Osoba prawna i osoba fizyczna to dość często używane sformułowania. Obydwa oznaczają podmioty prawa cywilnego. Kogo uważa się za osobę fizyczną, a kogo za osobę prawną? Czym się charakteryzują, jakie posiadają prawa i zdolności, co je różni?
W Polsce mianem osoby fizycznej nazywamy każdego żyjącego człowieka, który od chwili urodzenia aż do chwili śmierci posiada zdolność prawną. Takie określenie można znaleźć w Kodeksie cywilnym. Posiadanie zdolności prawnej oznacza, że osoba fizyczna może być podmiotem stosunków prawnych (posiada prawa i zobowiązania).
Zdolność do czynności prawnych
Osoba fizyczna posiada zdolność do czynności prawnych, która zależy od kryteriów wiekowych i zdrowotnych. Oznacza, że osoba może we własnym imieniu zaciągać zobowiązania i dysponować w swobodny sposób swoimi prawami.
Zdolność do czynności prawnych może być:
pełna, która nabywa się w momencie uzyskania pełnoletności.
ograniczona nabywana w momencie ukończenia 13 roku życia. Posiadają ją także osoby ubezwłasnowolnione częściowo oraz te w stosunku, do których obowiązuje postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego wydane przez sąd w czasie postepowania o ubezwłasnowolnienie.
brak zdolności do czynności prawnych dotyczy osób poniżej 13 roku życia oraz ubezwłasnowolnionych całkowicie.
Pełna zdolność do czynności prawnych oznacza, że osoba fizyczna może sama we własnym imieniu dokonywać wszystkich czynności prawnych.
Ograniczona zdolność do czynności prawnych oznacza, że osoby ją posiadające mogą dokonywać jedynie drobnych czynności z życia codziennego. Pozostałych dokonuje za nie przedstawiciel ustawowy (rodzic, opiekun prawny), a w przypadku osób ubezwłasnowolnionych częściowo, kurator.
Przy braku zdolności do czynności prawnych nie można dokonywać żadnych czynności prawnych bez opiekuna lub przedstawiciela ustawowego.
Działalność prowadzona przez osobę fizyczną
Osoba fizyczna ma prawo prowadzić samodzielnie działalność gospodarczą w najprostszej formie organizacyjnej przedsiębiorstwa jaką jest jednoosobowa działalność gospodarcza. Przedsiębiorcą może zostać osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która podjęła działalność gospodarczą we własnym imieniu. Działalność musi być prowadzona w sposób zorganizowany, ciągły i zarobkowy oraz musi być wpisana do CEIDG. Firmę (nazwę) osoby fizycznej tworzy jej imię i nazwisko. Można włączyć do niej pseudonim lub inne określenia, które wskazują na charakter prowadzonej działalności.
OSOBA PRAWNA
Została zdefiniowana w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z nim do osób prawnych zalicza się Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, które na mocy przepisów szczególnych mają przyznaną osobowość prawną. Są to:
Zdolność prawna powstaje w momencie utworzenia osoby prawnej. Podstawą jej powstania są:
akty założycielskie
statuty
umowy założenia.
Osoba prawna już od momentu założenia staje się podmiotem praw i obowiązków i od razu może funkcjonować jako uczestnik obrotu prawnego. Jedyne czego nie może w tym momencie, to zaciągać we własnym imieniu zobowiązań, ani nabywać praw. Przykład: spółka akcyjna lub spółka z o. o. w organizacji będące już w obrocie mają zdolność prawną, ale nie mogą jeszcze występować we własnym imieniu.
Zdolność do czynności prawnych
Osoby prawne nabywają zdolność do czynności prawnych z chwilą dokonania wpisu do właściwego rejestru, jak np. do KRS. Dopiero w tym momencie stają się osobą prawną. Do tej pory były jednostką bez osobowości prawnej. Osoba prawna zawsze ma pełną zdolność do czynności prawnych o ile widnieje we właściwym rejestrze. W stosunku do osób prawnych nie funkcjonuje rozgraniczenie na pełną i ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej
Takei jednostki organizacyjne są trzecim uczestnikiem obrotu prawnego w Polsce. Często nazywane są tzw. „ułomnymi osobami prawnymi”. Nie są osobami prawnymi, ale mają przyznaną zdolność prawną. W grupie tej znalazły się między innymi:
spółki osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna)
