Przedsiębiorcy o niskich przychodach mają możliwość opłacania preferencyjnych składek na ZUS w kwocie naliczanej od dochodu. Dla kogo przeznaczona jest ulga w ZUS-ie?
Z ulgi na tzw. Mały ZUS skorzysta przedsiębiorca, który spełni łącznie niżej wymienione warunki:
w poprzednim roku podatkowym prowadził firmę przez minimum 60 dni kalendarzowych
nie świadczy usług o takim samym charakterze jak te wykonywane podczas zatrudnienia u byłego pracodawcy.
Preferencyjny ZUS nie dotyczy przedsiębiorców, którzy:
rozliczali się w formie karty podatkowej
przy sprzedaży byli zwolnieni z zapłaty podatku VAT
podlegali ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu innej działalności pozarolniczej, jak np. wspólnicy spółki jawnej
spełniają warunki do opłacania składek preferencyjnych, czyli składek od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% wynagrodzenia minimalnego.
Preferencyjny ZUS – limit przychodów
Z ulgi na Mały ZUS Plus skorzysta tylko ten przedsiębiorca, którego przychód w poprzednim roku kalendarzowym za cały rok prowadzenia działalności nie przekroczył wartości 120 000 zł. Jeżeli działalność prowadzona była tylko przez część roku, to limit przychodów, który nie może zostać przekroczony jest odpowiednio niższy. Limit ustala się w oparciu o przedstawiony poniżej wzór.
Limit 120 000 zł należy podzielić przez liczbę dni kalendarzowych z poprzedniego roku. Otrzymaną kwotę należy pomnożyć przez liczbę dni kalendarzowych prowadzonej działalności gospodarczej z poprzedniego roku kalendarzowego. Wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę, jeżeli końcówka równa jest lub wyższa od 0,5 groszy bądź w dół, jeżeli końcówka jest niższa.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca obecnie prowadzi działalność gospodarczą. Wcześniej do 31 października 2022 roku podlegał pod ubezpieczenie rolnicze KRUS. W 2022 roku podlegał pod ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przez okres 61 dni. Wyliczony limit przychodów, którego przedsiębiorca nie może przekroczyć wynosi 20 054,79 zł.
Wartość składek na ubezpieczenia społeczne wyliczana zgodnie z nowymi zasadami
Przedsiębiorcy, którzy zostali objęci niższymi składkami ZUS od dochodu dla małych firm mogą obecnie opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne. Wartość składek ZUS wyliczona od dochodu, a także obliczona podstawa wymiaru składek będą obowiązywać danego przedsiębiorcę w kolejnym roku kalendarzowym niezależnie od przychodu jaki przedsiębiorca osiągnie w bieżącym roku, co oznacza, że może on być dowolnie niższy lub wyższy. Podstawę składek określa się następująco:
roczny dochód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku podatkowym podzielony przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej w poprzednim roku podatkowym razy 30. Uzyskany wynik należy zaokrąglić do dwóch miejsc po przecinku, a następnie pomnożyć przez stały współczynnik 0,5. Otrzymany, końcowy wynik zaokrągla się do pełnych groszy.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca z racji niskich dochodów ma prawo skorzystać z ulgi na ZUS. W 2022 roku uzyskał z działalności gospodarczej roczny dochód w wysokości 46 234,25 zł. Działalność prowadził przez 305 dni. W tej sytuacji jego przeciętny, miesięczny dochód z działalności wyniósł 4 547,63 x 0,5 = 2 273,82 zł. Taką wysokość będzie miała podstawa składek w 2023 roku i taką przedsiębiorca musi zadeklarować na formularzu informacyjnym ZUS DRA. Otrzymany wynik powinien zostać porównany z kwotą 30% wynagrodzenia minimalnego oraz 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Zasada jest taka, że podstawa wymiaru składek nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym i nie może przekraczać 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego jaka została ustalona na dany rok. Poza tym podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców opłacających składki zależne od przychodu nie może być niższa niż podstawa minimalna przyjęta dla ZUS-u preferencyjnego przewidzianego dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, czyli 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na dany rok.
Przedsiębiorca, który korzysta z małego ZUS Plus opłaca składki na ubezpieczenia społeczne ZUS od podstawy wymiaru zgodnie z wyżej wymienionymi zasadami lub od wyższej kwoty. Od wysokości kwoty, od której zostały opłacone składki zależy wysokość przysługujących przedsiębiorcy świadczeń z ubezpieczeń społecznych, jak przykładowo zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy czy zasiłek macierzyński.
Mały ZUS Plus, a składka zdrowotna
Mały ZUS Plus dotyczy jedynie składek społecznych. Składka zdrowotna naliczana jest zgodnie z innymi zasadami. Jej wysokość zależy od formy opodatkowania i dochodów bądź przychodów osiąganych przez przedsiębiorcę.
Mały ZUS Plus – zasady w 2023 roku
W 2023 roku z Małego ZUS Plus bez konieczności ponownego zgłaszania się do ubezpieczeń może skorzystać osoba prowadząca działalność gospodarczą, która w 2022 roku korzystała z ulgi i w dalszym ciągu spełnia wszystkie warunki oraz nie wykorzystała całego limitu do wykorzystania w ilości 36 miesięcy.
Z kolei przedsiębiorca, który chce skorzystać z preferencyjnego ZUS-u po raz pierwszy w 2023 roku musi dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń podając kod rozpoczynający się od liczb 05 90 lub 05 92. Płatnik składek, który do końca 2022 roku płacił duży ZUS z kodem ubezpieczenia 05 10 lub 05 12, a w 2023 roku spełnia warunki do przejścia na ZUS liczony od dochodu zobowiązany jest do dokonania odpowiednich przerejestrowań. W tym celu powinien dokonać wyrejestrowania się z dotychczasowego kodu na druku ZWUA i zarejestrować się z kodem 05 90 lub 05 92.
Zgłoszenia powinny być dokonane w wymaganych terminach:
do 31 stycznia 2023 roku:
w 2022 roku przedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą przez co najmniej 60 dni i nie korzystał z małego ZUS Plus
w styczniu 2023 roku przedsiębiorca na nowo rozpoczął działalność prowadzoną w 2020 roku lub wznowił działalność gospodarczą
w ciągu 7 dni licząc od dnia, w którym zostały spełnione warunki do korzystania z małego ZUS Plus:
działalność gospodarcza została rozpoczęta lub wznowiona po 24 stycznia 2023 roku
warunki zostały spełnione w innym miesiącu niż styczeń 2023 roku.
Przedsiębiorca, który chce korzystać z małego ZUS-u musi oprócz dokumentów zgłoszeniowych przesłać formularze ZUS DRA w części II lub ZUS RCA w części II.
Mały ZUS tylko przez 36 miesięcy
Przedsiębiorcy mogą skorzystać z możliwości zapłaty składek na ZUS naliczanych od dochodu przez okres maksymalnie 36 miesięcy przypadających na ostatnie 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli więc osoba prowadząca działalność gospodarczą osiąga w kolejnych latach przychody w wysokości pozwalającej na zastosowanie ulgi, to po upływie 3 lat opłacania składek ZUS Plus koniecznością będzie zapłata składek społecznych w wysokości przypadającej na pełny ZUS przez okres kolejnych 2 lat. Po tym czasie przedsiębiorca może ponownie skorzystać z możliwości zapłaty składek ZUS od dochodu, jeżeli będzie spełniał warunki do tego uprawniające, czyli w dalszym ciągu będzie osiągał niskie przychody z działalności.
Mały ZUS Plus dłużej – nowe przepisy
1 sierpnia 2023 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy, dzięki którym czas na stosowanie małego ZUS-u został wydłużony o 12 miesięcy. W przypadku osób, którym okres stosowania ZUS Plus skończył się w lipcu 2023 roku lub w następnych miesiącach 2023 roku, to okres 12 miesięcy dolicza się automatycznie. Natomiast, jeżeli ZUS preferencyjny zakończył się w okresie do 30 czerwca 2023 roku, to wymagane jest, aby osoba chcąca skorzystać z ulgi ponownie zgłosiła się do ubezpieczenia podając kod 05 90 lub 05 92. W tym celu zobowiązana jest złożyć w ZUS-ie niżej wymienione dokumenty:
wyrejestrowanie z ubezpieczeń ZUS ZWUA z kodem 05 10
zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych ZUS ZUA lub zgłoszenie tylko do ubezpieczenia zdrowotnego ZUS ZZA z kodem 05 90 lub 05 92.
Ulga będzie obowiązywała od 1 dnia miesiąca następnego licząc od wysłania zgłoszenia.
