Umowa o dzieło, czyli umowa rezultatu jest umową cywilnoprawną uregulowaną w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 672 Kodeksu cywilnego na podstawie zawartej umowy przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła. Natomiast zamawiający zleca wykonanie dzieła, za które zapłaci wykonawcy wynagrodzenie w umówionej kwocie. Zgodnie z zapisami art. 638 KC do dzieła mają zastosowanie przepisy o rękojmi. Oznacza to, że wykonawca ponosi odpowiedzialność za jakość wykonywanej pracy.
W umowie o dzieło występują dwie strony: zamawiający i wykonawca. Mogą ją zawrzeć:
osoby fizyczne
osoby prawne
jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jak np. wspólnota mieszkaniowa.
Umowa o dzieło, jako że nie jest umową o pracę, to nie daje wykonawcy wielu praw takich, jak zatrudnienie w ramach stosunku pracy, np.: prawa do urlopu wypoczynkowego, prawa do wykorzystania dni na opiekę nad dzieckiem.
Przedmiot umowy o dzieło
Nie każda praca może być wykonywana na podstawie umowy rezultatu. Przykładowo w ramach umowy o dzieło można zlecić, takie prace, jak:
namalowanie obrazu
nagranie filmu
napisanie artykułu
fotografowanie na imprezie
zaprojektowanie strony internetowej.
Dla kogo umowa o dzieło?
Umowa o dzieło nie jest umową przeznaczoną dla każdego. Nie zawsze można nią zastąpić inne rodzaje umów. Bardzo często umowy cywilnoprawne zawierane są alternatywnie do umów o pracę. Cenią je pracodawcy, przede wszystkim z uwagi na niższe koszty i mniej formalności. Z kolei zatrudnieni zadowoleni są z większej elastyczności, a czasami i z uzyskania wyższego wynagrodzenia. Pod tym względem najbardziej atrakcyjna wydaje się być umowa o dzieło, od której nie są potrącane składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne poza przypadkami, kiedy:
umowa zawierana jest z własnym pracodawcą
umowa wykonywana jest na rzecz własnego pracodawcy.
W przypadku, kiedy umowa o dzieło zawierana jest z własnym pracodawcą lub jest wykonywana dla podmiotu, z którym wykonawca znajduje się w stosunku pracy, to taka umowa traktowana jest jak umowa o pracę. Oznacza to, że płatnik powinien naliczyć i opłacić od takiej umowy składki na ubezpieczenia społeczne i składkę zdrowotną, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zamawiający wykonanie dzieła powinien obowiązkowo poinformować ZUS, że zawarł nową umowę o dzieło na druku RUD. Ma na to 7 dni od daty jej podpisania
Podatek dochodowy z umowy o dzieło
Umowa o dzieło jak każda umowa, która przynosi dochód musi zostać opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). W przypadku, kiedy wysokość wynagrodzenia nie przekracza 200 zł należy zapłacić zryczałtowany podatek dochodowy pomijając koszty uzyskania przychodów. Obowiązujące obecnie przepisy mówią, że podatek dochodowy z umowy zawartej pomiędzy firmą, a osobą fizyczną odprowadza wykonawca dzieła. Jego wysokość zależy od kosztów uzyskania przychodów, które mogą wynieść odpowiednio 20% lub 50%, jeżeli umowa dotyczy praw autorskich.
Umowa o dzieło, a koszty uzyskania przychodu
Przy podpisaniu umowy o dzieło ustala się koszty uzyskania przychodu, które kształtują się następująco:
20% od uzyskanego przychodu – osobiste wykonywanie prac
50% od uzyskanego przychodu – do stosowania przez twórców z tytułu korzystania z praw autorskich i artystów z praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów lub rozporządzania przez nich tymi prawami.
W związku z powyższym twórcy zatrudnieni na podstawie umowy o dzieło nie otrzymują wynagrodzenia za wykonanie dzieła, a za przeniesienie praw autorskich do stworzonego utworu. W ich przypadku będzie to umowa zbycia praw autorskich, czyli licencja. Umowa powinna określać warunki wykonania dzieła przez twórcę oraz termin, w którym nastąpi przeniesienie dzieła.
Koszty 50% stosuje się, jeżeli wystąpią jednocześnie niżej wymienione okoliczności:
istnienie utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
odpłatne udzielenie licencji przez twórcę na rzecz zamawiającego na korzystanie z danego utworu bądź dokonanie przez twórcę innego odpłatnego rozporządzania utworem.
Licencja na korzystanie z autorskich praw majątkowych do utworu musi zostać udzielona w formie pisemnej. Z kolei rozporządzanie prawami autorskimi daje twórcy możliwość zawierania umów dotyczących prawa autorskiego do przeniesienia praw autorskich. Przeniesienie praw autorskich na zamawiającego również musi odbyć się w formie pisemnej.
Umowa o dzieło – koszty zatrudnienia
Przy zwykłej umowie o dzieło zawartej pomiędzy stronami, która nie dotyczy praw autorskich wynagrodzenie zostanie wyliczone w następujący sposób przy założeniu, że kwota wynagrodzenia brutto wynosi 1 000 zł:
podatek PIT – 120 zł
wynagrodzenie netto – 880 zł.
Natomiast ubezpieczenie zdrowotne, ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie na FP i FGŚP wynoszą 0 zł.
W przypadku praw autorskich kwoty kształtują się następująco:
wynagrodzenie brutto – 1 000 zł
podatek dochodowy (PIT) – 60 zł (50% z 120 zł)
wynagrodzenie netto – 940 zł
całkowity koszt wynagrodzenia – 1 000 zł.
Wypłata wynagrodzenia
Strony umowy o dzieło mogą umówić się, że wypłata wynagrodzenia będzie odbywała się etapami i będzie wypłacana po zakończeniu każdego etapu lub może nastąpić po całkowitym wykonaniu dzieła. Termin wypłaty wynagrodzenia powinien zostać określony w umowie. Jeżeli zamawiającym jest firma, to rozliczenie umowy odbywa się na podstawie wystawionego rachunku.
Czy można wypowiedzieć umowę o dzieło?
Umowa o dzieło nie może zostać wypowiedziana, ale można od niej odstąpić. Takie prawo ma zarówno wykonawca, jak i zamawiający. Przyczyny wypowiedzenia mogą być różne, np. niedotrzymanie terminu, wadliwe wykonanie dzieła.
Umowa o dzieło – plusy i minusy dla zamawiającego i wykonawcy
Zamawiający - plusy:
od umowy nie odprowadza się składek zusowskich
koszt uzyskania przychodu naliczany jest w wysokości minimalnej 20% bez względu na ponoszone wydatki przez wykonawcę.
Zamawiający – minusy
zamawiający nie ma zbytniej kontroli nad wykonywaniem zadań powierzonych wykonawcy.
Wykonawca – plusy
wyższe wynagrodzenie
swoboda miejsca i czasu wykonywanej pracy.
Wykonawca – minusy
brak prawa do niektórych świadczeń stosowanych w ramach umowy o pracę, jak: prawo do urlopu wypoczynkowego lub innych wolnych dni
brak niektórych świadczeń socjalnych, jak np. brak zasiłku dla bezrobotnych po zakończonej umowie.
