Jak rozliczyć szkodę całkowitą firmowego samochodu?
Odszkodowanie wypłacone z tytułu szkody całkowitej stanowi dla przedsiębiorcy przychód z działalności gospodarczej. Jak należy prawidłowo zaksięgować wydatek związany ze szkodą całkowitą pojazdu ujętego w ewidencji środków trwałych?
Kiedy mówimy o szkodzie całkowitej i czy stanowi ona przychód podatkowy?
O szkodzie całkowitej mówimy w sytuacji, kiedy pojazd ulegnie zniszczeniu na skutek zdarzenia drogowego, a koszty jego naprawy przekraczają szacowaną wartość na dzień likwidacji szkody. Działa zarówno przy obowiązkowym ubezpieczeniu OC, jak i ubezpieczeniu dobrowolnym AC. Jeżeli ubezpieczyciel uzna, że naprawa pojazdu nie jest opłacalna, ponieważ koszty naprawy przekraczają wartość pojazdu sprzed wypadku, to stwierdza szkodę całkowitą i wypłaca właścicielowi odszkodowanie. Wysokość zadośćuczynienia wynika z różnicy pomiędzy wartością pojazdu z chwili zdarzenia, a wartością wraku samochodu pozostałego po wypadku.
Zgodnie z treścią art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PIT za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się między innymi odszkodowania otrzymane za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej. W związku z powyższym do przychodów z działalności gospodarczej zaliczają się także odszkodowania za szkody w składnikach majątku firmowego przekazane przez ubezpieczyciela. W skład majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą zaliczają się zarówno składniki majątku ujęte w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialne i prawne, jak i inne przedmioty, które związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą. Do tej kategorii zaliczają się też samochody ujęte w środkach trwałych firmy. Przychód z tytułu odszkodowania powstaje w momencie jego rzeczywistego otrzymania (art. 14 ust. 1i ustawy o PIT). Przedsiębiorca prowadzący książkę przychodów i rozchodów powinien taki przychód ująć w kolumnie 8 – „Pozostałe przychody”.
Kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych z wyłączeniem odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody zostały opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30 c ustawy o PIT nie są objęte zapłatą podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o PIT). W związku z powyższym przychód z odszkodowania z tytułu szkody całkowitej jest dla przedsiębiorcy przychodem z działalności gospodarczej w dacie otrzymania odszkodowania. W jego przypadku nie ma możliwości skorzystania ze zwolnienia z zapłaty podatku.
Stosunek szkody całkowitej pojazdu do kosztów uzyskania przychodu
Podatnik po otrzymaniu odszkodowania z tytułu szkody całkowitej ma prawo podjąć decyzję o naprawie uszkodzonego samochodu. Jednak czy będzie mógł zaliczyć taki wydatek do kosztów uzyskania przychodów? Na podstawie obowiązujących przepisów podatnik ma prawo zaliczyć remont powypadkowy samochodu do kosztów uzyskania przychodów, ale tylko wtedy, jeżeli pojazd objęty jest ubezpieczeniem dobrowolnym. Tak stanowi art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o PIT.
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym.
Zatem zgodnie z przepisami, jeżeli samochód stanowiący środek trwały objęty jest zarówno obowiązkowym ubezpieczeniem OC, jak i dobrowolnym ubezpieczeniem AC, to w przypadku poniesienia wydatków na remont powypadkowy auta podatnik może zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej. Poniesiony wydatek księguje się w kolumnie 13 KPiR – „Pozostałe wydatki”.
W przypadku wykorzystywania auta w firmie w sposób mieszany (cel prywatny i firmowy), to zastosowanie ma przepis art. 23 ust. 1 pkt 46a ustawy o PIT wskazujący na pewne ograniczenia w tym zakresie, a mianowicie:
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: 25% poniesionych wydatków, z zastrzeżeniem pkt 36, z tytułu kosztów używania samochodu osobowego, innego niż określony w pkt 46, na potrzeby prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej - jeżeli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
W tej sytuacji w KPiR w kolumnie 13 przedsiębiorca może wpisać jedynie 75% wydatku poniesionego na remont.
Jeżeli przedsiębiorca nie wykupił dobrowolnego ubezpieczenia AC, to wydatki na powypadkowy remont samochodu przy uznanej szkodzie całkowitej nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Podatnik otrzymując odszkodowanie z tytułu szkody całkowitej zalicza jego kwotę do przychodów z działalności. Jeżeli będzie chciał tymi środkami zapłacić za naprawę auta, to zgodnie z treścią art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie może zaliczyć kwoty zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Czy na tej podstawie podatnik ma prawo wyłączyć z przychodów, odszkodowanie otrzymane za szkodę całkowitą, jeżeli wydatkuje tę kwotę na powypadkową naprawę samochodu, który to wydatek nie może być kosztem podatkowym? Dyrektor KIS w interpretacji nr 0115-KDIT3.4011.131.2022.2.AWO z dnia 8 kwietnia 2022 roku wskazał, że jeżeli podatnik poniesie wydatek, który sfinansuje kwotą otrzymaną z ubezpieczenia, to w tej sytuacji nie ma mowy o zwrocie wydatku poniesionego przez podatnika, ponieważ otrzymane odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia jest świadczeniem wynikającym z postanowień umowy ubezpieczeniowej i ma na celu wyrównanie poniesionego wydatku na pokrycie szkody z majątku przedsiębiorcy w kwocie, która odpowiada wysokości wydatku poniesionego przez podatnika, a nie oznacza zwrotu tego wydatku.
Wypłacone odszkodowania przeznaczone na pokrycie wydatków poniesionych przez podatnika, których nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów nie mogą stanowić zwrotu wydatków zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przypadku, kiedy podatnik zaliczy do kosztów podatkowych 75% wydatku na naprawę powypadkową, to kwota odszkodowania jaką otrzyma za szkodę całkowitą będzie stanowiła przychód w pełnej wysokości.
PRZYKŁAD Przedsiębiorca posiada w firmie samochód osobowy, który stanowi środek trwały. Pojazd wykorzystywany jest do celów mieszanych. Przedsiębiorca wykupił ubezpieczenie dobrowolne AC. W wyniku zdarzenia drogowego samochód został uszkodzony. Ubezpieczyciel uznał szkodę całkowitą i wypłacił przedsiębiorcy odszkodowanie w wysokości 20 000 zł. Podatnik podjął decyzję, że otrzymaną kwotę przeznaczy na naprawę powypadkową auta. Jakiego księgowania powinien dokonać?
Odpowiedź: Podatnik powinien w kolumnie 8 KPiR w dacie otrzymania odszkodowania zaksięgować przychód w kwocie 20 000 zł. Natomiast w kolumnie 13 w dacie poniesienia wydatku na naprawę powinien zaksięgować kwotę 15 000 zł.
Podsumowanie
Odszkodowanie jakie podatnik może otrzymać w ramach szkody całkowitej pojazdu może wywoływać różne skutki podatkowe. Otrzymane odszkodowanie stanowi przychód z działalności gospodarczej, który powinien być ujęty w księgach rachunkowych. Nie ma znaczenia czy wypłata nastąpiła z polisy AC czy OC. W przypadku kosztów uzyskania przychodów w zakresie naprawy powypadkowej pojazdu obowiązują inne zasady. Brak ubezpieczenia AC pozbawia możliwości zaliczenia wydatku poniesionego na naprawę powypadkową do kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli podatnik podejmie decyzję, że będzie naprawiał samochód z pieniędzy otrzymanych za szkodę całkowitą, to kwota odszkodowania będzie stanowić w całości przychód podatkowy.
