Sprzedawca ponosi odpowiedzialność za sprzedawane towary. Podstawę odpowiedzialności stanowi rękojmia, która obejmuje zarówno produkty nowe, jak i używane. Sprzedaż towaru pochodzącego ze zwrotu może być uznana za sprzedaż rzeczy używanych.
Kwestie związane z rękojmią zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 556 tejże ustawysprzedawca ponosi odpowiedzialność wobec kupującego za wady fizyczne oraz prawne sprzedanej rzeczy. Z ustawy nie wynika, czy zbyta rzecz musi być nowa, czy może też być używana, dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, aby rękojmia obejmowała również rzeczy używane. Dzięki rękojmi interesy kupującego zabezpieczone są w szerszym zakresie niż wynika to z zasad ogólnych. Rękojmia przeważnie stosowana jest w związku z zawartą umową sprzedaży. Można ją stosować również do innych stosunków prawnych.
Rękojmia – sprzedaż rzeczy używanych
Jeżeli sprzedawca sprzeda kupującemu rzecz posiadającą wadę fizyczną, to ponosi odpowiedzialność wynikającą z rękojmi.
Przez wadę fizyczną uważa się sytuacje, kiedy sprzedana rzecz jest niezgodna z umową, czyli:
nie ma właściwości, które dany przedmiot tego rodzaju powinien posiadać ze względu na cel wskazany w umowie lub taki, który wynika z okoliczności lub przeznaczenia
nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca informował kupującego, między innymi poprzez pokazanie mu próbki towaru lub wzoru
nie może być wykorzystana do celu, o którym kupujący informował sprzedawcę podczas zawarcia umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia do takiego przeznaczenia
została wydana kupującemu w stanie niepełnym.
Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi rozciąga się na wady fizyczne istniejące w momencie przejścia szkodliwości rzeczy na kupującego lub takie, które w tej samej chwili wynikły z przyczyny leżącej w sprzedawanej rzeczy. Sprzedający nie ponosi odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący miał wiedzę o wadzie towaru w momencie zawarcia umowy.
Z powyższego wynika, że sprzedawca dokonując sprzedaży rzeczy używanych zobowiązany jest do rzetelnego poinformowania kupującego o stanie danej rzeczy i o wadach jakie może ona zawierać. Jeżeli podatnik nie poinformuje nabywcy o tym, że sprzedaje używaną rzecz, to tym samym stawia się w gorszym położeniu w świetle przepisów o rękojmi. W orzecznictwie dotyczącym kwestii związanych z rękojmią między innymi w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach, nr V ACa 239/08 z dnia 3 lipca 2008 roku, można przeczytać, że:
przepisy o rękojmi za wady fizyczne rzeczy odnoszą się także do sprzedaży rzeczy używanych, a wobec tego także w takim przypadku sprzedana rzecz winna być właściwej jakości i nadawać się do użytku ze względu na zwyczajne przeznaczenie rzeczy. Jeśli rzecz takich cech nie osiąga, to przypisać jej można wadliwość fizyczną w rozumieniu art. 556 § 1 kc.
W związku z tym, jeżeli dana rzecz używana posiada wady mające wpływ na zmniejszenie jej wartości z uwagi na cel jaki wynika z jej zwyczajnego przeznaczenia i wady te nie były znane kupującemu w momencie zawarcia umowy, to w takiej sytuacji będzie obowiązywała ochrona wynikająca z przepisów Kodeksu cywilnego o rękojmi za wady rzeczy.
Za wadę rzeczy nie uznaje się rzeczy, której wartość i użyteczności zostały zmniejszone pod wpływem normalnej eksploatacji. W tej sytuacji sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności za wady rzeczy. W przypadku, kiedy zmniejszenie wartości i użyteczności rzeczy będzie przekraczało normalną eksploatację, to sprzedawca zostanie zwolniony od odpowiedzialności tylko wtedy, kiedy wykaże, że kupujący znał stopień zużycia w momencie zawarcia umowy.
Podsumowując, jeżeli dana rzecz używana posiada wadę zgodnie z przedstawionym rozumowaniem, to kupujący ma prawo złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy. Oświadczenia nie składa się, jeżeli sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni wadliwą rzecz na rzecz wolną od wad lub usunie wadę. Podobnie, oświadczenia nie należy składać, jeżeli rzecz została już wymieniona lub naprawiona przez sprzedawcę. W przypadku konsumentów, to osoba taka ma prawo zażądać wymiany rzeczy na wolną od wad lub może żądać usunięcia wady zamiast wymiany rzeczy, pod warunkiem, że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwy do spełnienia lub wymaga poniesienia wysokich kosztów w porównaniu do sposobu zaproponowanego przez sprzedawcę. Aby ocenić nadmierność kosztów należy wziąć pod uwagę wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj oraz znaczenie stwierdzonej wady. Dodatkowo pod uwagę bierze się niedogodności na jakie kupujący mógłby być narażony, gdyby został wybrany inny sposób zaspokojenia. W przypadku, kiedy wada jest nieistotna, to kupujący nie może odstąpić od umowy.
Kupujący ma prawo zażądać wymiany rzeczy na przedmiot wolny od wad lub usunięcia wady. W takiej sytuacji sprzedawca zobowiązany jest do wymiany wadliwej rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Prawem sprzedawcy jest odmowa wykonania żądania na rzecz kupującego, jeżeli czynność doprowadzenia rzeczy wadliwej do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwa do wykonania lub wymaga poniesienia sporych kosztów.
Sprzedawca ma prawo odmówić kupującemu przedsiębiorcy wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady w przypadku, kiedy koszty zadośćuczynienia tego obowiązku przekraczają cenę sprzedanej rzeczy. W przypadku przedsiębiorców kupujący zostaje pozbawiony uprawnień z tytułu rękojmi o ile nie obejrzał dokładnie rzeczy w czasie oraz w sposób jaki został przyjęty przy rzeczach tego rodzaju, a także jeżeli od razu nie zawiadomił sprzedawcy o wadzie produktu. W sytuacji, kiedy wada została ujawniona w późniejszym terminie i kupujący nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu, to aby nie utracić uprawnień z tytułu rękojmi powinien wysłać zawiadomienie o wadzie jeszcze przed upływem obowiązującego terminu.
Kupujący nie traci uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wiedział o wadach lub zapewniał kupującego o ich nieistnieniu. W takiej sytuacji terminy do zbadania rzeczy przez kupującego lub złożenia zawiadomienia u sprzedawcy o istniejącej wadzie rzeczy nie muszą zostać zachowane. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi obowiązuje w okresie do dwóch lat licząc od dnia wydania rzeczy kupującemu, w którym wada fizyczna została stwierdzona. W sytuacji, kiedy osobą kupującą jest konsument, a sprzedaż dotyczy używanej rzeczy ruchomej, to odpowiedzialność sprzedawcy ogranicza się do okresu krótszego niż 1 rok licząc od dnia wydania rzeczy kupującemu.
Sprzedaż rzeczy używanych w świetle podatku VAT
Za towary używane uważa się ruchome dobra materialne, które nadają się do dalszego użytku w stanie w jakim znajdują się aktualnie lub są po naprawie i nie są przedmiotami kolekcjonerskimi lub działami sztuki oraz są inne niż metale szlachetne bądź kamienie szlachetne.
Jeżeli towary używane sprzedawane są przez podatnika, który wcześniej nabył je w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z zamiarem ich późniejszej odsprzedaży, to podstawą opodatkowania podatkiem będzie marża. Marża wynika z różnicy pomiędzy kwotą sprzedaży, a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku. Taka zasada obowiązuje w przypadku dostawy towarów używanych, które zostały nabyte przez podatnika od:
osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niebędącej podatnikiem, o którym mowa jest w art. 15 ustawy o VAT lub niebędącej podatnikiem podatku od wartości dodanej
podatników, o których mowa jest w art. 15 ustawy o VAT o ile dostawa tych towarów zwolniona była od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT lub art. 113 ustawy o VAT
podatników, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana zgodnie z ust. 4 i 5 art. 120 ustawy o VAT
podatników podatku od wartości dodanej o ile dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT lub art. 113 ustawy o VAT
podatników podatku od wartości dodanej o ile dostawa tych towarów była opodatkowana podatkiem od wartości dodanej na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w ust. 4 i 5 art. 120 ustawy o VAT, a nabywca jest w posiadaniu dokumentów, które jednoznacznie potwierdzają nabycie towarów na tych zasadach.
Należy zaznaczyć, że jeżeli podatnik stosuje zasady obowiązujące przy VAT marża i dodatkowo ogólne zasady opodatkowania, to ma obowiązek prowadzić ewidencję zgodnie z art. 109 ust. 3 ustawy o VAT z podziałem w oparciu o wybrany sposób opodatkowania. Ewidencja dotycząca dostawy towarów używanych powinna przede wszystkim zawierać kwoty nabycia towarów potrzebnych do określenia kwoty marży, na którą wskazują wymienione przepisy. W przypadku, kiedy nabywane przez podatnika towary używane podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT, to nie ma zastosowania czynność obniżenia kwoty ani nie można dokonać zwrotu różnicy podatku należnego. Eksport towarów używanych dokonywany przez podatnika, na który wskazuje art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT, do którego stosuje się zasady opodatkowania VAT marża, to marża podlega opodatkowaniu stawką 0%.
