Stowarzyszenie tworzy grupa osób mających wspólny cel lub zainteresowania. Działalność tych osób nie jest nastawiona na zysk, a tylko na realizację wspólnie wyznaczonego celu. Stowarzyszenie może przybierać różne formy. Czym jest stowarzyszenie i kto może je założyć oraz być jego członkiem?
Stowarzyszenie ma charakter dobrowolny. Jest organizacją społeczną, której celem nie jest osiąganie zysków. Tworzą je ludzie, którzy chcą pomagać innym w codziennym życiu, np. wspierają osoby niepełnosprawne, organizują różnego rodzaju pomoc.
W początkowym okresie, działalność prowadzona jest nieformalnie, ale z czasem powinna być zarejestrowana, zwłaszcza w sytuacji kiedy do stowarzyszenia dołączają kolejne osoby.
Podstawowe cechy każdego stowarzyszenia:
dobrowolność – czyli swoboda w tworzeniu stowarzyszenia, przystępowania i występowania z niego członków
samorządność – czyli niezależność w stosunku do podmiotów zewnętrznych oraz swoboda ustalania norm i wewnętrznych reguł
trwałość – czyli stowarzyszenie istnieje bez względu na skład osobowy, pod warunkiem, że będzie liczyło: co najmniej 15 członków w stowarzyszeniu zarejestrowanym lub 3 członków w stowarzyszeniu zwykłym
niezarobkowość – czyli fakt, że jego celem nie jest osiąganie zysków.
Rodzaje stowarzyszeń
Istnieje kilka rodzajów stowarzyszeń. Wyróżnia się: 1. Stowarzyszenia zwykłe Mogą je utworzyć już 3 osoby. Działalność może być rozpoczęta po 30 dniach pod warunkiem, że w czasie tych dni licząc od dnia uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia, starostwo powiatowe nie zakaże jego działalności. Samo jego utworzenie nie jest zbyt skomplikowane. Stowarzyszenie nie posiada zdolności prawnej i zdolności do wykonywania czynności prawnych. W związku z tym nie może podejmować żadnych działań w swoim imieniu, np. nie może zawierać umów. Dodatkowo nie ma uprawnień do:
powoływania swoich oddziałów terenowych
łączenia się w związki stowarzyszeń
prowadzenia działalności gospodarczej
przyjmowania darowizn, spadków, zapisów, otrzymywania dotacji, czy korzystania z ofiarności publicznej.
Stowarzyszenie zwykłe ma zdolność sądową, co oznacza że może występować przed sądem jako strona.
2. Stowarzyszenia zarejestrowane w KRS Do ich założenia potrzebnych jest co najmniej 15 osób. Działalność opiera się przede wszystkim na statucie i strukturze organizacyjnej. Ten rodzaj stowarzyszenia ma osobowość prawną, co oznacza, że może ono występować we własnym imieniu, a także może korzystać z różnych źródeł finansowania, np. dotacji. Może też prowadzić działalność gospodarczą.
Dodatkowo stowarzyszenie zarejestrowane ma prawo:
przyjmować darowizny, spadki, zapisy
korzystać z ofiarności publicznej
podejmować współpracę finansową z administracją publiczną i biznesem
zawierać umowy na realizację zadań publicznych
łączyć się w związki stowarzyszeń
zrzeszać osoby prawne
powoływać oddziały terenowe
ubiegać się o uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego.
3. Związki stowarzyszeń Ten rodzaj skupia w sobie co najmniej 3 stowarzyszenia. Mogą w nim uczestniczyć inne osoby prawne nie mające celów zarobkowych, jak np. fundacje. Osoby prawne mające cel zarobkowy pełnią w związku stowarzyszeń, rolę członka wspierającego. Związki stowarzyszeń wymagają rejestracji w KRS.
4. Kluby sportowe Kluby sportowe to inaczej stowarzyszenia kultury fizycznej prowadzące działalność na podstawie odrębnych przepisów, innych niż przepisy ustawy – Prawo stowarzyszeń. Rejestracja klubów sportowych odbywa się u starosty właściwego ze względu na siedzibę klubu, o ile nie prowadzą działalności gospodarczej lub w KRS, jeżeli prowadzą działalność gospodarczą.
Regulacje prawne odnośnie stowarzyszeń znajdują się w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 roku – Prawo o stowarzyszeniach.
Zakładanie stowarzyszenia
1. Zebranie odpowiedniej ilości osób Prawo do założenia stowarzyszenia mają osoby posiadające polskie obywatelstwo, mające pełną zdolność do czynności prawnych, które nie zostały pozbawione praw publicznych, czyli są to osoby, które:
ukończyły 18 lat
mają obywatelstwo polskie
nie są pozbawione praw publicznych.
Osoby małoletnie w wieku od 16 do 18 lat posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnej mogą także należeć do stowarzyszenia i korzystać z czynnego oraz biernego prawa wyborczego, pod warunkiem że osoby pełnoletnie stanowią większość.
Małoletni poniżej 16 roku życia mogą należeć do stowarzyszenia za zgodą ich przedstawicieli ustawowych wg zasad określonych w statutach. Osoby te nie mają prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków, ani nie mają prawa do korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. W przypadku kiedy w jednostce organizacyjnej stowarzyszenia znajdują się jedynie osoby małoletnie, to mają one prawo wybierać i być wybierane do władz danej jednostki.
W stowarzyszeniu mogą zrzeszać się również cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania na terytorium Polski, zgodnie z przepisami jakie obowiązują obywateli Polski. Cudzoziemiec nie mający miejsca zamieszkania w Polsce może przystąpić do stowarzyszenia jeżeli jego statut przewiduje taką możliwość.
2. Opracowanie statutu stowarzyszenia Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS może zostać powołane przez co najmniej 7 osób. Osoby te mają za zadanie uchwalić statut, który jest najważniejszym wewnętrznym dokumentem stowarzyszenia, a także wybrać komitet założycielski.
Zgodnie z ustawą Prawo o stowarzyszeniach statut powinien określać przede wszystkim:
nazwę stowarzyszenia, która musi odróżniać je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji
teren działania i siedzibę stowarzyszenia
cele i sposoby ich realizacji
sposób nabywania i utraty członkostwa, możliwe przyczyny utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków
władze stowarzyszenia, zasady dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu i kompetencje
możliwość otrzymywania przez członków zarządu, wynagrodzenia za wykonywane czynności za pełnioną funkcję
sposób reprezentowania stowarzyszenia, głównie sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, warunku ważności uchwał władz stowarzyszenia
sposób pozyskiwania środków finansowych i ustanawiania składek członkowskich
zasady dokonywania zmian statutu
sposób rozwiązywania stowarzyszenia.
Wszystkie te punkty powinny obowiązkowo znaleźć się w statucie stowarzyszenia. Dodatkowo mogą w nim zostać umieszczone inne regulacje, które będą miały wpływ na funkcjonowanie stowarzyszenia.
3. Zebranie założycielskie W następnej kolejności należy zwołać zebranie założycielskie, na którym powinna zostać podjęta uchwala o powołaniu do życia stowarzyszenia i powinien zostać wybrany komitet założycielski. W tym celu należy ustalić czas i miejsce odbycia się zebrania. Spośród osób, które będą w nim uczestniczyły powinien zostać wybrany przedstawiciel, który będzie prowadził spotkanie. Dodatkowo należy wybrać protokolanta, który zajmie się spisaniem protokołu z zebrania. Przed spotkaniem założycielskim dobrze jest przygotować projekt statutu, z którym muszą zapoznać się uczestnicy zebrania. Dzięki temu głosowanie za jego przyjęciem odbędzie się bardziej sprawnie.
Na zebraniu założycielskim można też sporządzić inne dokumenty, takie jak: • lista członków założycieli zawierająca niżej wymienione dane:
imię i nazwisko
data i miejsce urodzenia
adres zameldowania
numer dowodu osobistego
numer PESEL
własnoręczny podpis członka założyciela.
Na liście mogą też znaleźć się inne informacje, jak: o posiadanym polskim obywatelstwie, pełnej zdolności do czynności prawnych i pełni praw obywatelskich. Lista powinna być sporządzona w 2 egzemplarzach, które należy złożyć w KRS.
Przykład listy członków-założycieli stowarzyszenia: „My niżej podpisani założyciele stowarzyszenia o nazwie ............... z siedzibą w .............. przy ul. ..............., obecni na zebraniu w dniu .................., świadomi odpowiedzialności prawnej - oświadczamy, że spełniamy warunki określone w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach”.
Uchwała nr 1 o powołaniu stowarzyszenia - 2 egzemplarze, podpisana przez przewodniczącego i sekretarza zebrania
Przykład: Uchwała nr 1 „Zebrani w dniu ................ w ................ postanawiają założyć stowarzyszenie, którego pełna nazwa będzie brzmieć: Stowarzyszenie .............. z siedzibą w ............. przy ul. ............. Uchwała została przyjęta przez zebranych jednogłośnie”.
Przewodniczący Sekretarz
Uchwała nr 2 o przyjęciu statutu – 2 egzemplarze, podpisana przez przewodniczącego i sekretarza zebrania
Przykład: Uchwała nr 2 „Uczestnicy zebrania założycielskiego na spotkaniu w dniu ............ w ............. postanawiają zaakceptować i przyjąć statut Stowarzyszenia ............... z siedzibą w ................ przy ul. .................. Przyjęty statut ma brzmienie zgodne z załącznikiem do uchwały. Załącznik do uchwały - statut Stowarzyszenia ................ w treści przyjętej w dniu ...............”. Przewodniczący Sekretarz
Uchwała nr 3 o wyborze zarządu Uchwała obowiązkowa, ponieważ to do zarządu należy zadanie zarejestrowania stowarzyszenia.
Uchwała nr 4 o wyborze komisji rewizyjnej Komisji rewizyjnej nie trzeba powoływać od razu, zaraz po rejestracji w KRS. Jednak jest to rozwiązanie dość praktyczne, ponieważ nie trzeba będzie po raz drugi zwoływać zebrania, co jednocześnie pozwoli uniknąć dodatkowych opłat związanych z aktualizacją wpisu w KRS. Na zebraniu założycielskim możliwe jest też wybranie komitetu założycielskiego.
4. Rejestracja stowarzyszenia w KRS Stowarzyszenie należy zarejestrować w sądzie rejonowym właściwym dla rejestracji stowarzyszeń, którego siedziba znajduje się w mieście siedziby wojewody (sąd rejestrowy). Organem odpowiedzialnym za rejestrację jest zarząd.
Do złożenia wniosku o rejestrację służą następujące formularze:
KRS-W20 – podstawowy formularz służący do zgłoszenia stowarzyszenia, w którym w poszczególnych polach wskazuje się niżej wymienione informacje:
nazwa i wydział sądu
rodzaj dokonywanej rejestracji
określenie formy prawnej organizacji (np. stowarzyszenia)
adres do korespondencji i ewentualnie dane pełnomocnika procesowego
zasadnicza część zgłoszenia, czyli powstanie organizacji, przyjęcie statutu, siedziba itp.
informacje o załącznikach i dokumentach
KRS-WK – zgłoszenie osób wchodzących w skład zarządu oraz członków komisji rewizyjnej (na jednym formularzu można podać dane dwóch osób)
KRS-WM – zgłoszenie zakresu działalności gospodarczej i wpisanie stowarzyszenia do rejestru przedsiębiorców. Formularz składa się w sytuacji kiedy w statucie znajduje się zapis, który pozwala organizacji prowadzić działalność gospodarczą i która chce taką rozpocząć zaraz po zarejestrowaniu w rejestrze stowarzyszeń.
Do wniosku należy dołączyć jeszcze inne dokumenty:
statut stowarzyszenia – 2 egzemplarze
protokół z zebrania założycielskiego – 2 egzemplarze podpisane przez przewodniczącego i sekretarza zebrania
lista członków założycieli.
Postępowanie w sprawach o wpis do rejestru stowarzyszeń w KRS jest wolne od opłat, co nie oznacza, że w ogóle można ich uniknąć. Opłata wymagana jest za:
wpis do rejestru przedsiębiorców KRS – przy rejestracji działalności gospodarczej – 1 000 zł
ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 500 zł.
5. Otrzymanie numeru NIP i REGON dla stowarzyszenia Stowarzyszenie po wpisaniu do KRS, otrzymuje automatem numer NIP i REGON. Nie trzeba więc dodatkowo składać kolejnych wniosków i dokumentów, aby je uzyskać. Po dokonaniu wpisu stowarzyszenie może od razu rozpocząć działalność. Informacje o rejestracji w KRS, nadanym numerze NIP i REGON udostępniane są w rejestrze. Każdy może je sprawdzić na stronie ems.ms.gov.pl. Za jej pośrednictwem możliwe jest pobranie odpisu, który będzie tak samo ważny jak dokument urzędowy,
Jedyne co stowarzyszenie musi zrobić po rejestracji, to złożenie formularza NIP-8 z danymi uzupełniającymi w terminie 21 dni od rejestracji. Podanie danych uzupełniających ma na celu dokonanie pełnej rejestracji w charakterze podatnika lub płatnika, a także w zakresie statystyki publicznej. Wniosek z danymi uzupełniającymi jest w dalszej kolejności przekazywany do ZUS-u i GUS-u.
W formularzu należy podać następujące dane:
dla urzędu skarbowego - skróconą nazwę (firmę), wykaz rachunków bankowych, adresy miejsc prowadzenia działalności, dane podmiotu prowadzącego dokumentację księgową, adres przechowywania dokumentów, dane kontaktowe
dla GUS-u - przewidywaną liczbę pracowników, dane kontaktowe, powierzchnię ogólną gospodarstw rolnych i użytków rolnych
dla ZUS-u - nazwę skróconą płatnika, datę powstania obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, wykaz rachunków bankowych, adres do korespondencji, adres prowadzenia działalności
6. Księgowość Każde zarejestrowane stowarzyszenie musi prowadzić księgowość nawet wtedy, kiedy nie osiąga innych dochodów prócz składek członkowskich.
Księgowość stowarzyszenia może być prowadzona w formie:
księgowości pełnej – prowadzona za pomocą księgi głównej
Do obowiązków stowarzyszenia należy sporządzenie w każdym roku sprawozdania finansowego składającego się z bilansu, rachunku wyników oraz informacji dodatkowej. Sprawozdanie musi być przesłane do urzędu skarbowego, a przy prowadzeniu działalności gospodarczej do KRS.
Księgowość można prowadzić samodzielnie lub można ją powierzyć profesjonalnemu podmiotowi: księgowej lub biuru rachunkowemu.
