Czynny żal, jak złożyć?

Czasami zdarza się, że podatnik może zapomnieć wysłać deklarację podatkową, czy zapłacić należny podatek w terminie. Co w takiej sytuacji może zrobić, aby uniknąć kary? Rozwiązaniem jest skorzystanie z instytucji tzw. „czynnego żalu” przez powiadomienie naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego oraz uregulowanie zobowiązania.

Przyznanie się do naruszenia przepisów podatkowych – sposoby powiadomienia

• listownie
• elektronicznie
• podczas wizyty w urzędzie.

Odstąpienie od ukarania podatnika

Naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego może odstąpić od ukarania podatnika, który nie wywiązał się z ciążących na nim obowiązków, jeżeli zostaną spełnione poniższe warunki:

• podatnik złoży czynny żal (powiadomi o popełnieniu czynu zabronionego), w którym poinformuje jakich obowiązków nie dopełnił
• dopełni zaniechanych obowiązków oraz ureguluje w całości zobowiązanie.

Sytuacje, w których podatnik może skorzystać ze złożenia czynnego żalu

• nie złożył zeznania podatkowego w terminie
• nierzetelnie prowadził księgi rachunkowe i wystawiał faktury
• nie zapłacił lub zapłacił nieodpowiednią wartość podatku dochodowego (PIT lub CIT) lub podatku VAT
• bezprawnie stosował obniżone stawki VAT
• bezprawnie stosował zwolnienie VAT
• nie podał prawdziwych rozmiarów prowadzonej działalności gospodarczej
• wyłudził zwrot należności celnej
• wyłudził pozwolenie celne.

Czynny żal zostanie uznany za skuteczny tylko w sytuacji kiedy podatnik: 

• przyzna się do czynu zabronionego jeszcze przed tym zanim naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego zauważy popełniony czyn
• przyzna się do popełnienia czynu zabronionego jeszcze przed tym zanim organy podatkowe rozpoczną czynności związane z wykryciem przestępstwa lub wykroczenia (przykładowo: kontrola, czynności sprawdzające, przeszukania);

W przypadku kiedy organ ścigania rozpoczął już czynności, ale nie dostarczyły one podstaw do wszczęcia postępowania w sprawie czynu zabronionego, to podatnik może jeszcze złożyć czynny żal.

Czynny żal – kiedy nie można z niego skorzystać? 

W niektórych okolicznościach podatnik nie skorzysta z instytucji czynnego żalu. Są to sytuacje, takie jak: 

• wezwanie podatnika w związku z popełnionym czynem zabronionym kiedy organ podatkowy zdążył już udokumentować popełnienie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego
• podatnik jest w trakcie postępowania kontrolnego
• podatnik zorganizował grupę lub związek, którego celem było popełnienie przestępstwa skarbowego
• podatnik nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.

Złożenie czynnego żalu nie zwalnia podatnika z obowiązków wobec urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego. Czynny żal zostanie uznany za skuteczny jeżeli zostaną złożone stosowne deklaracje podatkowe i zostanie uregulowana w całości należność wobec urzędu razem z odsetkami pomniejszona o popełniony czyn zabroniony. Podatnik musi tego dokonać najpóźniej w terminie wyznaczonym przez organ zajmujący się postępowaniem przygotowawczym.

Czynny żal – kiedy i gdzie załatwić?

Czynny żal można złożyć w dowolnym momencie. Ważne, aby nie było to w czasie kiedy organ podatkowy jest już w posiadaniu informacji o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, a także po rozpoczęciu przez niego czynności służbowych, takich jak np.: przeszukanie, czynności sprawdzające, czy kontrola mająca na celu ujawnienie czynu zabronionego, chyba że czynność ta nie miała podstaw do wszczęcia postępowania. 

Czynny żal można złożyć do organu podatkowego, w którym podatnik się rozlicza, czyli do:

• urzędu skarbowego
• urzędu celno-skarbowego
• urzędu skarbowego dla największych podmiotów.

Procedura składania czynnego żalu krok po kroku

1. Złożenie pisma informującego o naruszeniu obowiązków podatkowych lub celnych
Pismo czynnego żalu należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego. Podatnik nie musi przejmować się tym, czy złożył pismo do właściwego urzędu, ponieważ w razie pomyłki i tak zostanie ono przekazane do prawidłowego urzędu. Czynny żal można:

• złożyć na piśmie
• przedstawić w formie ustnej do protokołu
• w formie elektronicznej przez wysłanie pisma na skrzynkę ePUAP właściwego urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego.

Czynny żal złożony drogą elektroniczną musi zostać podpisany podpisem kwalifikowanym, podpisem osobistym lub Profilem Zaufanym.
Podatnik powinien wiedzieć, że złożenie pisma za pośrednictwem pełnomocnika, który podpisze się na nim, może zostać uznane za zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia karno-skarbowego, a nie dobrowolne przyznanie się do winy przez sprawcę czynu zabronionego. 
Pismo czynnego żalu należy sporządzić samodzielnie (nie ma gotowego wzoru, ani formularza).
Powinny na nim znaleźć się takie elementy jak:

• dane podatnika
• dane adresata, czyli naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika celno-skarbowego
• opis popełnionego czynu i jego okoliczności
• wskazanie osób, które miały związek z jego popełnieniem
• informację o tym, czy czyn został naprawiony, a jeżeli nie, to jaki był tego powód oraz zobowiązanie w jakim terminie i w jaki sposób zostanie on naprawiony.

Naprawienie czynu zabronionego w momencie pisania czynnego żalu wymaga dołączenia potwierdzenia jego realizacji.
Do pisma należy dołączyć: 

• potwierdzenie zapłaty wymaganej należności publicznoprawnej (jeżeli dotyczy niezapłacenia należności w terminie)
• deklaracje i zeznania podatkowe niezłożone w terminie przewidzianym do tego (jeżeli dotyczy niezłożenia deklaracji lub zeznania w terminie).

2. Rozpatrzenie czynnego żalu przez naczelnika urzędu skarbowego lub celno-skarbowego
Podatnik o decyzji naczelnika dowie się na podstawie czynności jakie w danej sprawie podejmie organ ścigania, który może:

• uznać czynny żal za skuteczny (naczelnik nie informuje o tym w osobnym piśmie). Dowodem na to jest odstąpienie od nałożenia kary za niedopełnienie obowiązków podatkowych lub obowiązków celnych. W niektórych okolicznościach organ podatkowy może wskazać nowe terminy zobowiązujące do realizacji niedopełnionych obowiązków
• uznać czynny żal za nieskuteczny, o ile miały miejsce okoliczności wskazane w ustawie. W tym przypadku urząd zacznie prowadzić postępowanie w sprawie o wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe zgodnie z zasadami określonymi w Kodeksie karnym skarbowym.

Odwołanie od decyzji

Podatnik ma prawo odwołać się od wydanej decyzji o nieskuteczności czynnego żalu. Postępowanie odwoławcze jest prowadzone zgodnie z ogólnymi zasadami.

Czynny żal – kiedy nie trzeba go składać?

Podatnik, który dokona korekty deklaracji z powodu drobnego wykrytego w porę błędu nie musi już składać czynnego żalu. Jednak należy go złożyć w celu uniknięcia kary z powodu nie złożenia deklaracji lub nie złożenia jej w określonym terminie, ale jeszcze zanim organ podatkowy wezwie do złożenia wyjaśnień.

Data publikacji: 2020-10-31, autor: FakturaXL