Podstawowym dokumentem księgowym dokumentującym zawarcie transakcji między stronami jest faktura. Nieprawidłowe wystawienie faktury może dotyczyć: wadliwego wystawienia oraz nierzetelnego wystawienia faktury.
Do zagadnienia nierzetelnego wystawienia faktury odnosi się art. 53 par. 22 Kodeksu karnego skarbowego, który dotyczy nierzetelnego prowadzenia ksiąg. Przez nierzetelne wystawienie faktury należy rozumieć wystawienie niezgodne z rzeczywistością.
Nierzetelne wystawienie faktury może wystąpić w dwóch sytuacjach:
zdarzenie gospodarcze, które zostało wykazane na fakturze (sprzedaż) w ogóle nie miało miejsca, występuje tzw. faktura pusta
zdarzenie gospodarcze wykazane na fakturze zaistniało, ale dane dotyczące jego są niezgodne z rzeczywistością (rodzaj, cena, ilość, data sprzedaży są niezgodne ze stanem faktycznym). Przy czym należy odróżnić nierzetelność od wadliwości. Ta druga ma miejsce jeżeli zostanie zastosowana nieprawidłowa stawka VAT lub bez uzasadnienia zostanie zastosowane zwolnienie z VAT.
Kara za nierzetelne wystawienie faktury
Osoba odpowiedzialną za nierzetelne wystawienie faktury jest jej wystawca. Oprócz wystawcy do odpowiedzialności mogą zostać pociągnięte również inne osoby zaangażowane w nierzetelne wystawienie faktur. Chodzi o sytuację kiedy pracownik wypełnia polecenie wydane przez kierownika. Taki proceder nosi nazwę sprawstwa przez podżeganie. Zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym, kara za nierzetelne wystawienie faktury dotyczy jedynie sytuacji kiedy wystąpiło umyślne nierzetelne wystawienie faktury. Jeżeli sprawca pomylił się lub nie wiedział o tym, że szczegóły transakcji są inne niż w rzeczywistości, to wtedy nie można mówić o umyślności i kara nie może być nałożona.
podrobienie lub przerobienie faktury i posługiwanie się nią jak prawdziwym dokumentem – kara od 6 miesięcy do 8 lat więzienia (jeżeli działania mają znaczenie dla wymiaru podatku lub jego zwrotu)
uczynienie z wystawiania fałszywych faktur źródła dochodów, a jeżeli kwota należności za fałszywe faktury przekroczy wartość 5 mln zł – kara od 3 lat do 15 lat pozbawienia wolności
w sytuacji kiedy kwota należności z fałszywych faktur przekroczy 10 mln zł – kara od 5 lat do 25 lat pozbawienia wolności
wystawianie faktur lub używanie faktur poświadczających nieprawdę w przypadku okoliczności faktycznych, które mogą mieć znaczenie dla ustalenia wysokości podatku lub jego zwrotu:
kiedy należności przekroczą 200 tys. zł - kara od 6 miesięcy do 8 lat więzienia
kiedy należności przekroczą 5 mln zł – kara od 3 lat do 15 lat więzienia
kiedy należności przekroczą 10 mln zł – kara do 25 lat więzienia
za wszystkie wyżej wymienione przestępstwa może również zostać nałożona kara grzywny do 3 000 stawek dziennych (w przeliczeniu do 6 mln zł), która może być nałożona łącznie z karą więzienia.
Nowelizacja przyjęła także zmiany w Kodeksie karnym skarbowym, zgodnie z którym za nierzetelne wystawienie faktury lub posługiwanie się takim dokumentem grozi kara grzywny w wysokości do 720 stawek dziennych lub nie mniej niż 1 rok pozbawienia wolności, bądź obie kary łącznie.
