Przedsiębiorcy czasami sprzedają samochód użytkowany w działalności i po pewnym czasie znowu kupują ten sam pojazd. Czy w takiej sytuacji przedsiębiorca może ponownie ująć samochód w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i czy może zastosować w stosunku do niego indywidualną stawkę amortyzacyjną jaka została przewidziana dla używanych składników majątku?
Sprzedaż i ponowny zakup samochodu – ujęcie w ewidencji środków trwałych
Zgodnie z art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych amortyzacją objęte są będące własnością lub współwłasnością podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością
maszyny, urządzenia i środki transportu
inne przedmioty
których przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok, które wykorzystywane są przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą lub zostały oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy bądź umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy nazwane środkami trwałymi, z zastrzeżeniem art. 22c ustawy.
Każdy pojazd, który będzie spełniał wymienione w ustawie warunki może być ujęty w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Do ewidencji środków trwałych można wprowadzić także samochód, który wcześniej został sprzedany przez przedsiębiorcę, a następnie ponownie przez niego kupiony o ile będzie spełniał warunki określone w art. 22a ust. 1 ustawy o PIT, czyli:
będzie stanowił własność lub współwłasność podatnika
będzie nabyty lub wytworzony przez przedsiębiorcę we własnym zakresie
będzie kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania
przewidywalny okres jego używania będzie dłuższy niż rok
będzie wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą lub zostanie oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy bądź umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą. Podatek rozlicza wg zasad ogólnych. Prowadzi Książkę Przychodów i Rozchodów. W 2015 roku kupił samochód do firmy. Pojazd został całkowicie zamortyzowany, a następnie sprzedany. W 2023 roku przedsiębiorca postanowił odkupić samochód i wykorzystywać go w prowadzonej działalności gospodarczej. Czy przedsiębiorca może ponownie wprowadzić ten sam pojazd do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych?
Odpowiedź: Przepisy nie zabraniają, aby raz sprzedany samochód, który następnie został odkupiony przez przedsiębiorcę ponownie był ujęty w ewidencji środków trwałych i używany w prowadzonej działalności gospodarczej.
Ponowna amortyzacja odkupionego samochodu
Przedsiębiorca ma prawo ponownie wprowadzić do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych sprzedany samochód, który następnie odkupił. Jak wskazuje art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT
Za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z uwzględnieniem ust. 2-18, uważa się: 1) w razie odpłatnego nabycia - cenę ich nabycia, a jeżeli były używane przez podatnika przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i nie były wcześniej amortyzowane - cenę ich nabycia, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej.
Podatnicy, którzy prowadzą Książkę Przychodów i Rozchodów mają obowiązek prowadzić ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Ujmują w niej kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy oraz narastająco wartość za okres dokonywania tych odpisów. Dotyczy to również składników majątku, które były już kiedyś wprowadzone do ewidencji, a następnie zostały z niej wykreślone i ponownie wprowadzone. Mówi o tym art. 22n ust. 2 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym, jeżeli samochód został sprzedany, a następnie znowu zakupiony przez przedsiębiorcę, to cena nabycia jest taka sama jak kwota należna zbywcy pojazdu, na którą składa się cena zapłacona za pierwszym i drugim nabyciem. W sumie odpisów amortyzacyjnych znajdują się odpisy amortyzacyjne zrealizowane przez przedsiębiorcę przed sprzedażą samochodu i jego ponownym nabyciem.
Amortyzacja samochodu używanego – zastosowanie stawki indywidualnej
Przy amortyzacji samochodu należy korzystać z wykazu stawek amortyzacyjnych będącego załącznikiem do ustawy o podatku dochodowym. Podstawowa stawka amortyzacji została określona na 20%. Od tej zasady obowiązują wyjątki dotyczące samochodów używanych i ulepszonych, które mogą być amortyzowane wg indywidualnej stawki amortyzacyjnej po spełnieniu warunków określonych w ustawie o PIT. Stawka indywidualna jest korzystna w przypadku przedsiębiorców rozliczających podatek na zasadach ogólnych wg skali podatkowej lub podatkiem liniowym. U podatników osiągających dochód odpisy amortyzacyjne są wyższe w porównaniu z zastosowaną podstawową stawką amortyzacji. Dzięki temu samochód jest szybciej zamortyzowany.
Podatnicy, zgodnie z art. 22j ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą indywidualnie ustalać stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, które zostały po raz pierwszy wprowadzone do ewidencji środków trwałych danego podatnika pod warunkiem, że okres amortyzacji nie będzie krótszy niż 30 miesięcy (środki transportu w tym samochody osobowe).
Z kolei art. 22j ust. 2 ustawy wskazuje, które środki trwałe uważa się za używane. W przypadku środków transportu, w tym samochodów osobowych za środki trwałe używane uważa się te w stosunku, do których
podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez okres 6 miesięcy.
Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione i samochód przeznaczony jest do celów prowadzonej działalności gospodarczej, a także został wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, to w tej sytuacji podatnik może przy amortyzacji samochodu zastosować stawkę indywidualną. Biorąc pod uwagę minimalny okres amortyzacji jaki został przewidziany dla środków transportu, w tym samochodów osobowych, to w ich przypadku maksymalna indywidualna stawka amortyzacji wynosi 40%.
Sprzedaż i ponowny zakup samochodu – zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacji
Jak już zostało powiedziane, podatnik ma prawo do ustalenia indywidualnej stawki amortyzacji głównie, jeżeli chodzi o pojazdy używane i pierwszy raz wprowadzone do ewidencji środków trwałych danego podatnika z zastrzeżeniem, że okres amortyzacji nie może być krótszy niż 30 miesięcy (2,5 roku). Zgodnie z ustawą za samochód używany uważany jest ten pojazd w stosunku, do którego podatnik jest w stanie udowodnić, że przed nabyciem użytkowany był przez co najmniej 6 miesięcy. Nie ma znaczenia czy wcześniej był używany w działalności gospodarczej, czy do celów prywatnych ani jak bardzo jest zużyty. Art. 22j ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie mówi, że indywidualną stawkę amortyzacji przewidzianą dla samochodu używanego lub ulepszonego można zastosować tylko w stosunku do pojazdów wprowadzonych po raz pierwszy do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych danego podatnika. W związku z tym, jeżeli przedsiębiorca sprzedał samochód ujęty w ewidencji środków trwałych, a następnie zakupił ten sam pojazd do prowadzonej działalności gospodarczej, to nie ma prawa zastosować w stosunku do niego indywidualnej stawki amortyzacyjnej, ponieważ warunek, na który wskazuje art. 22j ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT nie został spełniony.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Wykorzystuje w niej samochód osobowy, który został sprzedany, a następnie po 2,5 roku został ponownie przez niego zakupiony. Samochód został nabyty w celu użytkowania w działalności gospodarczej. W związku z tym przedsiębiorca planuje wprowadzić go do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Czy będzie mógł go ponownie amortyzować i zastosować indywidualną stawkę amortyzacyjną przewidzianą dla samochodów używanych?
Odpowiedź: Niestety w tym przypadku przedsiębiorca nie może zastosować indywidualnej stawki amortyzacyjnej dla używanego środka trwałego, ponieważ jak mówi przepis indywidualną stawkę amortyzacyjną można zastosować jedynie w stosunku do środków trwałych, które po raz pierwszy zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych danego podatnika. Przedsiębiorca już wcześniej przed sprzedażą samochodu wprowadził go do ewidencji, a następnie po raz drugi po jego ponownym nabyciu. W związku z tym warunek zastosowania indywidualnej stawki amortyzacji nie został spełniony.
