Działalność regulowana - zasady i przykłady

Wśród podstawowych zasad polskiego porządku prawnego wymienia się wolność prowadzenia działalności. W przepisach znajduje się jednak zapis ograniczający prowadzenie firmy poprzez reglamentację. W niniejszej publikacji omówiony zostanie temat tak zwanej działalności regulowanej ze wskazaniem rodzajów przewidzianych przepisami prawo.

Działalność regulowana — informacje ogólne

Momentem rozpoczęcia działalności gospodarczej jest złożenie wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Drugą opcją jest wykonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, jeżeli przepisy szczególne nie podają odmiennych informacji.

Podejmowanie, wykonywanie oraz kończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego przedsiębiorcy na takich samych prawach.

Orzecznictwo zajmuje następujące stanowisko:

Wolność działalności gospodarczej podlega ograniczeniu tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny, zgodnie z art. 22 Konstytucji RP. Istnieje domniemanie wolności podejmowania i prowadzenia działalności, o ile (i dopóki) co innego nie wynika z przepisów ustawowych. Z zasadą wolności działalności gospodarczej związane jest również uprawnienie do podejmowania przez przedsiębiorców wszelkich działań, z wyjątkiem tych, które są zakazane przez przepisy prawa. Przedsiębiorcy mogą być obowiązani do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa, o czym stanowi art. 8 ustawy Prawo przedsiębiorców. Przepis ten wyraża zasadę, że to, co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone. Tym samym należy wskazać, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa” [Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 9 czerwca 2022 roku, II SA/Op 125/22].

Wyjątek od zasady wolności działalności gospodarczej stanowi obowiązek uzyskania:

• koncesji,
• zezwolenia,
• wpisu do rejestru działalności regulowanej

dla wybranych rodzajów działalności.

Koncesja, zezwolenie bądź wpis do rejestru działalności regulowanej to podstawa do prowadzenia działalności, w której występują ograniczenia uwarunkowane regulacjami. Dają one możliwość prowadzenia działalności gospodarczej na obszarze całego kraju oraz przez czas nieokreślony, jeżeli szczególne przepisy nie przedstawiają innego stanowiska.

Przykłady działalności regulowanej

Uzyskanie zezwolenia jest wymagane w następujących rodzajach działalności:

• przechowywanie dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym okresie przechowywania - rejestr jest prowadzony przez marszałka województwa,
• usługi detektywistyczne - za prowadzenie rejestru odpowiada minister właściwy do spraw wewnętrznych,
• prowadzenie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej - rejestr prowadzi okręgowa rada lekarska,
• prowadzenie indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych albo grupowej praktyki pielęgniarek – rejestr prowadzi Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych,
• wyrób i rozlew wyrobów winiarskich, wyrób lub rozlew napojów spirytusowych - za prowadzenie rejestru odpowiada minister właściwy do spraw rynków rolnych,
• prowadzenie ośrodka szkolenia kierowców, pracowni psychologicznej dla instruktorów, egzaminatorów kierowców, organizowanie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne - rejestr prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności,
• prowadzenie stacji kontroli pojazdów - rejestr prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności,
• organizowanie imprez turystycznych - rejestr prowadzi marszałek województwa,
• działalność kantorowa - rejestr prowadzi Prezes Narodowego Banku Polskiego,
• działalność gospodarcza, której przedmiotem jest świadczeniu usług w zakresie pośrednictwa pracy na obszarze Polski, pośrednictwa do pracy za granicą obywateli polskich, doradztwa personalnego, poradnictwa zawodowego, pracy tymczasowej - rejestr prowadzi marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce siedziby agencji zatrudnienia.

Pragnąc rozpocząć działalność gospodarczą, warto odpowiedzieć na pytanie, czy jest to działalność regulowana, czy też nie.

Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy dysponuje listą rodzajów działalności gospodarczej, w których niezbędna jest koncesja, zezwolenia bądź wpis do rejestru działalności regulowanej razem z podaniem wymaganych aktów prawnych.

Koncesje na działalność gospodarczą a działalność regulowana

Działalność gospodarcza odgrywająca istotną rolę uwarunkowaną bezpieczeństwem państwa bądź obywateli albo inny ważny interes publiczny wymaga uzyskania koncesji, jeżeli:

• nie można wykonywać działalności jako wolnej,
• działalność gospodarcza nie może funkcjonować po wprowadzeniu wpisu do rejestru działalności regulowanej,
• działalność nie może być prowadzona po otrzymaniu zezwolenia.

Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, zawieszenie i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu względem wniosku o udzielenie koncesji odbywa się w formie decyzji ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej, dla której otrzymanie koncesji jest obowiązkowe, z zastrzeżeniem, że odrębne przepisy nie przedstawiają innego stanowiska.

Organ koncesyjny odpowiada za zamieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu zajmującego się obsługą organu dokładnej informację o wszystkich przesłankach umożliwiających otrzymanie koncesji.

Kiedy koncesja nie zostanie udzielona?

Istnieje ryzyko, że organ koncesyjny nie zgodzi się na udzielenie koncesji bądź ograniczy jej zakres względem wniosku o udzielenie koncesji, bądź odmówi zmiany koncepcji.

Ma to miejsce w następujących sytuacjach:

• niespełnienie warunków udzielania koncesji,
• występowanie zagrożenia obronnego bądź bezpieczeństwa państwa albo obywateli,
• gdy na skutek przeprowadzonej rozprawy bądź przetargu koncesja została przydzielona innemu przedsiębiorcy, bądź przedsiębiorcom,
• jeżeli wydano decyzję o stwierdzeniu niedopuszczalności wykonywania praw z udziałów albo akcji przedsiębiorcy, zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 24 lipca 2015 roku o kontroli niektórych inwestycji (Dz.U. z 2020 r. poz. 2145 oraz z 2022 r. poz. 1137), gdy jest to w interesie publicznym,
• w sytuacjach wskazanych w innych przepisach.

Organowi koncesyjnemu przysługuje prawo czasowego wstrzymania udzielania koncesji uwarunkowanego zagrożeniem obronności bądź bezpieczeństwa państwa albo obywateli. Ta informacja musi zostać ogłoszona w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Kontrola działalności koncesjonowanej

Organowi koncesyjnemu przysługuje prawo do monitorowania działalności gospodarczej w następującym zakresie:

• zgodności prowadzenia działalności z udzieloną koncesją,
• respektowania warunków prowadzenia działalności gospodarczej,
• obronności bądź bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.

Podmioty, które otrzymały od organu koncesyjnego upoważnienie do wykonywania kontroli, mają prawo do:

• wstępu na obszar nieruchomości, obiektu, lokalu bądź ich części, w miejscu, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza posiadająca koncesję, w dniach i w godzinach, kiedy działalność jest wykonywana lub powinna być wykonywana,
• żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji i udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.

Jeżeli podczas wykonywanej kontroli zauważono uchybienia, organowi koncesyjnemu przysługuje prawo wezwania przedsiębiorcy do ich usunięcia we wskazanym terminie.

Zezwolenie na działalność gospodarczą

Po uzyskaniu zezwolenia działalność gospodarcza musi być prowadzona w zakresie wskazanym w przepisach. Organ wydający zezwolenie na wykonywanie działalności gospodarczej przedsiębiorcy wymaga od niego spełnienia wskazanych prawem warunków uzyskania zezwolenia.

Działalność regulowana - rejestr

Gdy w przepisach widnieje informacja, iż konkretny rodzaj działalności jest klasyfikowany jako działalność regulowana, przedsiębiorca dysponuje prawem jej wykonywania, gdy spełni warunki wyznaczone tymi przepisami oraz po otrzymaniu wpisu do właściwego rejestru działalności regulowanej.

Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej odpowiada za wprowadzanie wpisu na wniosek przedsiębiorcy po dostarczeniu przez niego do organu zarządzającego rejestrem działalności regulowanej oświadczenia o spełnieniu warunków wyznaczonych przepisami prawa uprawniających do wykonywania danej działalności.

Przedsiębiorca wpisywany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ma możliwość dostarczyć wniosek razem z oświadczeniem w urzędzie gminy, jednak wymagane jest wskazanie organu odpowiadającego za prowadzenie rejestru działalności regulowanej.

Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej może odmówić wpisu przedsiębiorcy do rejestru (wydanie stosownej decyzji) w następujących przypadkach:

• wydano prawomocne orzeczenie, które zakazuje przedsiębiorcy prowadzenia działalności gospodarczej, która została objęta wpisem,
• gdy przedsiębiorca został wykreślony z rejestru tej działalności regulowanej ze względu na otrzymanie decyzji organu prowadzącego rejestr o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem w terminie 3 lat poprzedzających dostarczenia wniosku,
• w innych przypadkach wyznaczonych przepisami prawa.

Należy mieć świadomość, że rejestr działalności regulowanej jest jawny. Dane z rejestru związane z firmą przedsiębiorcy, a także jego numer identyfikacji podatkowej, czyli NIP zostają udostępnione w sieci teleinformatycznej. Nie ma przeciwwskazań, aby organ udostępniał tam również inne dane, z obowiązkiem przestrzeganie przepisów o ochronie danych osobowych.

Przedsiębiorca wpisany do rejestru ma zakładane akta rejestrowe, na które składają się dokumenty będące podstawą wpisu i decyzje związane z wykreśleniem wpisu.

Przedsiębiorca odpowiada za archiwizację wszystkich dokumentów potrzebnych do potwierdzenia spełnienia warunków wyznaczonych przepisami prawa do prowadzenia działalności regulowanej. Ich sfinalizowanie przez przedsiębiorcę jest weryfikowane, dokonuje tego przede wszystkim organ prowadzący rejestr tej działalności.

Data publikacji: 2023-10-10, autor: FakturaXL