zarządu lub rad nadzorczych, którzy w związku z pełnioną funkcją podejmują różne decyzje biznesowe. Prawo do błędu ma chronić przed konsekwencjami wynikającymi z podejmowanych decyzji.
Z kolei dla pojęcia szkody wykładnią w rozumieniu art. 293 par. 1 Kodeksu spółek handlowych jest art. 361 par. 2 Kodeksu cywilnego. Odpowiedzialność za szkodę wymieniona w art. 293 ksh oznacza wyrównanie straty jakiej doznała spółka na skutek działania bądź zaniechania przez członka organu spółki lub likwidatora poprzez pokrycie rzeczywistej szkody, a także wyrównanie utraconych korzyści, które spółka mogła uzyskać, a których nie otrzymała.
Członkowie zarządu spółki ponoszą odpowiedzialność odszkodowawczą między innymi za:
Do art. 293 Kodeksu spółek handlowych został dodany par. 3, który mówi, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie naruszają obowiązku związanego z dołożeniem wszelkiej staranności wynikającej z zawodowego charakteru prowadzonej przez siebie działalności pod warunkiem, że postępują w sposób lojalny wobec spółki, działają w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego na podstawie informacji, analiz oraz opinii, które w danych okolicznościach powinny zostać uwzględnione w związku z oceną dokonywaną w sposób staranny.
Podobne zapisy zostały wprowadzone do art. 483 Kodeksu spółek handlowych odnośnie spółki akcyjnej. Zgodnie z tym przepisem należy ustalić czy na dzień podejmowania decyzji dany członek zarządu lub rady nadzorczej posiadał właściwe informacje, opinie oraz inne podobne, które w danych okolicznościach powinny zostać uwzględnione podczas dokonywania starannej oceny. W związku z powyższym bardzo ważna jest ocena zachowania się członka zarządu w dniu podejmowania decyzji biznesowej. Nie można brać pod uwagę oceny jego zachowania tylko w oparciu o skutki jakie mogą nastąpić w związku z podjętą decyzją.
Odpowiedzialności za ewentualny nieprzewidziany i niekorzystny skutek można uniknąć pod warunkiem, że członek zarządu przy podejmowaniu decyzji biznesowej korzystał ze szczegółowych analiz, opinii prawnych, które w momencie jej podejmowania były pozytywne i całkowicie tłumaczyłyby podjęcie takiego właśnie orzeczenia, a członek zarządu zachował należytą staranność zanim ostatecznie zdecydował. Do tej pory przed wejściem w życie uregulowań związanych z prawem do błędu, odpowiedzialność członka zarządu była uzależniona wyłącznie od skutku.
Należyta staranność, jak i lojalność wobec spółki musi współgrać z art. 209(1) par. 1 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym:
Obowiązek lojalności należy rozumieć jako powinność związaną z uczciwym postępowaniem zgodnym z dobrymi obyczajami oraz zasadą dobrej wiary powiązany ze stosunkiem członkostwa we wszystkich spółkach handlowych (osobowych i kapitałowych).
Treść i zakres obowiązku lojalności zależy od:
Na skróty
Odpowiedzialność członków zarządu w okresie przed wprowadzeniem prawa do błędu
Jak wskazuje art. 293 Kodeksu spółek handlowych członkowie organów spółki ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółce:Par. 2 tego przepisu wskazuje, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinni podczas wykonywania swoich obowiązków dołożyć wszelkiej staranności jaka wynika z zawodowego charakteru ich działalności i wykonywać powierzone im czynności w sposób należyty.§ 1. Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.
Z kolei dla pojęcia szkody wykładnią w rozumieniu art. 293 par. 1 Kodeksu spółek handlowych jest art. 361 par. 2 Kodeksu cywilnego. Odpowiedzialność za szkodę wymieniona w art. 293 ksh oznacza wyrównanie straty jakiej doznała spółka na skutek działania bądź zaniechania przez członka organu spółki lub likwidatora poprzez pokrycie rzeczywistej szkody, a także wyrównanie utraconych korzyści, które spółka mogła uzyskać, a których nie otrzymała.
Członkowie zarządu spółki ponoszą odpowiedzialność odszkodowawczą między innymi za:
- niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków
- szkodę
- wynikły związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków a szkodą
- zawinienie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków.
Odpowiedzialność członków zarządu – wprowadzenie zasady prawa do błędu
Prawo do błędu zostało wprowadzone do Kodeksu spółek handlowych ustawą z dnia 9 lutego 2022 roku o zmianie ustawy ksh. Nowe regulacje zaczęły obowiązywać od 13 października 2022 roku. W założeniu mają chronić osoby będące członkami zarządu spółki lub zasiadające w radzie nadzorczej przed skutkami podjętych decyzji biznesowych, które w momencie ich podejmowania wydawały się być opłacalne, ale w ostateczności doprowadziły do straty lub innych negatywnych skutków.Do art. 293 Kodeksu spółek handlowych został dodany par. 3, który mówi, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie naruszają obowiązku związanego z dołożeniem wszelkiej staranności wynikającej z zawodowego charakteru prowadzonej przez siebie działalności pod warunkiem, że postępują w sposób lojalny wobec spółki, działają w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego na podstawie informacji, analiz oraz opinii, które w danych okolicznościach powinny zostać uwzględnione w związku z oceną dokonywaną w sposób staranny.
Podobne zapisy zostały wprowadzone do art. 483 Kodeksu spółek handlowych odnośnie spółki akcyjnej. Zgodnie z tym przepisem należy ustalić czy na dzień podejmowania decyzji dany członek zarządu lub rady nadzorczej posiadał właściwe informacje, opinie oraz inne podobne, które w danych okolicznościach powinny zostać uwzględnione podczas dokonywania starannej oceny. W związku z powyższym bardzo ważna jest ocena zachowania się członka zarządu w dniu podejmowania decyzji biznesowej. Nie można brać pod uwagę oceny jego zachowania tylko w oparciu o skutki jakie mogą nastąpić w związku z podjętą decyzją.
Odpowiedzialności za ewentualny nieprzewidziany i niekorzystny skutek można uniknąć pod warunkiem, że członek zarządu przy podejmowaniu decyzji biznesowej korzystał ze szczegółowych analiz, opinii prawnych, które w momencie jej podejmowania były pozytywne i całkowicie tłumaczyłyby podjęcie takiego właśnie orzeczenia, a członek zarządu zachował należytą staranność zanim ostatecznie zdecydował. Do tej pory przed wejściem w życie uregulowań związanych z prawem do błędu, odpowiedzialność członka zarządu była uzależniona wyłącznie od skutku.
Należyta staranność, jak i lojalność wobec spółki musi współgrać z art. 209(1) par. 1 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym:
W stosunku do zarządu spółki akcyjnej obowiązuje art. 377(1) Kodeksu spółek handlowych. Właściwe regulacje zostały wprowadzone także w przypadku członków rad nadzorczych w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w spółce akcyjnej.Członek zarządu powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.
Obowiązek lojalności należy rozumieć jako powinność związaną z uczciwym postępowaniem zgodnym z dobrymi obyczajami oraz zasadą dobrej wiary powiązany ze stosunkiem członkostwa we wszystkich spółkach handlowych (osobowych i kapitałowych).
Treść i zakres obowiązku lojalności zależy od:
- typu spółki
- treści umowy
- cech danej spółki
- całości wszelkich okoliczności faktycznych, także dotyczących osób w danej spółce, również w spółce z o. o.
Data publikacji: 2023-04-16, autor: FakturaXL