Stałe miejsce prowadzenia działalności, a pracownicy
Stale miejsce prowadzenia działalności gospodarczej ma znaczenie między innymi ze względu na rozliczenia związane z podatkiem VAT. Często jest to kwestia sporna jeżeli chodzi o terytorium kraju, na którym dane usługi powinny zostać opodatkowane. Czasami spory muszą rozstrzygać krajowe sądy administracyjne, ale może zdarzyć się też, że sprawa trafi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
Stałe miejsce prowadzenia działalności – co oznacza?
Zgodnie z definicją zawartą w art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 282/2011 z dnia 5 marca 2011 roku ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej została podana definicja, co należy rozumieć przez stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Może nim być miejsce inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, którego cechą charakterystyczną jest:
wystarczająca stałość
odpowiednia struktura w zakresie zaplecza personalnego i technicznego.
Musi to być miejsce, które umożliwia odbiór i wykorzystywanie usług jakie są w nim świadczone dla własnych potrzeb. Zgodnie z przepisami unijnymi nie wystarczy samo posiadanie numeru VAT, aby można było uznać, że podatnik posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Zasada ogólna wskazana w art. 28b ust. 2 ustawy o VAT mówi, że jeżeli usługi świadczone są dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż siedziba jego działalności, to miejscem świadczenia dla tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.
Stałe miejsce prowadzenia działalności w świetle sprawy spółki Titanium Ltd przeciwko Finanzamt Österreich – stan faktyczny i pytanie prejudycjalne
W ostatnim okresie TSUE rozstrzygało spór dotyczący stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej pomiędzy Titanium Ltd, a Finanzamt Österreich C-931/19. Wyrok w sprawie zapadł 3 czerwca 2021 roku. Spółka Titanium Ltd z siedzibą na wyspie Jersey będąca właścicielem nieruchomości położonych w Wiedniu wynajęła je przedsiębiorcom z Austrii. Spółka wynajęła austriacką firmę prowadzącą działalność w zakresie kompleksowego zarządzania nieruchomościami do zarządzania nieruchomościami oraz do kontaktów z najemcami i dostawcami. Usługi miały być świadczone w innych lokalach niż te należące do spółki. Wszelkie decyzje odnośnie zawierania i rozwiązywania umów najmu w dalszym ciągu pozostawały w gestii spółki Titanium Ltd, która jednocześnie określała warunki prawne i ekonomiczne zawieranych umów najmu. Spółka zajmowała się również wszelkimi naprawami i inwestycjami, które były przez nią finansowane oraz wyborem firm świadczących usługi w wymienionym zakresie. Ponadto spółka Titanium decydowała także o wyborze firmy zarządzającej jej nieruchomościami.
Taki stan faktyczny w przedstawionej sprawie skłonił austriacki sąd administracyjny do zadania pytania do TSUE odnośnie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Czy pojęcie to powinno oznaczać obecność własnych zasobów ludzkich oraz technicznych w miejscu wykonywania działalności gospodarczej, bądź czy w przypadku najmu nieruchomości będącej usługą bierną należy mówić o stałym miejscu prowadzenia działalności w przypadku braku występowania w tym miejscu zasobów ludzkich?
Odpowiedź TSUE
Trybunał Sprawiedliwości jest zdania, że jeżeli w wynajmowanej nieruchomości brak jest własnego personelu do świadczenia wymienionych usług, to miejsce takie nie może zostać uznane za stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Jednocześnie Trybunał zwrócił uwagę, że TSUE wydawał już wcześniej orzeczenia w podobnych sprawach i zgodnie z nimi (np.: wyrok z dnia 28 czerwca 2007 r., Planzer Luxembourg, C 73/06) stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej wymaga wystąpienia wystarczającego stopnia trwałości, a także struktury w zakresie zasobów ludzkich i technicznych.
Z kolei z wyroku z dnia (17 lipca 1997 r., ARO Lease, C 190/95) wynika, że struktura, która jest pozbawiona własnego personelu nie mieści się w definicji stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Wynajęta spółka austriacka świadczyła na podstawie umowy tylko usługi zarządzania nieruchomościami polegające na wykonywaniu czynności mających charakter administracyjny. Natomiast do spółki Titanium w dalszym ciągu należało podejmowanie kluczowych decyzji, a także odpowiedzialność za biznes. W tym miejscu należy przypomnieć, że spółka nie posiadała w Austrii swoich pracowników. W związku z tym TSUE oceniło, że nie zostały spełnione podstawowe warunki wymagane przy stałym miejscu prowadzenia działalności.
Wydana opinia w tej sprawie odnośnie transakcji najmu nieruchomości z powodzeniem może odnieść się także do innych transakcji, w których brak jest zaangażowania personelu spółek zagranicznych. Powyższy wyrok może zmniejszyć zakres wykorzystania postanowień wydanych w sprawie Welmory C-605/12 zgodnie, z którym (np.: w przypadku świadczeń logistyczno-magazynowych) organy podatkowe wskazywały, że stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej może być w Polsce pomimo braku pracowników spółek zagranicznych, gdyż spółki zagraniczne posiadały strukturę umów z dostawcami usług zarządzania taką, że można było przyjąć, że dostawcy usług dysponują niezbędnym zapleczem personelu dla zagranicznych spółek. Na tej podstawie spółki te powinny jeszcze raz przeanalizować skutki jakie niesie wyrok w sprawie Titanium Ltd, a zwłaszcza w kwestii związanej z podejmowaniem decyzji i obecnością personelu.
