W obrocie gospodarczym dość często w ramach wymiany handlowej mają miejsce sytuacje kiedy sprzedawca udziela nabywcy rabatu na zakupione produkty lub usługi. Przyczyny udzielenia obniżki oraz ich charakter są bardzo różne, co może budzić wśród kontrahentów pewne wątpliwości co do rozliczeń podatkowych.
Rabat może być udzielony w każdym momencie sprzedaży, np. w chwili dokonywania sprzedaży lub już po jej zakończeniu. W pierwszym przypadku jego wartość nie zostanie wykazana w kwocie sprzedaży. Jeżeli rabat udzielany jest po zakupie, to zgodnie z art. 29a ust. 10 ustawy o VAT, podstawa opodatkowania zostaje obniżona o kwotę udzielonych obniżek oraz opustów. Sprzedawca powinien wystawić fakturę korygującą i wysłać ją do nabywcy. To kiedy podstawa opodatkowania będzie mogła zostać obniżona zależy od momentu odbioru korekty przez nabywcę.
Sprzedawca:
dokonuje korekty w rozliczeniu za okres, w którym nabywca otrzymał fakturę korygującą - korekta miała miejsce w okresie, w którym sprzedawca otrzymał potwierdzenie jej odbioru przez nabywcę jeszcze przed upływem terminu na złożenie przez niego deklaracji VAT za okres, w którym nabywca otrzymał fakturę korygującą
dokonuje korekty w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał potwierdzenie odbioru faktury korygującej – sprzedawca otrzymał potwierdzenie odbioru faktury korygującej już po upływie terminu na złożenie deklaracji VAT za okres otrzymania korekty przez nabywcę.
PRZYKŁAD 1 Sprzedawca po udzieleniu nabywcy rabatu przedsprzedażowego wystawił fakturę korygującą i przesłał ją do nabywcy 24 września. Kontrahent otrzymał fakturę 26 września i wysłał do sprzedawcy potwierdzenie odbioru, które zostało odebrane 3 października. Sprzedawca i nabywca rozliczą fakturę w deklaracji za miesiąc wrzesień.
PRZYKŁAD 2 Sprzedawca po udzieleniu nabywcy rabatu przedsprzedażowego wystawił fakturę korygującą, którą przesłał do nabywcy 24 września. Nabywca otrzymał fakturę 26 września. Jednak potwierdzenie jej odbioru wysłał w dużo późniejszym terminie, dopiero 28 października. Sprzedawca odebrał je w tym samym dniu. Nabywca powinien rozliczyć fakturę w deklaracji za wrzesień. Natomiast sprzedawca może rozliczyć ją w deklaracji za październik.
W sytuacji kiedy sprzedawca nie otrzyma potwierdzenia odbioru faktury korygującej, to zgodnie z art. 29a ust. 15 pkt 4 ustawy o VAT może dokonać korekty rozliczenia w związku z tym, że nie otrzymał potwierdzenia, pomimo, że podjął próbę doręczenia korekty, a nabywca posiada informację, że transakcja została zrealizowana stosownie do warunków określonych w fakturze korygującej. Przepisy nie określają w jaki sposób sprzedawca powinien spełnić wymienione warunki. Najbardziej oczywiste wydaje się być przedstawienie odpowiedniego dokumentu jakim może być zwrot niepodjętej przez nabywcę przesyłki poleconej zawierającej korektę lub przez inną korespondencję kierowaną do kontrahenta w sprawie wystawienia faktury korygującej. Fakt, że nabywca zna przebieg transakcji, sprzedawca może udowodnić między innymi przez zwrot kwoty wynikającej z faktury korygującej dokonany z własnego rachunku bankowego.
PRZYKŁAD 3 Sprzedawca 28 czerwca wystawił fakturę korygującą z tytułu udzielonego rabatu, którą przesłał do nabywcy listem poleconym. Sprzedawca 12 lipca otrzymał zwrot nadanej przesyłki poleconej z adnotacją, że „nie podjęto w terminie”. 1 sierpnia sprzedawca z rachunku bankowego zwrócił nabywcy różnicę wynikającą z udzielonego rabatu. Fakturę korygującą będzie mógł rozliczyć w deklaracji za sierpień, ponieważ w sierpniu zostały spełnione łącznie dwa warunki wynikające z art. 29a ust. 15 pkt 4 ustawy. Natomiast nabywca będzie mógł dokonać rozliczenia za okres otrzymania faktury korygującej.
Czy premia pieniężna jest rabatem?
Dość często sprzedawcy chcąc zachęcić klientów do swojej oferty udzielają im premii pieniężnej. Można uznać, że jest ona pewnego rodzaju bonusem udzielanym za osiągnięcie pewnego poziomu zakupów lub za terminowe regulowanie płatności. Organy podatkowe uznają przyznanie premii na równi z udzieleniem rabatu. Powyższe rozumienie premii pieniężnej wywołało spór. Podatnicy uważają, że premia pieniężna jest nagrodą, dlatego nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Stanowisko sądów w tym zakresie było bardzo zróżnicowane, dlatego też w sprawie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny, który wydał uchwałę z dnia 25 czerwca 2012 roku, o sygn. akt I FPS 2/12, w której zostało napisane:
Nie można natomiast podzielić poglądów, zgodnie z którymi inna jest istota premii a inna istota rabatu, ponieważ premia stanowi nagrodę za osiągnięcie określonego rezultatu i ma w związku z tym charakter motywacyjny, zaś rabat stanowi jedynie obniżenie ceny transakcyjnej lub usługi. Trudno bowiem nie zauważyć, że rabat, nawet związany z jedną transakcją, również ma charakter motywacyjny. Choć sprowadza się on do obniżenia ceny to obniżka jest zazwyczaj związana właśnie z zachęceniem do zawarcia transakcji, choćby w wyniku negocjacji ceny. (…) Niewątpliwie zatem premia pieniężna za dany okres, w ujęciu ekonomicznym, sprowadza się w istocie do zwrotu nabywcy przez sprzedawcę części uiszczonego wcześniej wynagrodzenia z tytułu dokonanych z nabywcą transakcji - w następstwie czego zmniejszeniu ulega wcześniej określona z tytułu tych transakcji ich globalna wartość, a tym samym wartość pojedynczych transakcji, pomniejszona proporcjonalnie.
Zgodnie z wyrokiem, wypłata nabywcy premii pieniężnej z tytułu osiągnięcia określonej wielkości sprzedaży lub terminowej zapłaty jest rabatem, o którym mówi ustawa o VAT.
PRZYKŁAD 4 Hurtownia art. spożywczych chcąc zwiększyć sprzedaż zaproponowała swoim kontrahentom premię pieniężną w wysokości 2% od wartości zakupu przy nabyciu towarów za kwotę powyżej wartości 10 000 zł za okres 1 miesiąca. Pani Halina w lutym zakupiła towar w hurtowni na kwotę 13 000 zł i dzięki temu mogła spodziewać się rabatu. W marcu otrzymała premię pieniężną w wysokości 260 zł. Hurtownia 15 marca wystawiła fakturę korygującą do dokonanej sprzedaży. Pani Halina otrzymała dokument 18 marca. Zarówno sprzedawca jak i nabywca mogą rozliczyć premię w deklaracji za miesiąc marzec.
Rabat na fakturze – czy musi być wykazany?
PRZYKŁAD 5 Przedsiębiorca sprzedał klientowi kafelki do kuchni. Na wystawionej fakturze zawarł cenę towaru po uwzględnieniu rabatu. Sprzedawca zastanawia się czy musi poprawić fakturę i wykazać w odrębnej pozycji rabat przyznany kupującemu. Odpowiedź: Nie musi, ponieważ jako sprzedawca udzielający swoim klientom rabatów ma prawo wykazywać je na dwa sposoby: 1. może podać cenę pierwotną towaru i następnie w odpowiedniej rubryce na fakturze wpisać wysokość przyznanego rabatu 2. może od ceny pierwotnej odjąć udzielony rabat i wpisać jedną cenę, niższą od katalogowej, a następnie wykazać na fakturze w rubryce „cena jednostkowa netto” lub „wartość netto”. W opisanym przypadku sprzedawca wybrał drugi sposób i jest on prawidłowy. W tym przypadku nie ma potrzeby wystawiania faktury korygującej. Potwierdzeniem tego jest pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 30 stycznia 2014 roku o sygn. IPPP1/443-1182/13-3/JL, w którym jest napisane:
Należy również stwierdzić, że ponieważ sprzedaż następować będzie po cenie już uwzględniającej przyznany rabat, ze względu na powołane wyżej przepisy art. 106b i 106e, na wystawionej fakturze powinna zostać wskazana rzeczywista cena nagród po obniżce. Spółka postąpi zatem prawidłowo wykazując na wystawionych fakturach wartość nagród po uwzględnieniu rabatu.
